Ngày 22-9, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã quyết định tăng lãi suất điều hành và huy động lên 1% nhằm giảm các tác động bất lợi từ thị trường thế giới.

Kiểm soát lạm phát, ổn định tỉ giá

Chuyên gia tài chính Trần Đình Phương đánh giá trước việc tăng lãi suất thêm 0,75% của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), NHNN đã phản ứng khá nhanh và kịp thời bằng động thái tăng lãi suất. Điều này sẽ giúp ổn định giá trị tiền đồng vì Fed đã có thông điệp sẽ tiếp tục tăng mạnh lãi suất đến năm 2023. Ngoài ra, bằng công cụ nâng lãi suất, NHNN không phải tiêu tốn quá nhiều nguồn lực ngoại tệ dự trữ để ổn định tỉ giá.

Bên cạnh đó, do hạn mức tín dụng đã được mở, cộng với việc NHNN đã giảm tỉ lệ sử dụng vốn vay ngắn hạn cho vay trung và dài hạn từ 37% xuống 34% vào tháng 10 tới đây nên các ngân hàng thương mại rõ ràng sẽ gặp nhiều sức ép thanh khoản. Thời gian qua, nhiều ngân hàng cũng đã tăng lãi suất huy động ở các kỳ hạn dài để giải quyết vấn đề này.

Ngân hàng Nhà nước điều chỉnh tăng lãi suất sẽ giúp thu hút nguồn tiền gửi vào các ngân hàng. Ảnh: PM

“Do đó, việc tăng lãi suất điều hành lẫn huy động sẽ hỗ trợ rất nhiều cho hoạt động kinh doanh ngân hàng, đồng thời sẽ thu hút người dân gửi tiền tiết kiệm nhiều hơn. Mặt khác, nó giữ giá trị đồng tiền Việt để kìm dòng vốn đầu tư nước ngoài bớt dịch chuyển ra khỏi Việt Nam” - ông Phương nói.

TS Võ Đình Trí, Trường ĐH Kinh tế TP.HCM, nhìn nhận với việc tăng 1% lãi suất điều hành thì NHNN đã có những tính toán cũng như các kịch bản nhằm kiểm soát ổn định nền kinh tế, hỗ trợ cho tỉ giá, kiểm soát lạm phát. NHNN tăng lãi suất còn mục tiêu giảm áp lực cho tỉ giá.

Thực tế, thời gian qua áp lực tăng lãi suất của Việt Nam cũng khá cao. Điều này thấy được qua lãi suất liên ngân hàng qua đêm và nghiệp vụ trên thị trường mở (OMO) cũng tăng và đã vượt 5% nên việc NHNN nâng lãi suất điều hành lúc này là hợp lý và hợp thức hóa thực tế đang diễn ra.

Ông Trương Văn Phước, nguyên Quyền Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia Việt Nam, cho rằng tăng lãi suất có thể giúp giá trị đồng nội tệ tăng lên và khi lãi suất tăng lên thì tỉ giá sẽ giảm xuống. Việt Nam muốn tiền đồng ổn định thì phải thông qua tăng lãi suất.

“Mỹ nâng lãi suất thêm 0,75% và dự kiến đưa mức lãi suất lên 4%-4,25%, mà NHNN để trần lãi suất huy động sáu tháng ở mức 4% là không hợp lý. Do đó, tăng lãi suất huy động để giúp tiền đồng hấp dẫn so với đồng USD. Ngoài ra, tăng lãi suất điều hành cũng giúp ổn định tỉ giá vì nếu không lạm phát sẽ tràn vào. Thời gian qua NHNN đã làm rất tốt việc này. Nhờ vậy sự lan truyền của lạm phát từ thế giới vào Việt Nam bị ngừng lại bởi phòng tuyến tỉ giá” - ông Phước nhận xét.

Hạn chế tác động phụ

Giới phân tích kinh tế nhận định với việc tăng một loạt lãi suất trong bối cảnh thế giới có nhiều biến động, NHNN muốn giải bài toán tổng thể gồm nhiều yếu tố từ kiểm soát lạm phát cho đến đảm bảo an toàn tổ chức tín dụng, đảm bảo thanh khoản cho thị trường tiền tệ và ngoại hối. Tuy nhiên, Việt Nam cần cẩn trọng trong việc tăng mạnh lãi suất để tránh gây tác dụng phụ cho nền kinh tế, thay vào đó dùng các công cụ tài chính một cách cẩn trọng và an toàn.

Bởi một số nhóm ngành hưởng lợi khi NHNN nâng lãi suất huy động gồm nhóm tiền mặt nhiều, nợ ít, xuất khẩu thu ngoại tệ, bảo hiểm. Ngược lại, nhóm bị ảnh hưởng xấu như bất động sản, vật liệu xây dựng, quy mô nợ trên vốn chủ sở hữu cao...

TS Đinh Thế Hiển nhìn nhận rằng cái khó lúc này là khi các ngân hàng tăng lãi suất, nguồn vốn doanh nghiệp sẽ bị ảnh hưởng. Vì thế, doanh nghiệp trong giai đoạn hiện nay phải điều chỉnh cách thức quản lý tài chính thận trọng hơn, tìm cách giảm nhu cầu về vốn trong ngắn hạn để vượt qua khó khăn.

Không chỉ vậy, lãi suất điều hành tăng cũng đồng nghĩa truyền dẫn lãi suất cho vay trên thị trường tăng. Do đó, kinh doanh các doanh nghiệp sẽ gặp khó khăn do chi phí vốn cao. Bởi khi tăng lãi suất đầu vào, chi phí vốn của ngân hàng sẽ tăng lên. Như vậy, lãi suất cho vay sẽ tăng lên, nếu không có sự hỗ trợ từ Nhà nước. Điều này trong phạm vi nào đó sẽ ảnh hưởng đến khả năng phục hồi của nền kinh tế.

Trong bối cảnh hiện nay, ông Trương Văn Phước khuyến nghị chính sách tài khóa cần hỗ trợ chính sách tiền tệ trong mục tiêu chống lạm phát. Thứ nhất là đầu tư công cần tiến hành nhanh, thứ hai là thực hiện có hiệu quả các gói hỗ trợ và thứ ba là sử dụng thuế để kiểm soát giá, tức là lạm phát. Nếu phối hợp tốt các mục tiêu trên thì những mục tiêu kinh tế vĩ mô có thể đạt được.•