Cụ thể, ông Nguyễn Văn Phương - trưởng Phòng kiểm định xe cơ giới, Cục Đăng kiểm Việt Nam - cho biết về phương tiện giao thông cơ giới đường bộ, dự thảo Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ có một hành vi bị nghiêm cấm như sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu xe cơ giới, xe máy chuyên dùng không bảo đảm chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường; tự ý thay đổi chỉ số trên đồng hồ báo quãng đường (công tơ mét) đã chạy của ô tô; tự ý can thiệp, thay đổi phần mềm điều khiển của xe cơ giới, xe máy chuyên dùng, động cơ đã được đăng ký với cơ quan quản lý nhằm mục đích gian lận kết quả kiểm tra, thử nghiệm, kiểm định.

Duy trì chất lượng, chống gian lận

Theo Bộ Công an, việc bổ sung các quy định trên vào hành vi bị nghiêm cấm của dự luật nhằm bảo đảm tính bao quát, sát thực tiễn. Đồng thời cũng nhằm xây dựng chế tài xử phạt, ngăn chặn các hành vi vi phạm, giúp đảm bảo an toàn kỹ thuật cho xe.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Nguyễn Văn Phương cho biết đối với việc đề xuất quy định cấm tua công tơ mét sẽ đảm bảo việc duy trì chất lượng kỹ thuật của xe, chống gian lận trong buôn bán xe.

Còn kỹ sư ô tô Cao Xuân Minh - cố vấn dịch vụ của một đại lý ô tô - cho rằng việc đề xuất nghiêm cấm tua công tơ mét là cần thiết để ngăn ngừa gian lận, lừa đảo khi bán xe đã qua sử dụng, làm tăng nguy cơ mất an toàn trong quá trình sử dụng.

Đồng thời ngăn ngừa được trường hợp tua công tơ mét xe mới từ nước ngoài rồi nhập khẩu vào Việt Nam theo diện xe cũ để được giảm thuế.

Quan trọng hơn theo ông Minh, việc cấm tua công tơ mét nhằm đảm bảo chất lượng kỹ thuật của xe cũng như sự an toàn trong quá trình sử dụng.

Chẳng hạn, xe chạy được 200.000km sẽ có tình trạng kỹ thuật kém hơn xe chạy 20.000km, trong khi người mua nhầm sẽ nghĩ xe vẫn còn tình trạng rất tốt rồi không có bảo dưỡng phù hợp.

"Một chiếc xe có quá trình sử dụng lâu dài, tình trạng kỹ thuật sẽ xuống tổng thể. Vì thế, việc mua một xe cũ mà công tơ mét vẫn thể hiện xe mới nguy hiểm hơn cả can thiệp phần mềm để gian lận khí thải", ông Minh phân tích.

Ông Nguyễn Văn Tân, một người chuyên kinh doanh xe cũ ở Nam Từ Liêm (Hà Nội), cho hay đã gặp không ít xe bị tua công tơ mét do người bán thực hiện.

Do đó, một trong những việc ông hay khuyên bạn bè, khách hàng là cần mang xe đến hãng hoặc sử dụng thiết bị để kiểm tra đồng hồ.

Ông Tân nói việc tua công tơ mét không chỉ khiến người dùng mua phải chiếc xe không đúng hiện trạng, mà còn liên quan tới tính toán chu kỳ bảo hành, bảo dưỡng theo các mức độ khác nhau. Do đó, ông bày tỏ ủng hộ quy định cấm hành vi này.

Có cơ sở để đưa vào luật

Đại biểu Phạm Văn Hòa, ủy viên Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, cũng chia sẻ hiện nay trong các quy định của pháp luật chưa có quy định cụ thể về việc cấm tua công tơ mét ô tô.

Trong khi đây là những hành vi diễn ra phổ biến trong thực tế để nâng giá trị xe, đánh lừa người mua xe. Ngoài ra, không chỉ có việc lùi công tơ mét vì mục đích đã nêu, còn có việc "tua tới" nhiều hơn số đi thực tế để lái xe ăn gian cước vận chuyển hay rút ruột tiền thanh toán chi phí xăng dầu.

Điều này ảnh hưởng rất nhiều đến việc vận hành, thay thế các chi tiết định kỳ, thậm chí có thể gây nguy hiểm đến sức khỏe, tính mạng của khách hàng vì các vấn đề lỗi cơ học nhiều khả năng bị bỏ qua khi thông tin bảo dưỡng bị sai lệch.

"Do đó, việc bổ sung các quy định này vào hành vi bị nghiêm cấm là cơ sở để xây dựng chế tài xử phạt, ngăn chặn tình trạng này xảy ra, giúp đảm bảo an toàn kỹ thuật cho xe khi lưu thông", ông Hòa nêu.

Luật sư Đặng Văn Cường (Đoàn luật sư Hà Nội) cho hay việc đưa vào dự thảo luật hành vi cấm tua công tơ mét là hoàn toàn hợp lý. Bởi công tơ mét liên quan đến bảo dưỡng, bảo trì và tổng thể là sự an toàn.

Theo ông Cường, quy định trong luật này nếu được Quốc hội thông qua, có hiệu lực thì Chính phủ cần ban hành các nghị định, văn bản để hướng dẫn thực thi cũng như quy định cụ thể việc xử lý, xử phạt đối với hành vi vi phạm này.

Về việc có nên đưa hành vi tua công tơ mét vào xử lý hình sự không? Luật sư Cường nhấn mạnh với các hành vi gian dối, chiếm đoạt tài sản, lừa đảo hay là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến tai nạn giao thông mới có thể xử lý hình sự.

Trong khi đó, việc chứng minh tua công tơ mét là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến tai nạn giao thông sẽ rất khó hay không tất yếu việc tua lại là nguyên nhân gây ra tai nạn.

"Nếu tháo phanh, đi quá tốc độ, uống rượu bia… mới là những hành vi gây ra tai nạn trực tiếp, còn tua lại công tơ mét không phải là hành vi trực tiếp. Tuy nhiên, việc đưa vào hành vi nghiêm cấm sẽ là cơ sở để có biện pháp xử lý, xử phạt về sau", luật sư Cường nói thêm.

Nhưng việc kiểm soát tua công tơ mét không đơn giản

Tuy đồng ý với việc phải đưa thành luật nhưng ông Nguyễn Văn Phương cho biết thực tế việc kiểm soát tua công tơ mét hiện nay đang gặp khó khăn. Cụ thể, với những xe hiện đại có thiết kế hộp đen lưu số km đã đi có thể cắm thiết bị vào hộp đen của xe sẽ biết chính xác số km đã đi. Song việc này cần có thiết bị chuyên dùng và chuyên môn sâu để kiểm tra hộp đen của xe. Với những xe không có tính năng này có gắn thiết bị giám sát hành trình có thể đối chiếu với số km giữa thiết bị này với đồng hồ của xe.

Tuy nhiên, với nhiều dòng xe không có tính năng lưu km đã đi trong hộp đen sẽ rất khó kiểm tra việc có tua công tơ mét hay không, nhất là xe dùng công tơ mét cơ học.

Ông Cao Xuân Minh cũng cho hay với một số dòng xe đời mới có lưu dữ liệu km lăn bánh trong hộp đen nên có thể dùng thiết bị kiểm tra km đã đi một cách chính xác. Nhưng với xe không có tính năng này, việc xác định rất khó khăn.

Nếu luật ban hành có nghiêm cấm hành vi này thì câu chuyện giải pháp kiểm soát thế nào để thực thi được luật rất quan trọng. Đăng kiểm, cảnh sát giao thông cần trang bị thiết bị, biện pháp để kiểm tra được.

Ông Minh cũng nhận định các nhà sản xuất xe đang có xu hướng trang bị cho chiếc xe nhiều tính năng hiện đại hơn, trong đó có tính năng lưu số km đã đi nhưng để có giải pháp kiểm soát triệt để trong tương lai thì khi luật ban hành, nghị định hướng dẫn luật cần quy định xe được chứng nhận xuất xưởng phải có tính năng lưu số km đã đi. Như vậy, các nhà sản xuất xe sẽ bổ sung tính năng này.

TS Khương Kim Tạo, nguyên phó chánh văn phòng Ủy ban ATGT quốc gia, cũng cho rằng việc đề xuất cấm hành vi tua công tơ mét là phù hợp nhưng quan trọng hơn các cơ quan chức năng phải tính toán đến giải pháp để theo dõi, phát hiện hành vi này.

Ông Tạo cũng cho rằng các quy định cần hướng đến việc yêu cầu rất chặt chẽ đối với chủ sở hữu xe phải có trách nhiệm đảm bảo chất lượng của xe đúng theo tiêu chuẩn, an toàn hoạt động. Đồng thời, ngăn chặn những trường hợp chủ xe thuê, mượn trang thiết bị, phụ tùng lắp tạm thời vào xe của mình để đăng kiểm, sau đó tháo ra.