Báo cáo định kỳ tháng 9 do HSBC vừa công bố cho thấy, các số liệu kinh tế tháng 8 phản ánh rõ nét sự ngưng trệ trong phục hồi kinh tế của Việt Nam, đặc biệt là sự gián đoạn chuỗi cung ứng nặng nề ở khu vực Đông Nam Bộ.

Doanh số bán lẻ sụt giảm mạnh hơn đợt giãn cách toàn quốc năm 2020.

Tiêu dùng cá nhân trong nước ảnh hưởng nặng khi đi lại của người dân nói chung bị hạn chế tới mức trung bình 60% so với trước đại dịch. Điều này đồng nghĩa với mức sụt giảm 40% của ngành bán lẻ so với cùng kỳ năm ngoái. Riêng ở TP HCM, khả năng đi lại của người dân giảm gần 90% khiến doanh số bán lẻ giảm mạnh 51% so với cùng kỳ 2020.

Báo cáo đánh giá: "Nhưng điều đáng báo động hơn là động lực phát triển bên ngoài bị 'hụt hơi'. Lần đầu tiên trong một năm, xuất khẩu suy giảm nghiêm trọng, trong khi một số ngành đã xảy ra gián đoạn chuỗi cung ứng và sự đứt gãy về sản xuất".

HSBC cho hay, "niềm đau" chủ yếu nằm ở ngành da giày và dệt may, do khu vực Đông Nam Bộ là đầu mối sản xuất quan trọng của thế giới. Hai ngành này là nguyên nhân chính khiến xuất khẩu tháng 8 giảm 5,4% so với cùng kỳ 2020.

Thị phần của ngành da giày Việt Nam trên thế giới đang chiếm 15%, tăng gấp đôi trong vòng 10 năm trở lại đây. Trong bối cảnh mùa lễ hội sắp đến ở các nước phương Tây, người tiêu dùng tại Mỹ và châu Âu sẽ ngày càng thấy rõ được tác động của đại dịch.

Nike là một ví dụ điển hình cho thấy tầm quan trọng của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu: 88 trong tổng số 112 nhà máy của Nike tại Việt Nam đều nằm ở miền Đông Nam Bộ, chịu trách nhiệm sản xuất 50% sản phẩm giày dép mang nhãn hiệu Nike.

Tương tự, Việt Nam cũng nằm trong nhóm quốc gia sản xuất hàng dệt may lớn nhất thế giới, chỉ sau Trung Quốc và Bangladesh. Những đợt gián đoạn cung ứng nặng nề có thể tác động mạnh đến người tiêu dùng tại Mỹ, chỉ riêng nước này đã chiếm gần một nửa lượng hàng dệt may xuất khẩu của Việt Nam.

Thương hiệu quốc tế Adidas đang gặp khó khăn trong sản xuất do Việt Nam chiếm gần 30% sản lượng toàn cầu của họ.

Sản xuất công nghiệp giảm mạnh.

Song, tác động đối với xuất khẩu điện tử lại có xu hướng ngược lại. Cũng giống như ngành hàng da giày và dệt may, xuất khẩu nhóm hàng máy vi tính, sản phẩm điện tử giảm 12% trong tháng 8 so với cùng kỳ năm ngoái. Trái lại, xuất khẩu điện thoại lại duy trì ổn định với mức tăng trưởng 11% so với cùng kỳ.

Xuất khẩu trong tháng 8 giảm.

HSBC nêu rõ, kết quả này thoạt trông có vẻ không bình thường, nhưng nguyên nhân sâu xa chính là sự phân bố về địa lý của các cụm công nghiệp điện tử.

Samsung, nhà đầu tư độc lập lớn nhất Việt Nam, sản xuất điện thoại thông minh tại hai nhà máy nằm ở miền Bắc, một ở Bắc Ninh và một ở Thái Nguyên. Sau đợt bùng dịch biến chủng Delta đầu tiên xảy ra vào tháng 5, các khu công nghiệp đã dần lấy lại hoạt động như bình thường.

Nhìn trên bình diện rộng hơn, đợt bùng dịch biến chủng Delta đã đặt ra nhiều câu hỏi về khả năng trụ vững của chuỗi cung ứng Việt Nam, đặc biệt là từ các ông lớn ngành công nghệ. Apple và Google là hai trong số các hãng đã trì hoãn việc dời chuỗi cung ứng của họ sang Việt Nam.

Báo cáo nhận xét: "Tuy nhiên, bất chấp những thách thức có thể xảy ra, theo quan điểm của chúng tôi, Việt Nam vẫn là một điểm đến hấp dẫn các nhà đầu tư trong thời gian tới. Các điều kiện nền tảng vững mạnh của Việt Nam sẽ giúp các nhà đầu tư gạt bỏ những biến động ngắn hạn do Covid-19".

Các nhà đầu tư Hàn Quốc đã bắt đầu hành động. Samsung chuẩn bị mở rộng nhà máy điện thoại trong 6 tháng cuối năm nay nhằm tăng sản lượng điện thoại màn hình gập 47% lên 25 triệu chiếc.

Trong khi đó, LG Display cũng vừa được duyệt một khoản đầu tư bổ sung 1,4 tỷ USD cho nhà máy ở Hải Phòng để tăng sản lượng màn hình OLED mỗi tháng từ 9,6-10 triệu lên 13-14 triệu đơn vị.

Theo HSBC, kế hoạch phục hồi để "sống chung với Covid-19 mà Chính phủ Việt Nam đang hướng đến phụ thuộc phần nhiều vào khả năng đạt được tỷ lệ phủ vaccine rộng. Mặc dù có tiến độ khả quan, Việt Nam vẫn đi sau các nước trong khu vực trong đặt mua và triển khai vaccine.

"Càng sớm kiểm soát được đợt bùng dịch Covid-19 thứ tư, Việt Nam càng lấy lại lòng tin của nhà đầu tư nước ngoài nhiều hơn, và phần quyết định trong phương trình này chính là tăng tốc triển khai tiêm phòng", báo cáo kết luận.

Hà Trần