Tình trạng như của đại gia bất động sản suýt vỡ nợ China Evergrande Group đang bắt đầu lan rộng tại Trung Quốc. Ít nhất 4 công ty đã bán các sản phẩm quản lý tài sản (WMP) phức tạp cho hàng chục nghìn nhà đầu tư trong nước để huy động vốn, và sau đó phải xin lỗi vì không thể trả tiền đúng hạn. Người dân vì thế ngày càng nổi giận với các doanh nghiệp này và cả các cơ quan chính phủ.
Cú sốc mới nhất diễn ra vào tuần trước, khi Kaisa Group Holdings lỡ hạn thanh toán các sản phẩm đầu tư mà họ bảo lãnh. Hãng địa ốc này cho biết đang đối mặt với áp lực thanh khoản "chưa từng có".
Các hãng bất động sản đang cố thuyết phục những người nắm giữ WMP rằng họ sẽ được trả. Tuy nhiên, các chủ nợ của Oceanwide cho biết công ty này đã thất hẹn và mong chính phủ can thiệp.
"Công ty này cũng gặp rắc rối lớn như Evergrande vậy. Họ không quan tâm đến chúng tôi, dù chúng tôi phàn nàn nhiều cỡ nào", Mikala Xiao cho biết. Cô hiện ở Đan Mạch, nhưng đã tham gia một nhóm nhà đầu tư vận động giới chức tìm giải pháp. "Chúng tôi đã làm mọi thứ có thể nhưng chưa được. Mấy tháng này tôi không thể ngủ", cô nói.
Một dự án đang xây dựng của Evergrande tại Trung Quốc. Ảnh:Reuters
Những rạn nứt xuất hiện trên thị trường bất động sản Trung Quốc đang khiến không chỉ người sở hữu nhà mà cả các nhà đầu tư cũng hoảng loạn. Ít nhất 70 tỷ nhân dân tệ (10,9 tỷ USD) WMP đã bị lỡ hẹn trả hoặc có nguy cơ điều chỉnh lịch thanh toán.
Việc này đang làm phức tạp nỗ lực của chính phủ Trung Quốc trong việc kiềm chế hoạt động đi vay tràn lan của các hãng bất động sản, từ đó làm dấy lên đồn đoán Bắc Kinh có thể nhẹ tay hơn. Trái phiếu của các hãng bất động sản bị đánh giá ở mức "rác" đã hồi phục từ đáy tuần này sau khi giới truyền thông cho biết Trung Quốc sẽ nới lỏng các lệnh kiểm soát vốn. Dù vậy, các loại trái phiếu này vẫn bị coi là có rủi ro vỡ nợ cao.
Tại Thâm Quyến, hàng trăm nhà đầu tư giận dữ đã tụ tập bên ngoài trụ sở của Evergrande và Kaisa. Cảnh tượng tương tự cũng diễn ra tại Thẩm Dương.
Từ nhiều năm nay, giới chức Trung Quốc đã siết chặt quy định về WMP nói riêng và hệ thống ngân hàng ngầm trị giá 13.000 tỷ USD nói chung. Tuy nhiên, chỉ mới gần đây, họ mới cắt bỏ nguồn tiền lớn cuối cùng của các công ty bất động sản. Đầu năm nay, giới chức cấm các sàn giao dịch phi tập trung (OTC) của các địa phương phát hành WMP có tài sản đảm bảo là bất động sản, Bloomberg trích nguồn tin thân cận cho biết.
Số liệu từ Ủy ban Chứng khoán Trung Quốc cho thấy tính đến tháng 7/2019, các sàn OTC có khoảng 852 tỷ nhân dân tệ WMP đang lưu hành. Ít nhất nửa số đó được dùng để huy động vốn cho các công ty bất động sản. Ngoài ra, các quỹ cũng phát hành hơn 2.000 tỷ nhân dân tệ sản phẩm đầu tư liên quan đến các hãng địa ốc.
Hoạt động cho vay ngầm rất khó giải quyết và là nỗi đau đầu của giới chức Trung Quốc nhiều năm qua. Wei Xiong - Giáo sư kinh tế tại Đại học Princeton cho biết việc này còn đáng lo hơn làn sóng vỡ nợ trái phiếu phát hành ở nước ngoài của các hãng bất động sản. Cứu các công ty phụ thuộc vào WMP sẽ bị cho là giúp các tỷ phú ngành này. Trong khi đó, để họ phá sản lại gây thiệt hại lớn cho những nhà đầu tư trung lưu và người cao tuổi - đối tượng thường mua WMP.
Từ nhiều năm nay, WMP là công cụ huy động vốn chính được nhiều hãng bất động sản tư nhân lớn sử dụng. Đặc biệt trong bối cảnh chính phủ Trung Quốc siết hoạt động cho vay ngành này tại các ngân hàng. WMP trả lãi cao hơn nhiều lãi suất tiền gửi. Nguồn tiền hoàn trả khoản vay sẽ phụ thuộc vào việc bán bất động sản. Các sàn OTC địa phương cũng thường phê duyệt các sản phẩm này, nhằm duy trì dòng tiền đóng góp vào tăng trưởng kinh tế khu vực.
Larry Hu - Giám đốc phụ trách kinh tế Trung Quốc tại Macquarie Group cho rằng nhà đầu tư sẽ phải chấp nhận thua lỗ phần nào. Hồi tháng 9, việc Evergrande lỡ hẹn trả lãi đã làm bùng lên nhiều đợt phản đối trên khắp Trung Quốc.
Việc này đã gây sức ép buộc Bắc Kinh tìm giải pháp. Chính phủ Trung Quốc đã thúc giục công ty này thanh toán nhiều nghĩa vụ nợ. Tháng trước, họ còn yêu cầu tỷ phú sáng lập Evergrande Hui Ka Yan dùng tiền cá nhân để trả nợ.
Cũng như nhiều nhà đầu tư WMP khác, Xiao đang cố tìm hiểu tiền của gia đình mình đã đi đâu. Cô nói rằng công ty con của Oceanwide - Minsheng Wealth Management đã lỡ hạn thanh toán 6 triệu nhân dân tệ của chị em cô.
Hồi tháng 5, Xiao lẽ ra nhận được tiền. Nhưng sau đó, cô lại được gửi kế hoạch thanh toán mới. Công ty sau đó nói rằng các khoản thanh toán bị chậm lại do thương vụ bán mảng dữ liệu IDG trị giá 1,3 tỷ USD của hãng cho Blackstone chưa hoàn thành. Cô cũng chẳng biết giới chức sẽ giải quyết việc này thế nào.
"Tôi không biết chuyện gì sẽ xảy ra tiếp theo và bao giờ mới lấy lại được tiền", Xiao nói.
Hà Thu (theo Bloomberg)