Đến nay, tình hình dịch COVID-19 tiếp tục diễn biến phức tạp trên toàn cầu, đặt ra nhiều thách thức trong vấn đề hậu cần, di chuyển an toàn của doanh nghiệp và người dân trong xã hội. Trong bối cảnh chấp nhận sống chung với virus gây dịch SARS-CoV-2 đang là xu hướng chung của ngày càng nhiều nước trên thế giới, việc tìm ra lời giải cho bài toán khó này trở thành nhu cầu dân sinh cấp thiết.

Một chốt kiểm soát giấy tờ ở TP Albury, bang Victoria, Úc hồi tháng 7.
Ảnh: GETTY

Di chuyển an toàn thời có dịch

Hồi tuần trước, Hội nghị thượng đỉnh nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) ở thủ đô Rome (Ý) kết thúc với tuyên bố chung có nhiều nội dung quan trọng về vạch lộ trình thiết lập trạng thái bình thường mới với COVID-19, theo hãng tin Reuters. Trong đó, một ý mà các lãnh đạo G20 nhấn mạnh là thế giới cần đẩy mạnh việc giám sát, quản lý lộ trình di chuyển của người dân để ngăn chặn nguồn lây nhiễm, tốt nhất là nên sử dụng các ứng dụng trên điện thoại thông minh để đơn giản hóa các loại thủ tục theo quy trình. Dù vậy, việc quản lý ở đây được hiểu là chỉ áp dụng đối với công dân đi lại sang các nước khác chứ không nhất thiết phải áp dụng cho cả nhu cầu di chuyển trong nước.

Trên thực tế, việc quản lý chặt chẽ di chuyển, đường đi của người dân trong nước theo quan điểm của nhiều chuyên gia được xem là thiếu hiệu quả. Công nghệ dân dụng hiện nay chưa có khả năng theo dõi địa điểm chính xác và xác định đúng hình thức lây nhiễm (nếu có) của người dân, theo tạp chí Foreign Policy. Do đó, kiểm soát di chuyển trên thế giới đến nay hầu hết dựa vào ý thức tự khai báo của người dân khi nhiễm bệnh là chính, bên cạnh việc xét giấy chứng nhận tiêm vaccine để xác định xem người đó có đủ điều kiện di chuyển và tham gia các hoạt động công cộng đông người hay không.

Dù vậy, hiện vẫn có một số nước áp dụng tạm thời các loại giấy phép đi đường, giấy phép làm việc tạm thời để đi lại trong điều kiện có dịch như Úc và New Zealand. Cụ thể, đối với Úc thì ở bang New South Wales, người có nhu cầu ra đường trong lúc giãn cách cần đăng ký giấy làm việc điện tử với chính quyền và trình giấy này thông qua ứng dụng trên điện thoại khi đi qua các chốt kiểm soát. Ở bang Victoria, chủ sử dụng lao động phải là người quản lý, cấp phép cho người có nhu cầu đi làm trong thời gian giãn cách và tự chịu trách nhiệm theo quy định. Việc gian dối, cấp sai giấy phép sẽ bị phạt từ 1.817 USD (khoảng 30,8 triệu đồng) cho cá nhân đến 10.904 USD (khoảng 185 triệu đồng) với doanh nghiệp. Trong trường hợp người dân từ những nơi đang có số ca nhiễm cao và áp dụng giãn cách xã hội muốn ra ngoài hoặc người từ bên ngoài muốn vào điểm nóng ở Victoria thì cần phải khai thông tin trực tuyến để xin cấp phép và phê duyệt trước khi ra đường 72 giờ.

New Zealand trong quản lý di chuyển cũng áp dụng gần giống với chính quyền bang Victoria của Úc. Theo kênh Radio New Zealand, chính quyền cũng giao trách nhiệm cho chủ doanh nghiệp tự quản lý việc đi lại của các lao động thiết yếu, cung cấp đúng giấy xác nhận việc đi lại theo quy định đi kèm các giấy tờ nêu rõ nhiệm vụ của người lao động. Người lao động sau khi được cấp phép có quyền sử dụng phương tiện công cộng, phương tiện cá nhân, taxi, đặt xe qua ứng dụng khi đi làm hay khi sử dụng các dịch vụ thiết yếu khác.

Tuy nhiên, cần lưu ý là các biện pháp này chỉ là tạm thời trong giai đoạn có dịch và khi chuyển sang bình thường mới thì có thể sẽ có các chính sách khác. Hai nước này hiện cũng là hai đại diện hiếm hoi của chiến lược chống dịch không khoan nhượng, quét sạch F0 trong cộng đồng nên mới áp dụng các biện pháp quản lý nghiêm ngặt như vậy, dù Úc thời gian qua cũng đã tỏ ý muốn chuyển sang sống chung với virus như phần còn lại của thế giới.

Nhìn từ Trung Quốc

Ở châu Á, gần như chỉ có Trung Quốc (TQ) lúc này là triển khai các biện pháp quản lý sâu sát hoạt động của người dân vì nước này cũng theo chiến lược chống dịch không khoan nhượng. Tờ South China Morning Post cho biết TQ từ đợt dịch năm ngoái là một trong những nước đầu tiên giới thiệu và áp dụng mô hình mã sức khỏe. Mỗi người dân TQ và người nước ngoài ở đây đều có mã sức khỏe QR với ba màu: Xanh là an toàn, di chuyển tự do; còn vàng và đỏ là không được phép đi lại. Trong đó, màu vàng là những người tiếp xúc gần, cách ly tại nhà hoặc chưa hết thời hạn cách ly tập trung theo quy định, còn màu đỏ là các F0, ca nghi nhiễm hoặc sốt.

Thời gian đầu thì còn xảy ra tình trạng phân mảnh, mỗi tỉnh, thành và khu tự trị ở TQ có một hệ thống mã sức khỏe QR khác nhau. Người dân khi di chuyển phải khai lại thông tin từ đầu, một số nơi còn không hỗ trợ khai bằng hộ chiếu cho người nước ngoài. Tuy nhiên, đến năm nay thì hầu hết địa phương đã sử dụng một mã chung hoặc ít nhất là công nhận mã của nhau.

Hiện nay, chính TQ chia các địa phương theo ba loại chính tùy theo mức độ dịch: Nguy cơ thấp, nguy cơ trung bình và nguy cơ cao. Mỗi khi phát hiện có ca nhiễm ở địa phương thì người TQ sẽ được yêu cầu phải quét mã sức khỏe mỗi khi đến một nơi công cộng hoặc đông người. Đến khi bùng phát dịch và chuyển thành vùng nguy cơ cao thì người dân sẽ bị yêu cầu xuất trình thêm một mã nữa gọi là mã hành trình di chuyển. Đây là một sáng kiến mới phối hợp giữa chính quyền TQ và các nhà mạng trong nước để theo dõi hành trình của người dùng điện thoại trong 14 ngày trước đó. Các mã này đều được tích hợp trong ứng dụng nhắn tin WeChat hoặc ứng dụng ví điện tử Alipay (hai ứng dụng phổ biến ở TQ).•