Nhà đầu tư cần hiểu rằng rủi ro và lợi nhuận luôn đi song song với nhau. Khi lãi suất của trái phiếu càng cao, nhà đầu tư phải tự tính toán và tự hỏi bản thân có sẵn sàng chấp nhận những rủi ro đi kèm hay không, đặc biệt là rủi ro về khả năng chi trả của doanh nghiệp.

Mới đây, Bộ Tài chính đã khuyến cáo về hiện tượng nhà đầu tư mua trái phiếu phát hành riêng lẻ thông qua phân phối của công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại mà chưa nắm rõ tình hình tài chính của doanh nghiệp.

Để nhà đầu tư hiểu rõ hơn về quy định của pháp luật trong lĩnh vực này nhằm tránh rủi ro, giảm tổn thất, phóng viên đã có cuộc trao đổi với Luật sư Nguyễn Thanh Hà (Đoàn Luật sư TP Hà Nội).

Thưa Luật sư, theo quy định mới thì chỉ có nhà đầu tư chuyên nghiệp mới được đầu tư trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ. Vậy, thế nào là một nhà đầu tư chuyên nghiệp?

- Theo quy định tại Luật Chứng khoán năm 2019 (Điều 11), nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là nhà đầu tư có năng lực tài chính hoặc có trình độ chuyên môn về chứng khoán bao gồm cả nhà đầu tư tổ chức và nhà đầu tư cá nhân.

Các cá nhân được coi là nhà đầu tư chuyên nghiệp khi đáp ứng một trong những điều kiện sau: Có chứng chỉ hành nghề chứng khoán; nắm giữ danh mục chứng khoán niêm yết, đăng ký giao dịch có giá trị tối thiểu là 2 tỉ đồng; cá nhân có thu nhập chịu thuế năm gần nhất tối thiểu là 1 tỉ đồng.

Theo quy định hiện hành, việc xác nhận nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là yêu cầu bắt buộc với các giao dịch mua và có hiệu lực trong vòng 1 năm kể từ thời điểm được xác nhận.

Tổ chức có thể bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 300.000.000 khi có hành vi bán trái phiếu riêng lẻ cho đối tượng không phải nhà đầu tư chuyên nghiệp.

Những thông tin nào nhà đầu tư cần nắm rõ khi quyết định đầu tư trái phiếu thưa Luật sư?

- Nhà đầu tư cần nắm rõ những thông tin quan trọng liên quan đến trái phiếu bao gồm: Những cam kết của doanh nghiệp phát hành đối với trái phiếu, kì hạn phát hành và phương thức trả nợ gốc và lãi, trái phiếu có tài sản đảm bảo hay không có tài sản đảm bảo;

Nhà đầu tư cần biết công ty chứng khoán, ngân hàng hay các định chế tài chính chỉ là đơn vị cung cấp dịch vụ phân phối trái phiếu, hưởng phí dịch vụ từ doanh nghiệp phát hành mà không chịu trách nhiệm về việc doanh nghiệp có hoàn trả được gốc, lãi trái phiếu khi đến hạn hay không. Tất cả cũng vẫn phụ thuộc chủ yếu vào hoạt động của doanh nghiệp.

Vì vậy, cần nắm rõ các thông tin liên quan đến doanh nghiệp phát hành: Doanh nghiệp nào phát hành, mục đích phát hành (doanh nghiệp thường phát hành trái phiếu để lấy vốn phát triển các dự án cụ thể, do đó, nhà đầu tư cá nhân cần đánh giá phương án phát triển dự án này có khả thi, hợp lí không), tình hình tài chính của doanh nghiệp phát hành, tỉ suất lợi nhuận, dòng tiền của doanh nghiệp, lịch sử trả trái tức đúng hạn hay không.

Thông thường, nhà đầu tư nên mua trái phiếu doanh nghiệp của những công ty đã niêm yết bởi vì những doanh nghiệp niêm yết sẽ có khả năng tài chính vững vàng hơn, dễ nắm bắt thông tin hơn do có sự giám sát của Sở Giao dịch Chứng khoán và có thể theo dõi tình hình hoạt động thông qua giá cổ phiếu trên sàn.

- Quá trình giao dịch, hợp đồng, uỷ quyền, nhà đầu tư cần làm rõ những vấn đề gì để tránh rủi ro?

Khi làm việc với tổ chức dịch vụ phát hành trái phiếu, nhà đầu tư cần lưu ý quy định tại khoản 3 Điều 14 Nghị định 153/2020/NĐ-CP.

Tổ chức đấu thầu, bảo lãnh và đại lý phát hành trái phiếu doanh nghiệp gồm công ty chứng khoán, tổ chức tín dụng và các định chế tài chính được phép cung cấp dịch vụ đấu thầu, bảo lãnh và đại lý phát hành theo quy định của pháp luật.

Tổ chức đấu thầu, bảo lãnh, đại lý phát hành và doanh nghiệp phát hành phải ký hợp đồng cung cấp dịch vụ nêu rõ quyền hạn, trách nhiệm của mỗi bên. Nội dung hợp đồng cung cấp dịch vụ phải làm rõ trách nhiệm của tổ chức đấu thầu, bảo lãnh, đại lý phát hành trong việc công bố đầy đủ, chính xác các thông tin cho nhà đầu tư theo phương án phát hành trái phiếu đã được phê duyệt và chỉ bán trái phiếu cho nhà đầu tư đủ điều kiện mua trái phiếu.

Trường hợp tổ chức đấu thầu, bảo lãnh, đại lý phát hành cam kết với nhà đầu tư về việc mua lại trái phiếu doanh nghiệp thì phải ký hợp đồng với nhà đầu tư (trong đó nêu rõ điều kiện, điều khoản về việc mua lại trái phiếu) và phải tuân thủ quy định của pháp luật chuyên ngành khi thực hiện các cam kết này.

- Xin cảm ơn Luật sư!