Các chính sách này được đề xuất từ thực tế vướng mắc của địa phương trong đầu tư, xây dựng các dự án giao thông. Chính phủ đề nghị "nới" tỉ lệ vốn nhà nước tham gia dự án giao thông đường bộ theo hình thức đối tác công - tư (PPP) lên tối đa 70% tổng mức đầu tư dự án, tức tăng 20% so với quy định.

Tăng tỉ lệ vốn nhà nước tham gia dự án PPP

Theo Bộ trưởng Dũng, hiện một số dự án giao thông có tổng vốn đầu tư lớn nhưng nhu cầu vận tải chưa cao. Vì vậy, việc có sự tham gia vốn của Nhà nước nhiều hơn để đảm bảo khả thi khi kêu gọi đầu tư theo phương thức PPP.

Về thẩm quyền thực hiện đầu tư cao tốc, quốc lộ qua các địa phương, Chính phủ đề nghị có cơ chế cho UBND cấp tỉnh đảm trách. Trường hợp dự án đi qua nhiều địa phương sẽ đề nghị Thủ tướng giao một UBND cấp tỉnh làm cơ quan chủ quản.

Đối với khai thác mỏ khoáng sản vật liệu xây dựng thông thường, Chính phủ đề nghị có cơ chế đặc thù nhằm rút ngắn thời gian cấp phép, tránh tình trạng đầu cơ, nâng giá và hạn chế tăng chi phí xây dựng công trình.

Ngoài ra, dự án cấp, khởi công mới trong giai đoạn 2021-2025 được đề nghị áp dụng một lần cơ chế đặc thù và được bố trí vốn từ nguồn tăng thu ngân sách trung ương 2022.

Dự án do địa phương quản lý đã có trong kế hoạch đầu tư công trung hạn (2021-2025) được điều chỉnh quyết định chủ trương đầu tư, quyết định đầu tư tương ứng với số vốn ngân sách trung ương bố trí tăng thêm, thực hiện giải ngân trong 3 năm (2023-2025).

Từ các đề xuất trên, Chính phủ đề nghị được áp dụng các cơ chế đặc thù trên tới hết năm 2025. Với mỗi cơ chế sẽ "đính kèm" danh mục dự án cụ thể được áp dụng tại các địa phương.

Băn khoăn về hiệu quả cơ chế đặc thù

Thẩm tra nội dung này, Ủy ban Kinh tế cho biết nhiều ý kiến tán thành đề xuất của Chính phủ, nhưng cũng có ý kiến không đồng tình, do chưa rõ hiệu quả. Cơ quan này đề nghị Chính phủ bổ sung đánh giá kỹ, cụ thể hơn về tác động của các chính sách, làm rõ hơn tác động thu, chi ngân sách nhà nước và nguồn lực bảo đảm thực hiện.

Như việc tăng tỉ lệ vốn nhà nước tham gia dự án đầu tư theo PPP không quá 70% tổng mức đầu tư, cơ quan thẩm tra cho rằng chính sách trên chưa xử lý triệt để những khó khăn của các dự án giao thông PPP hiện nay. Cũng bởi các dự án khó khăn huy động vốn là do cơ chế, chính sách của Nhà nước thiếu ổn định, thường xuyên thay đổi, lại chưa có cơ chế bảo vệ nhà đầu tư một cách thỏa đáng.

Chưa kể tồn tại dự án BOT trước đây chưa được xử lý dứt điểm, lưu lượng xe thực tế thấp hơn phương án tài chính, nên nhà đầu tư quan ngại khi tham gia. Cơ quan thẩm tra đề xuất của Chính phủ làm rõ hơn sự cần thiết của chính sách này.

Về thẩm quyền đầu tư dự án quốc lộ, cao tốc đi qua các địa phương, cơ quan thẩm tra đánh giá chính sách này đã được áp dụng một số nơi. Tuy nhiên, thực tế có địa phương làm tốt, có địa phương gặp khó khăn, hoàn hoàn thành dự án không đồng bộ. Vì vậy, Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ bổ sung đánh giá việc triển khai chính sách này làm cơ sở để thuyết phục hơn.

Với cơ chế đặc thù cho dự án dùng vốn từ nguồn tăng thêm ngân sách trung ương 2022, cơ quan thẩm tra cũng đề nghị Chính phủ rà soát lại các dự án đã có trong vốn kế hoạch giai đoạn 2021 - 2025, lựa chọn dự án cấp thiết, bảo đảm không dàn trải, thất thoát, lãng phí.

Với những dự án mới, Chính phủ chuẩn bị thủ tục đầu tư theo quy định về đầu tư công, Luật Ngân sách nhà nước để trình Quốc hội xem xét, quyết định theo đúng thẩm quyền. Tuy vậy, Chính phủ cần lưu ý là chưa xem xét danh mục, mức vốn cụ thể với các dự án và không đính kèm theo dự thảo.

Đề xuất cơ chế đặc thù làm cao tốc tỉ đô Gia Nghĩa - Chơn Thành

Tỉnh Bình Phước đang đề xuất Quốc hội 4 nhóm cơ chế đặc thù để làm cao tốc tỉ đô Gia Nghĩa - Chơn Thành trong giai đoạn từ nay đến năm 2026.