Vài năm gần đây, mạng xã hội có xu hướng phát triển “bùng nổ” với diện mạo mới hiện đại, tích hợp đa tiện ích, cùng các chiêu thức tinh vi hơn để lôi kéo thành viên tham gia đông đảo, hoạt động sôi nổi trên cả hình thức online, offline.

Tuy nhiên, thực trạng đáng báo động là một số trang mạng xã hội đình đám đã ngang nhiên “lách luật” để sản xuất tin bài, video, điều tra thu thập dữ liệu, ý kiến phản biện... Chiêu thức phổ biến của các mạng xã hội này tổ chức sản xuất tin, bài, video, đăng tải lên trang website dưới hình thức bài của các thành viên. Đồng thời thiết kế giao diện trang mạng xã hội có phân thành các chuyên mục không khác gì các tờ báo điện tử, đã gây nhầm lẫn cho người sử dụng. Đây thực chất là hoạt động báo điện tử không phép, vi phạm các quy định pháp luật, Luật Báo chí, Luật An ninh mạng.

Đáng chú ý, khi tìm hiểu về hoạt động của các mạng xã hội lớn đã hé lộ những thông tin “giật mình” về chiêu thức “lách luật”, các chiêu trò kinh doanh kiếm tiền, trục lợi bất chính.

Điển hình như mạng xã hội otofun.vn, ban đầu chỉ là một diễn đàn giao lưu của giới chơi xe ô tô, nhanh chóng phát triển thu hút hàng trăm nghìn thành viên, mở rộng thông tin về các lĩnh vực gồm chứng khoán, bất động sản, mua sắm, bán lẻ… Mặc dù mạng xã hội không được phép sản xuất tin bài như cơ quan báo chí, song otofun.vn vẫn đăng tải rất nhiều bài viết, hình ảnh, video dưới dạng bài chia sẻ của các thành viên. Nhiều bài viết trích dẫn nguồn thông tin từ cơ quan báo chí cũng không được chấp thuận bằng văn bản.

Mới đây, trang mạng xã hội otofun.vn bất ngờ bị sập, không thể truy cập được. Sự biến mất đột ngột này diễn ra trong bối cảnh cơ quan chức năng mạnh tay truy quét các hoạt động vi phạm pháp luật, an ninh mạng trên internet.

Trong khi đó, một trang điện tử chuyên về xe cộ khác có tên miền www.whatcar.vn không hề được cấp phép hoạt động báo chí, trang mạng xã hội, trang thông tin điện tử… nhưng vẫn đăng tin bài, video như một trang báo điện tử. Nội dung các bài viết phản ánh về diễn biến thị trường ô tô, xe máy, những vấn đề sự cố xe cộ, thậm chí có bài điều tra, phản ánh rất công phu, kèm video phân tích, mổ xẻ các lỗi nghiêm trọng của sản phẩm của hãng ô tô nổi tiếng, thu hút rất đông lượng người theo dõi, bình luận… Các hoạt động này là vi phạm nghiêm trọng các quy định của Nghị định 27/2018/NĐ-CP ngày 1/3/2018 sửa đổi, bổ sung một số của Nghị định 72/2013/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng.

Các bài viết, hình ảnh quảng cáo của các hãng xe, nhãn hàng lớn cũng xuất hiện tràn ngập trên trang whatcar.vn, cho thấy ông chủ sở hữu trang có nguồn thu nhập không hề nhỏ từ trang “báo lậu” này.

Hoạt động vi phạm này diễn ra suốt thời gian dài nhưng cơ quan thanh tra, cơ quan thuế sẽ rất khó “túm tóc” chủ sở hữu whatcar.vn khi người vận hành trang này lại ẩn danh. Trên trang whatcar.vn chỉ công bố thông tin mập mờ về tổ chức có tên là WhatCorp, có địa chỉ 83/50 Mễ Trì Thượng, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội. Dù vậy, giới công nghệ râm ran về mối liên hệ của whatcar.vn với chủ sở hữu của mạng xã hội otofun.vn vừa bị sập.

Trong lĩnh vực thông tin kinh tế, một trang mạng xã hội có địa chỉ: https://vietnambusinessinsider.vn/ cũng có dấu hiệu hoạt động báo chí điện tử trá hình khi gắn mác mạng xã hội. Mạng xã hội này bắt đầu xuất hiện, cung cấp thông tin từ đầu năm 2018 song thực tế, đến ngày 05/11/2019 mới được cấp giấy phép hoạt động trang mạng xã hội.

Không chỉ thiết kế giao diện phân các chuyên mục như trang báo điện tử, trang mạng xã hội vietnambusinessinsider.vn này liên tục cập nhật tin tức về thị trường tài chính, ngân hàng, thương trường, chân dung doanh nhân, đầu tư vào Việt Nam… mà không ghi nguồn báo trích dẫn được phép. Hay có bài viết được ghi theo nguồn SCMP, nguồn Luxuo.vn nhưng khi tìm đến các địa chỉ tên miền này, lại cũng là trang website “vô chủ”, không có địa chỉ, không có giấy phép hoạt động trang báo điện tử theo quy định pháp luật.

Dù hoạt động xuất bản tin bài, hình ảnh, bài viết quảng cáo cho doanh nghiệp, doanh nhân một cách tràn lan, vi phạm quy định pháp luật, song chủ sở hữu của mạng xã hội này - Công ty truyền thông Quảng cáo Người đồng hành do ông Nguyễn Đăng Hùng chịu trách nhiệm nội dung, vẫn ngang nhiên hoạt động nhiều năm qua.

Đây chỉ là hai trong số hàng trăm trang website được cấp phép mạng xã hội, hoặc hoạt động dưới dạng diễn đàn, trang điện tử “lậu”, cố tình mập mờ thông tin để hoạt động khai thác quảng cáo, tài trợ, hay mục đích trục lợi khác.

Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng đã nhận được không ít phản hồi, đơn tố cáo về một số trang mạng xã hội “giả mạo” cơ quan báo chí, có hành vi dọa dẫm, lôi kéo doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân phải chi tiền.

Không ít chiến dịch truyền thông nhằm bôi xấu đối thủ cạnh tranh, hạ uy tín doanh nghiệp, doanh nhân, nhãn hàng… được tổ chức bài bản, tinh vi, thông qua việc đăng tải bài viết, video “bóc phốt” trên các mạng xã hội của những “ông trùm” đứng sau sở hữu các trang website này.

Ngọc Dũng