Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình trình bày tờ trình dự thảo nghị quyết về tổ chức phiên tòa trực tuyến - Ảnh: QUOCHOI.VN

Đề xuất xử trực tuyến từ 1-1-2022

Theo đó, phiên tòa trực tuyến là phiên tòa được tổ chức tại phòng xử án, có sử dụng các thiết bị điện tử, liên kết với nhau thông qua môi trường mạng, cho phép bị cáo, bị hại, đương sự, người tham gia tố tụng khác tham gia phiên tòa tại địa điểm khác do tòa án quyết định, nhưng vẫn bảo đảm trực tiếp theo dõi đầy đủ hình ảnh, âm thanh và tham gia tất cả trình tự, thủ tục tố tụng của phiên tòa bằng lời nói, hành vi tố tụng trực diện, liên tục, công khai, có sự chứng kiến của các chủ thể vào cùng một thời điểm.

Tòa án nhân dân tổ chức phiên tòa trực tuyến để xét xử sơ thẩm, xét xử phúc thẩm vụ án hình sự, dân sự và hành chính có tính chất, tình tiết đơn giản, tài liệu, chứng cứ trong hồ sơ vụ án rõ ràng.

Việc tổ chức phiên tòa trực tuyến phải tuân thủ các quy định của pháp luật; bảo đảm quyền con người, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan; bảo đảm công khai, bình đẳng, dân chủ, nghiêm minh, khách quan, đúng pháp luật; bảo đảm an toàn, an ninh thông tin mạng và sự tôn nghiêm của tòa án.

Dự kiến, nghị quyết này có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1-1-2022.

3 mục đích của phiên tòa trực tuyến

Trước đó, TAND tối cao đã xây dựng tờ trình dự thảo nghị quyết về tổ chức phiên tòa trực tuyến. Với mục đích tổ chức phiên tòa trực tuyến bảo đảm tư pháp không chậm trễ, xét xử nhanh chóng, kịp thời (trong tình hình dịch bệnh COVID-19 hiện nay, phiên tòa trực tuyến còn góp phần hạn chế lây lan dịch bệnh), bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của bị can, bị cáo, đương sự, tổ chức và cá nhân có liên quan. 

Tạo cơ chế thuận lợi để bị can, bị cáo, đương sự, tổ chức và cá nhân tham gia phiên tòa, giảm thiểu thời gian cho người dân, cơ quan, tổ chức khi tham gia phiên tòa và do đó tiết kiệm chi phí xã hội.

Tổ chức phiên tòa trực tuyến góp phần nâng cao hiệu quả năng lực hoạt động của tòa án, bảo đảm từng bước chuyên nghiệp, hiện đại, phù hợp xu thế quốc tế, là bước đi cần thiết cho việc xây dựng tòa án điện tử.

Ủy ban Tư pháp Quốc hội đã thẩm tra tờ trình, tán thành đề nghị của TAND tối cao, và đề nghị Quốc hội ban hành nghị quyết về tổ chức phiên tòa trực tuyến. 

Theo Ủy ban Tư pháp, các luật tố tụng hiện hành đều quy định cụ thể thời hạn xét xử đối với các vụ án hình sự, dân sự, hành chính, nhưng chỉ quy định hình thức xét xử trực tiếp và được tiến hành tại phòng xử án, chưa quy định về tổ chức phiên tòa trực tuyến, nên việc Quốc hội xem xét, ban hành nghị quyết về tổ chức phiên tòa trực tuyến là cần thiết trong tình hình hiện nay.

Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc: Phiên tòa xét xử trực tuyến là tất yếu

Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh việc tổ chức phiên tòa xét xử trực tuyến là xu thế tất yếu, cần thiết trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghệ lần thứ 4 diễn ra vũ bão trên toàn cầu.