Tuyến xe bus nhanh BRT 01: Bến xe Yên Nghĩa→Kim Mã - nằm trên trục đường hướng tâm phía Tây của Hà Nội. Không chỉ kém hiệu quả, mới đây, Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra vi phạm trong công tác đấu thầu. Dự án Hợp phần I - Xe bus nhanh BRT với tổng số tiền sai phạm trên 43,5 tỷ đồng. Đây chỉ là một ví dụ về số vụ việc liên quan đến sai phạm đấu thầu gần đây.
Y tế, giáo dục là 2 lĩnh vực thời gian gần đây nổi lên nhiều vụ việc lớn về tiêu cực trong đấu thầu, chỉ định thầu. Nhiều sơ hở, bất cập đã tạo cơ hội cho các đối tượng ở những vị trí quyết định có thể thông đồng trục lợi, gây thất thoát lớn tài sản của Nhà nước. Và có một điểm chung trong các vụ tiêu cực đấu thầu thiết bị y tế và giáo dục thời gian qua là giá của các thiết bị mua sắm bị đôn lên rất cao, trong một số trường hợp đã cao gấp nhiều lần so với giá thị trường, gây thiệt hại tài sản lớn cho Nhà nước và người dân.
Cho ký gửi, sử dụng trước, sau đó lập các bộ hồ sơ trúng thầu để hợp thức thủ tục mua bán, thanh toán tiền, trái quy định của luật đấu thầu. Đó là thủ đoạn trong các vụ án liên quan lĩnh vực y tế thời gian vừa qua. Từ năm 2016 đến năm 2020, Bệnh viện Tim Hà Nội đã thực hiện 52 gói thầu mua sắm vật tư y tế, vật tư tiêu hao với tổng giá trị hơn 1.500 tỷ đồng. Trong đó, chỉ tính riêng mặt hàng Stent dùng cho can thiệp tim mạch, số lượng trúng thầu hơn 23.000 chiếc, với tổng giá trị gần 940 tỷ đồng.
Nhiều đối tượng đã trục lợi, gây thất thoát lớn tài sản của Nhà nước thông qua đấu thầu
Không chỉ lĩnh vực y tế, liên tiếp trong vòng 3 tháng gần đây, cơ quan Cảnh sát điều tra, Bộ Công an, C03 đã khởi tố hàng chục bị can ở Sở Giáo dục và Đào tạo các tỉnh: Quảng Ninh, Thanh Hóa, Điện Biên do có hành vi vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng. Các vi phạm tại những địa phương này đều liên quan đến việc thực hiện các dự án đầu tư trang thiết bị giáo dục cho các trường mầm non và tiểu học. Đặc biệt, có điểm chung về các sai phạm ở các tỉnh đó là cơ quan quản lý thông đồng với đơn vị thẩm định giá.
Hàng loạt các vụ án sai phạm về đấu thầu bị khởi tố thời gian qua. Từ đất đai, xây dựng, công nghệ thông tin, y tế, giáo dục... mỗi một lĩnh vực các đối tượng đã sử dụng những cách khác nhau để trục lợi và thủ đoạn thường xoay quanh các vấn đề như thẩm định giá hay chỉ định thầu. Những sai phạm này hầu hết đều liên quan đến cơ quan quản lý, liên quan đến các cá nhân ở những vị trí quyết định trong hoạt động đấu thầu.
Sai phạm trong đấu thầu không chỉ là nhiều dự án bị chậm tiến độ, tiền của Nhà nưóc bị thất thoát, lãng phí, mà nhiều cán bộ, công chức và lãnh đạo các doanh nghiệp bị khởi tố và kết án phạt tù, gây thiệt hại không nhỏ cho đất nước. Mất mát cán bộ mới là mất mát lớn nhất.
Ngoài 5 năm tù giam về tội "Chiếm đoạt tài liệu bí mật Nhà nước", bị can Nguyễn Đức Chung - cựu Chủ tịch UBND TP Hà Nội còn vướng vụ án hình sự về vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng xảy ra tại Công ty Thương mại và dịch vụ Nhật Cường và một số đơn vị liên quan. Theo kết luận của cơ quan điều tra, hành vi phạm tội của cựu Chủ tịch UBND TP Hà Nội là nghiêm trọng, với nhiều thủ đoạn tinh vi.
Ngoài bản án 5 năm tù, cựu Chủ tịch UBND TP Hà Nội còn phải đối diện với tội danh lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ tại 2 vụ án khác. Cụ thể, ông Nguyễn Đức Chung bị cáo buộc đã có hành vi chỉ đạo Công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội mua chế phẩm Redoxy 3C để xử lý, duy trì chất lượng hồ trên địa bàn thành phố Hà Nội trái quy định. Sai phạm của ông Chung và một số bị can khiến nhà nước thiệt hại hơn 41 tỷ đồng. Còn tại vụ án vi phạm quy định đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng xảy ra tại Sở Kế hoạch - Đầu tư Hà Nội và một số đơn vị liên quan, ông Chung đã chỉ đạo đình chỉ thầu không đúng thẩm quyền, can thiệp trái pháp luật vào hoạt động đấu thầu, dẫn đến hiệu quả gói thầu chỉ có 45% tài liệu hồ sơ được đẩy lên hệ thống thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp, gây thiệt hại về tài sản Nhà nước.
Thực tế công tác tổ chức đấu thầu thời gian qua cho thấy, đang có những lỗ hổng tạo cơ hội cho các tổ chức, cá nhân lợi dụng để gian lận thầu. Có điều, lâu nay các cơ quan quản lý nhà nước mới chỉ tập trung giám sát các tổ chức, cá nhân thực hiện thầu mà chưa tính đến việc phải giám sát cả chính cơ quan tổ chức, quản lý đấu thầu.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!