Nhiều người cho rằng lịch sử luôn lặp lại.

Khi tổng thống bị lật đổ của Afghanistan - ông Ashraf Ghani - viết về sự sụp đổ sắp tới của một "chế độ bù nhìn", ông dường như không biết rằng mình sẽ rơi vào tình trạng tương tự như vậy.

Bài báo do ông viết hồi năm 1989 gần đây đã bị cộng đồng mạng "khai quật" và chia sẻ rộng rãi.

Ông Ghani đã viết bài này sau khi Liên Xô rút khỏi Afghanistan do mất ưu thế trước các nhóm binh sĩ thánh chiến do Mỹ và Pakistan hậu thuẫn. Bài báo của Ghani bắt đầu với dòng: "Liên Xô đã rời khỏi Afghanistan, sự sụp đổ của chế độ bù nhìn ở Kabul chỉ là vấn đề thời gian".

Năm 2021, chính nước Mỹ hiện đang phải rút lui vội vàng sau 2 thập kỷ chiến tranh. Taliban, về cơ bản là một nhánh của nhóm thánh chiến do Pakistan hậu thuẫn, đang kiểm soát thủ đô Kabul. Vào ngày 15/8, chính quyền của ông Ghani sụp đổ. Bản thân ông đã bỏ trốn khỏi đất nước khi Taliban chiếm giữ dinh tổng thống của ông. Ông Ghani được cho là sẽ đến Tajikistan, sau đó lên đường sang Mỹ.

Taliban chiếm phủ tổng thống Afghanistan, tuyên bố 'chiến tranh kết thúc'. Ảnh: AP

"Chính quyền George Bush nói rằng người dân Afghanistan chỉ có thể được trao quyền tự quyết và chủ động với hỗ trợ kinh tế khi có một chính phủ được bầu cử tự do và minh bạch", ông Ghani viết vào năm 1989. Về cơ bản, trong bài báo của mình, ông Ghani nói rằng Mỹ nên tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý về quyền tự quyết cho người Afghanistan.

"Làm như vậy, nó có thể giúp ngăn chặn những động thái trắng trợn của Pakistan và Iran trong việc quyết định tương lai của Afghanistan và thổi bùng ngọn lửa nội chiến", ông Ghani - khi đó đó là phó giáo sư nhân chủng học tại Đại học Johns Hopkins, viết.

Bài viết khi đó đã chỉ trích quân đội Pakistan và cách Mỹ bắt tay với Islamabad để hỗ trợ các chiến binh thánh chiến và các trùm băng nhóm trong việc đối đầu với Liên Xô. Vào thời điểm này, Afghanistan là chiến trường của cuộc Chiến tranh Lạnh giữa Mỹ và Liên Xô.

"Người dân Afghanistan không muốn Mỹ can thiệp sâu vào nền chính trị của họ. Thay vào đó, họ mong rằng Mỹ sẽ ngừng bắt tay với các tướng Pakistan trong lĩnh vực chính trị và viết kịch bản cho tương lai của đất nước Afghanistan", ông viết.

"Trong những năm qua, Washington đã ủy thác cho tình báo quân sự Pakistan phân phối hơn 2 tỷ USD viện trợ quân sự và tài chính cũng như phân bổ các tên lửa Stinger cho quân kháng chiến Afghanistan."

Những lời của ông Ghani từ bài báo nhiều năm trước dường như có thể mô tả sự hỗn loạn ngày hôm nay.

"Trong trường hợp không có một chính phủ lâm thời thực sự đại diện cho người dân Afghanistan, sẽ không có cách nào để Kabul và các thành phố khác vẫn nằm trong tay các nhóm do Liên Xô hậu thuẫn đầu hàng trong hòa bình. Gần 3 triệu dân thường, bị bao vây ở Kabul và hiện đang đứng trước nguy cơ gặp nạn đói, chắc chắn sẽ phải chịu những tổn thất to lớn nếu các nhóm kháng chiến đang bao vây tấn công thủ đô," ông viết.

Tất Đạt