Đại diện Sở Tài nguyên và Môi trường (TNMT) TPHCM cho biết, mỗi ngày, toàn thành phố phát sinh bình quân 9.800 tấn chất thải, được điều phối về 4 đơn vị xử lý rác. Trong đó, khu liên hợp xử lý chất thải rắn Tây Bắc chịu trách nhiệm xử lý khoảng 3.200 tấn/ngày. Khu này do 3 công ty phụ trách xử lý, gồm Công ty cổ phần Vietstar, Công ty cổ phần Đầu tư và Phát triển Tâm Sinh Nghĩa, Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị TPHCM. Các công ty này đang sử dụng nhiều công nghệ để xử lý rác như sàng phân loại, ủ phân compost trong nhà xưởng, tái chế hạt nhựa và chôn lấp hợp vệ sinh. Nhưng do lượng rác tập kết quá lớn nên việc xử lý chưa đạt như kỳ vọng. 

Phối cảnh nhà máy đốt rác phát điện của Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị TPHCM - Nguồn ảnh: Sở Tài nguyên và Môi trường TPHCM

Để giảm thiểu ô nhiễm môi trường, các công ty này thực hiện nhiều giải pháp như xử lý mùi hôi; diệt ruồi, muỗi, côn trùng trong nhà máy và khu vực nhà dân xung quanh; thường xuyên liên hệ với UBND các xã để có biện pháp khắc phục những ảnh hưởng không mong muốn từ khu xử lý rác đối với đời sống người dân. 

Ban Quản lý các khu liên hợp xử lý chất thải TPHCM (MBS) thuộc Sở TNMT còn phân công cán bộ giám sát liên tục hoạt động của các cơ sở xử lý chất thải và giải quyết các công việc phát sinh. Từ năm 2019 đến nay, MBS vận hành quy trình tiếp nhận thông tin phản ánh của người dân liên quan đến ô nhiễm qua tổng đài 1022, UBND các huyện, phường, xã và phối hợp với chính quyền địa phương đều tra, xác minh, xử lý. 

Hiện khu liên hợp xử lý chất thải Tây Bắc có khu xả thải nước sau xử lý là kênh 15 đến kênh 18 do Công ty TNHH MTV Dịch vụ Thủy lợi quản lý. MBS thường xuyên làm việc với các đơn vị này để tăng cường công tác giám sát chất lượng nguồn nước mặt trên các kênh. Chi cục Thủy lợi (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) - đơn vị cấp phép xả thải cho các công ty xử lý nước thải - cũng thường xuyên kiểm tra, lấy mẫu định kỳ 3 tháng/lần, lấy mẫu đột xuất. 

Từ năm 2023 đến nay, MBS vẫn chưa nhận được phản ánh nào từ phía Chi cục Thủy lợi về sự bất thường trên các kênh. Theo Sở TNMT, Trung tâm Quan trắc TNMT còn quan trắc môi trường nước định kỳ mỗi tháng 1 lần; sở cũng tổ chức các đợt kiểm tra, lấy mẫu phân tích đột xuất ở các cơ sở xử lý chất thải để đảm bảo môi trường tại khu liên hợp này. 

Ông Nguyễn Toàn Thắng - Giám đốc Sở TNMT TPHCM - cho hay, mục tiêu mà ngành hướng tới là giảm tỉ lệ rác chôn lấp, chuyển đổi sang công nghệ đốt rác phát điện từ năm 2025. Thời gian qua, Công ty Vietstar và Công ty Tâm Sinh Nghĩa đã thực hiện thủ tục pháp lý đối với dự án chuyển đổi công nghệ xử lý rác sang đốt phát điện để nâng công suất xử lý cao hơn công suất trong hợp đồng đã ký. Tuy nhiên, 2 công ty gặp vướng mắc do dự án đốt rác thải phát điện chưa được đưa vào quy hoạch phát triển nguồn điện sử dụng chất thải rắn quốc gia (gọi tắt là quy hoạch điện 8). Hiện nay, Bộ Công Thương đang lấy ý kiến các tỉnh, thành để xây dựng kế hoạch thực hiện, sau khi hoàn tất thủ tục pháp lý liên quan đến phương án đấu nối điện, 2 công ty trên sẽ đủ điều kiện nộp hồ sơ đề nghị thẩm định thiết kế cơ sở dự án. 

Để giảm thiểu ô nhiễm, tránh phát sinh mùi hôi từ các nhà máy bên trong khu xử lý rác, UBND TPHCM đã chấp thuận chủ trương đối với dự án giải phóng mặt bằng, tái định cư và trồng cây xanh cách ly giai đoạn 2, giao Sở TNMT chuẩn bị đầu tư dự án, lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án. 

Vừa qua, Thủ tướng đã phê duyệt quy hoạch điện 8, trong đó có điện rác. Nghị quyết 98/2023/QH15 của Quốc hội (thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TPHCM) cũng có nêu nội dung đổi mới công nghệ các nhà máy xử lý rác. Đây là cơ sở pháp lý và cơ sở quy hoạch để TPHCM thay đổi cách thức xử lý rác. Ông Nguyễn Toàn Thắng - Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TPHCM.

Thanh Hoa