Hiện trường vụ cháy chung cư tại số nhà 37 ngách 29/70 phố Khương Hạ, phường Khương Đình, quận Thanh Xuân (TP. Hà Nội).
Năm 2023, tình hình cháy, nổ diễn biến phức tạp, khó lường, cháy tại nhà ở riêng lẻ, nhà ở kết hợp kinh doanh vẫn diễn biến phức tạp với 814 vụ, chiếm chiếm 42%.
Nhận định trên được Chính phủ đưa ra trong báo cáo gửi Quốc hội về kết quả thực hiện Nghị quyết số 99 của Quốc hội về tiếp tục hoàn thiện, nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực hiện chính sách, pháp luật về phòng cháy và chữa cháy năm 2023.
Theo báo cáo của Chính phủ, tổng số cơ sở thuộc diện quản lý về phòng cháy chữa cháy (PCCC) là gần 1,2 triệu cơ sở, trong đó hơn 88.000 cơ sở có nguy hiểm về cháy, nổ.
Số lượng nhà ở riêng lẻ chuyển đổi mục đích sử dụng sang cho thuê nhà trọ, kết hợp sản xuất, kinh doanh, chia nhỏ căn hộ để bán đang là một vấn đề hết sức bất cập, sinh ra những loại hình cơ sở “biến tướng”, gây nguy cơ mất an toàn cháy, nổ, khó khăn trong công tác quản lý về PCCC, báo cáo nêu.
Thống kê từ tháng 1/10/2022 đến 30/9/2023, toàn quốc xảy ra hơn 1.900 vụ cháy, làm chết 144 người, bị thương 113 người, thiệt hại về tài sản ước tính hơn 315 tỷ đồng và 306ha rừng. Trong đó, đã xảy ra 93 vụ cháy lớn, cháy gây thiệt hại nghiêm trọng (chiếm 4,8% số vụ cháy toàn quốc), làm chết 144 người, bị thương 67 người, thiệt hại về tài sản ước tính khoảng hơn 280 tỷ đồng.
Các vụ cháy, theo báo cáo, xảy ra chủ yếu trong khu dân cư, nhất là loại hình nhà ở riêng lẻ, nhà ở kết hợp với sản xuất kinh doanh. Điển hình là vụ cháy chung cư mini ở phố Khương Hạ (phường Khương Đình, quận Thanh Xuân, Hà Nội) ngày 12/9, khiến 56 người tử vong.
Cũng trong thời gian này, toàn quốc xảy ra 14 vụ nổ, làm 5 người chết, bị thương 31 người, thiệt hại về tài sản ước tính khoảng 50 triệu đồng.
So sánh, Chính phủ đánh giá năm 2023, tình hình cháy, nổ diễn biến phức tạp, khó lường. So với cùng kỳ, số vụ cháy tăng 190 vụ, tăng 33 người và 34 người bị thương.
Về hạn chế, Chính phủ nhìn nhận, tình hình cháy, nổ mặc dù đã được kiềm giảm vẫn diễn biến phức tạp, đặc biệt tại các hộ gia đình, nhà để ở kết hợp sản xuất kinh doanh, cơ sở tập trung đông người còn diễn biến phức tạp. Một số vụ cháy gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng về người.
Về nguyên nhân các vụ cháy, báo cáo nêu, đã điều tra làm rõ nguyên nhân 1.185/1.938 vụ (chiếm 61,1%), trong đó do sự cố hệ thống, thiết bị điện 742 vụ (chiếm 62,6%).
Với nhiều sự cố xuất phát từ điện, Chính phủ cho rằng các quy định hiện hành về bảo đảm an toàn PCCC điện còn thiếu, chưa cụ thể, chưa rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân có liên quan, gây khó khăn cho các cơ quan quản lý trong việc giám sát, kiểm tra các điều kiện bảo đảm an toàn PCCC trong sử dụng điện.
Nhìn nhận nguyên nhân, Chính phủ cho rằng, một số quy định của pháp luật về PCCC chưa thực sự đáp ứng được với sự thay đổi, phát triển. Đặc biệt, một số nơi còn tình trạng buông lỏng quản lý với hoạt động xây dựng, tình trạng xây dựng không phép, sai phép, trái phép xảy ra ở nhiều địa bàn, nhất là các thành phố lớn có mật độ xây dựng cao.
Nhiều loại hình nhà ở riêng lẻ bị người dân tự ý chuyển đổi công năng thành nhà ở nhiều căn hộ (thường gọi chung cư mini), nhà trọ với mật độ người ở cao, nhà kết hợp sản xuất kinh doanh...
Các loại hình “biến tướng” này chưa được pháp luật điều chỉnh cụ thể nên gây nhiều khó khăn cho cơ quan quản lý, do không được xem xét, cấp phép thiết kế các điều kiện an toàn trước khi đưa vào sử dụng, gây nguy cơ mất an toàn rất cao, báo cáo nêu rõ.
Cạnh đó là nhiều công trình cố tình cho người dân vào ở khi chưa bảo đảm an toàn dẫn đến khó áp dụng các biện pháp xử lý, cưỡng chế do ảnh hưởng đến an sinh xã hội của người dân.
Chính phủ đề nghị Quốc hội chỉ đạo hoàn thiện hành lang pháp lý cho công tác PCCC; tăng cường giám sát công tác này nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm của người đứng đầu các đơn vị.
Về việc xử lý các công trình chưa bảo đảm an toàn PCCC, Chính phủ cho biết qua rà soát, cả nước có 5.805 cơ sở không bảo đảm yêu cầu về PCCC được đưa vào sử dụng; hơn 8.000 công trình chưa được nghiệm thu về PCCC đã đưa vào sử dụng.
Đối với các công trình này, công an các địa phương kiên quyết xử lý hành vi vi phạm, tạm đình chỉ, đình chỉ hoạt động và đăng tải công khai thông tin công trình trên phương tiện thông tin đại chúng.
Về việc di dời cơ sở sản xuất, kinh doanh hàng hóa, hóa chất độc hại, nguy hiểm, báo cáo Chính phủ nêu, đã có 60 cơ sở được di dời bảo đảm theo quy định, còn lại 33 cơ sở đã có phương án di dời (theo lộ trình thực hiện của các địa phương, thời hạn muộn nhất hoàn thiện trong năm 2025).