Nước thu hàng tỷ USD, nước gần như "tay trắng"

Tuần trước, các bộ trưởng năng lượng của EU đã đồng ý cho phép các quốc gia thu lại doanh thu từ các nhà sản xuất năng lượng giá rẻ và các công ty nhiên liệu hóa thạch, đồng thời sử dụng số tiền đó để hỗ trợ người tiêu dùng và doanh nghiệp trong bối cảnh giá năng lượng lên cao.

Dữ liệu được phân tích bởi công ty công nghệ năng lượng Phần Lan Wärtsilä cho POLITICO cho thấy trong khi Pháp và một số quốc gia Trung và Đông Âu huy động được số tiền đáng kể bằng cách thực hiện biện pháp này, các quốc gia khác - như Ý - sẽ nhận được ít hơn rất nhiều.

Quy định mới - áp dụng với doanh thu từ các nhà máy điện không dùng khí đốt trên 180 euro mỗi megawatt giờ - sẽ thu được nhiều tiền nhất ở các quốc gia sản xuất điện dựa vào than, hạt nhân và năng lượng tái tạo.

Chẳng hạn như Cộng hòa Séc và Bulgaria, những quốc gia chủ yếu sử dụng than và năng lượng hạt nhân, và đối với Pháp, quốc gia phụ thuộc nhiều vào năng lượng hạt nhân.

Nhưng điều này trái ngược với các quốc gia sản xuất phần lớn điện năng của họ bằng khí đốt tự nhiên.

Dữ liệu của POLITICO cho thấy Pháp có thể thu tới 7,9 tỷ euro, trong khi Ý sẽ tăng tối đa 4,2 tỷ euro.

Chính phủ Pháp hôm thứ Tư cũng ước tính 7 tỷ euro có thể được thu về từ chính sách này.

Nhưng với các quốc gia không dựa vào khí đốt tự nhiên hoặc đã có sẵn các biện pháp để kiềm chế giá điện sẽ không huy động được khoản tiền lớn từ biện pháp mới của EU. Đó là trường hợp của Ba Lan, Thụy Điển, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha, nơi giá điện hiện đã ở gần hoặc thấp hơn ngưỡng chịu thuế.

Đức cũng có khả năng thu được ít tiền hơn từ cơ chế của EU sau khi nước này công bố kế hoạch trị giá 200 tỷ euro vào tuần trước để hạn chế giá khí đốt - một động thái có khả năng làm giảm giá điện bán buôn, khiến chính phủ nước này thu được ít hơn từ các công ty năng lượng.

Glenn Rickson, người đứng đầu bộ phận châu Âu tại S&P Global, nhận xét về biện pháp mới của EU là “chắp vá, nói một cách công bằng”.

Và nói thêm rằng: “Tôi không nghĩ rằng đây là cách hiệu quả để bù đắp tác động của giá năng lượng leo thang đối với người tiêu dùng".

EU trước đây ước tính rằng 117 tỷ euro sẽ đến từ chính sách này. Nhưng con số thực tế có thể sẽ thấp hơn.

Không giải quyết được việc thiếu khí đốt

Ba nhà ngoại giao nói với POLITICO rằng Slovakia, Lithuania, Luxembourg và ít nhất hai quốc gia khác đã bày tỏ lo ngại một cách bí mật.

Lithuania và Luxembourg nhập khẩu hơn 70% điện năng, vì vậy khả năng thu lại từ các công ty năng lượng ở các nước này là rất thấp. Điều đó cũng có nghĩa là người tiêu dùng ở những quốc gia này đang trả tiền cho người dân nước khác.

Trong khi đó, EU không quy định bao nhiêu doanh thu nên được chia sẻ giữa các nước.

Alberto Pototschnig, nhà kinh tế học và giáo sư tại Viện Đại học Châu Âu của Ý, cho biết các biện pháp này được thiết kế theo cách “bảo vệ hoạt động của thị trường”.

Tuy nhiên, biện pháp của EU cũng không giải quyết được nguyên nhân khiến giá điện tăng cao bắt đầu - tình trạng khan hiếm nguồn cung cấp khí đốt, ông Pototschnig nói.

Một số nước EU đã yêu cầu Ủy ban châu Âu nghiên cứu phương án nhằm hạn chế giá khí đốt tăng cao và đề xuất các giải pháp để giảm thiểu chi phí năng lượng trước mùa đông tới.

Trong đó có việc nghiên cứu giới hạn giá khí đốt bán buôn trong bối cảnh châu Âu tiếp tục đối mặt với những khó khăn trong việc bình ổn thị trường nhiên liệu.

Dự kiến các nhà lãnh đạo EU sẽ thảo luận về các biện pháp này tại một hội nghị thượng đỉnh không chính thức ở Praha vào thứ Sáu.