Chiều 10-9, khai mạc phiên họp thứ 48, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Công đoàn. Một trong những nội dung quan trọng được sửa đổi lần này liên quan đến việc hoàn thiện cơ chế tài chính công đoàn trong bối cảnh mới.

Xin giữ nguồn thu 2%

Tờ trình do Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) Việt Nam Nguyễn Đình Khang ký, thể hiện Luật Công đoàn năm 1957 và năm 1990 đều đã quy định về tài chính công đoàn. Kế đó, từ Điều 26 đến Điều 29 của Luật Công đoàn năm 2012 quy định cụ thể vấn đề tài chính, tài sản công đoàn. Trong đó, khoản 2 Điều 26 quy định: “Kinh phí công đoàn do cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp đóng bằng 2% quỹ tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động”.

Cũng theo tờ trình, quá trình tổng kết, đánh giá thực hiện Luật Công đoàn năm 2012 cho thấy thu đoàn phí công đoàn chiếm 5%-27%, thu kinh phí công đoàn chiếm 57%-64%, các khoản thu khác chiếm 11%-16%, ngân sách nhà nước hỗ trợ chiếm khoảng 1%.

Chi tài chính công đoàn chiếm tỉ trọng nhiều nhất tại cấp công đoàn cơ sở (chiếm 72% tổng chi); tại cấp quận, huyện chiếm 15%; tại cấp tỉnh, ngành chiếm 11%; tại tổng liên đoàn chiếm 2% tổng chi.

“Tỉ trọng chi được tập trung cho công đoàn cơ sở sử dụng với mục đích chăm lo cho người lao động. Trong nội dung chi, trên 70% được dành để chăm lo phúc lợi cho đoàn viên và người lao động” - tờ trình khẳng định.

Cạnh đó, tờ trình của Tổng LĐLĐ Việt Nam cũng cho rằng nguồn thu kinh phí công đoàn 2% cùng với các nguồn thu khác là cơ sở quan trọng để tổ chức công đoàn xây dựng được nguồn lực đủ mạnh, thực hiện chức năng, nhiệm vụ được Đảng giao phó, góp phần nâng cao trách nhiệm của người sử dụng lao động, giảm gánh nặng cho Nhà nước trong bối cảnh nguồn lực của Nhà nước còn hạn chế. Đồng thời, chăm lo tốt hơn cho người lao động, tạo sự gắn kết lâu dài giữa người lao động với tổ chức công đoàn và doanh nghiệp…

Công nhân làm việc tại một công ty may ở quận Tân Bình, TP.HCM. Ảnh: NGUYỆT NHI

Công đoàn cấp trên sẽ phục vụ cấp dưới

Trong bối cảnh cần phải tiếp tục “tạo điều kiện về nguồn lực đủ mạnh để bảo đảm hiệu quả các hoạt động đại diện, chăm lo, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động, thu hút người lao động và tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp tham gia Tổng LĐLĐ Việt Nam” theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 06-NQ/TW, Tổng LĐLĐ Việt Nam cho rằng “việc tiếp tục giữ ổn định nguồn thu kinh phí công đoàn 2% là hết sức cần thiết”.

Tuy nhiên, cũng theo tờ trình, “nhiều năm qua, việc nắm bắt và hiểu đúng cách thức thu, tỉ lệ phân chia tài chính công đoàn giữa các cấp công đoàn chưa tạo được sự lan tỏa rộng khắp, khiến nhiều tổ chức, cá nhân nhầm tưởng số kinh phí 2% chỉ nhằm để phục vụ cho công đoàn cấp trên cơ sở trở lên, có người hoài nghi về mục đích sử dụng nguồn kinh phí này”.

“Để tiếp tục thực hiện tốt hơn nữa sự công khai, minh bạch trong việc sử dụng kinh phí công đoàn, đoàn phí, dự án luật cần bổ sung quy định về trích kinh phí cho các cấp công đoàn, nhất là công đoàn cơ sở theo hướng công đoàn cấp trên phục vụ công đoàn cấp dưới, công đoàn cơ sở phục vụ đoàn viên công đoàn, người lao động” - tờ trình nêu rõ.

Ngoài ra, theo tờ trình của Tổng LĐLĐ Việt Nam, trong bối cảnh Bộ luật Lao động năm 2019 đã cho phép thành lập tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp ngoài hệ thống Công đoàn Việt Nam. Do vậy, vấn đề chia sẻ nguồn kinh phí công đoàn với tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp cần được xem xét.