Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình - Ảnh: PHẠM THẮNG
Phạt 7 - 15 triệu đồng khi ghi âm, ghi hình không được phép ở phiên tòa
Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết có ý kiến đề nghị rà soát quy định về hành vi ghi âm lời nói, ghi hình ảnh tại phiên tòa để bảo đảm thống nhất với các luật tố tụng.
Về việc này, Thường trực Ủy ban Tư pháp cho rằng về nội quy phiên tòa, Bộ luật tố tụng dân sự và Luật tố tụng hành chính đều có quy định “nhà báo ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của hội đồng xét xử phải được sự đồng ý của chủ tọa phiên tòa. Việc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của đương sự, người tham gia tố tụng khác phải được sự đồng ý của họ”.
Tuy nhiên, Bộ luật tố tụng hình sự chỉ quy định chung “mọi người trong phòng xử án phải tôn trọng hội đồng xét xử, giữ gìn trật tự và tuân theo sự điều hành của chủ tọa phiên tòa”.
Tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, để bảo đảm quy định thống nhất giữa pháp lệnh với các luật tố tụng về hành vi vi phạm nội quy phiên tòa, điểm c và điểm d khoản 4 điều 23 của dự thảo pháp lệnh được chỉnh lý.
Theo đó, pháp lệnh quy định phạt tiền từ 7 - 15 triệu đồng đối với hành vi “ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của hội đồng xét xử mà không được sự đồng ý của chủ tọa phiên tòa hoặc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của người tham gia tố tụng mà không được sự đồng ý của họ trong phiên tòa xét xử vụ án dân sự, vụ án hành chính; không tuân theo sự điều hành của chủ tọa phiên tòa về hoạt động ghi âm lời nói, ghi hình ảnh trong phiên tòa xét xử vụ án hình sự".
Như vậy, so với bản dự thảo được Ủy ban Thường vụ Quốc hội thảo luận ngày 15-8, quy định trên đã nêu chung lại, không còn tách riêng mức xử phạt đối với nhà báo.
Cạnh đó, mức xử phạt 15 - 30 triệu đồng đối với nhà báo ghi âm, ghi hình hoặc ghi hình có âm thanh hội đồng xét xử, người tham gia tố tụng không được sự đồng ý của họ và phát trực tiếp trên mạng cũng đã được bỏ.
Đồng thời không còn quy định cụ thể về việc xử phạt hành vi phát trực tiếp (livestream) khi không được phép tại phiên tòa, mà chuyển thành quy định chung về ghi âm - ghi hình.
Cũng theo quy định của pháp lệnh, nhà báo không thực hiện yêu cầu của tòa án về việc xuất trình thẻ nhà báo khi tham dự phiên tòa để hoạt động nghiệp vụ báo chí sẽ bị xử phạt mức từ 500.000 đồng đến 1 triệu đồng.
Khoản 7 điều 22 quy định, nhà báo đăng - phát nội dung thông tin sai sự thật trên báo chí nhằm cản trở hoạt động tố tụng của tòa án thì áp dụng theo pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động báo chí.
Trước đó, trong dự thảo được đưa ra thảo luận ngày 15-8 đề xuất phạt tiền từ 15 - 30 triệu đồng đối với nhà báo, luật sư, trợ giúp viên pháp lý đưa tin sai sự thật nhằm cản trở hoạt động tố tụng của tòa án.
100% thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội biểu quyết thông qua pháp lệnh - Ảnh: PHẠM THẮNG
Không livestream ở phiên tòa để bảo vệ quyền con người
Giải trình thêm sau đó về quy định xử phạt việc ghi âm, ghi hình trong phiên tòa khi không được phép, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình cho hay tất cả các quy định ghi âm, ghi hình được ghi trong các luật khác nhau: tố tụng hình sự, tố tụng dân sự, tố tụng hành chính. Trong đó, tố tụng dân sự, hành chính đưa kỹ, còn tố tụng hình sự đưa mang tính nguyên tắc.
Ông nói thêm sau khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội thảo luận về dự thảo pháp lệnh, một số nhà báo đã liên hệ với ông hỏi tại sao lại quy định không cho nhà báo ghi âm, ghi hình, livestream tại phiên tòa vì đây là quyền của nhà báo để thông tin.
Khi đó ông có giải thích nhà báo có quyền như vậy, nhưng người khác cũng có quyền rất thiêng liêng.
Ông dẫn ví dụ: anh có một em gái liên quan đến vụ án hôn nhân và trước phiên tòa phải trình bày lý do tại sao phải ly hôn, tài sản, tiền bạc bao nhiêu phải phân chia thì ai đó lại livestream thông tin tài sản lên trên mạng cho mọi người xem có chịu được không?
Cạnh đó, trong vụ án hình sự không chỉ có bị cáo là những người bị hạn chế về quyền con người, mà tham gia còn có bị hại, người làm chứng, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan cũng có quyền bảo vệ bí mật tài sản... Các vụ án xâm hại nhân thân, nhân phẩm mà livestream, ghi âm, ghi hình đưa lên mạng cũng không được.
"Không chỉ pháp luật nước ta, mà thế giới cũng quy định việc này và đều xuất phát với nguyên tắc lớn nhất bảo vệ quyền con người", ông Bình nêu rõ.
Ông Bình nói thêm việc tổ chức một phiên tòa mục tiêu tối thượng là hướng đến bản án đúng pháp luật, công tâm, chứ không phải là dịp truyền thông. Do đó nhiệm vụ của hội đồng xét xử phải toàn tâm, toàn ý cho việc đưa ra phán quyết công tâm, đúng pháp luật.
Vì vậy nếu hàng trăm máy điện thoại đưa lên livestream thì việc toàn tâm, toàn ý đưa ra phán quyết công tâm, đúng luật sẽ bị xao nhãng. Ông mong mọi người, nhà báo tôn trọng, chia sẻ áp lực với thẩm phán phải đưa phán quyết liên quan đến sinh mạng con người.
"Tâm trạng của bất cứ ai cũng thế thôi, đứng trước ống kính sẽ bị xao nhãng. Rất mong được chia sẻ, tạo điều kiện để hội đồng xét xử làm đúng phận sự...", ông Bình chia sẻ thêm.
Livestream ở phiên tòa có thể bị phạt tới 30 triệu đồng TTO - Dự thảo Pháp lệnh xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi cản trở hoạt động tố tụng nêu: nhà báo ghi âm, ghi hình, ghi hình có âm thanh người tham gia tố tụng không được sự đồng ý và phát trực tiếp trên mạng có thể bị phạt tới 30 triệu đồng.