Vốn là lính mới trong một thị trường do các thương hiệu Nhật Bản thống trị lâu đời, nhưng tháng trước, Great Wall Motor (Trung Quốc) đã nhận được hơn 4.200 đơn đặt hàng trong chưa đầy 24 giờ cho mẫu Haomao, hay còn gọi là Ora Good Cat. Đó là một con số kỷ lục ở thị trường xe điện Thái Lan.
"Không phân biệt công nghệ, Ora Good Cat trông rất đẹp và thu hút nhiều người tiêu dùng trẻ tuổi muốn trải nghiệm", Nithi Thuamprathom, nhà báo kỳ cựu với hơn 20 năm đưa tin trong ngành công nghiệp ôtô Thái Lan, nhận xét.
Theo Nithi, thị trường xe điện Thái Lan đang dần thay đổi. Nam giới từng là khách hàng tiêu thụ xe điện lớn nhất vì họ sẵn sàng dùng thử. Nhưng giờ đã có nhiều phụ nữ tìm mua xe điện hơn. Ora Good Cat có lợi thế về tính năng lẫn thời trang, chưa kể giá cũng rất cạnh tranh.
Mẫu xe này có giá từ 989.000 baht đến 1,1 triệu baht (30.000 USD-35.000 USD), phạm vi hoạt động từ 400 km đến 500 km mỗi lần sạc. Lô xe đầu tiên được nhập khẩu từ Trung Quốc, nhưng Great Wall Motor (GWM) đang tìm cách sản xuất ngay tại Thái vào năm 2023. Nhà máy của GWM tại Thái Lan sẽ là cơ sở sản xuất hoàn chỉnh thứ hai của công ty bên ngoài Trung Quốc. Xe xuất xưởng tại đây còn bán đi các nước Đông Nam Á khác và Australia.
Mẫu xe Ora Good Cat quảng cáo tại Thái Lan. Ảnh: Bangkok Post
Chính sách của Thái Lan đang thay đổi để thích ứng với việc chuyển đổi sang xe điện. Chính phủ đặt mục tiêu tất cả phương tiện mới đăng ký là xe điện vào năm 2035. Thủ tướng Prayuth Chan-ocha cho biết tại hội nghị thượng đỉnh về khí hậu COP26 ở Glasgow vừa qua rằng Thái Lan đặt mục tiêu đạt không phát thải carbon vào năm 2025.
Vào tháng 5, Thái Lan đã công bố lộ trình 30@30 EV. Theo đó, xe điện sẽ chiếm 30% tổng số phương tiện được sản xuất vào năm 2030. Krisda Utamote, Chủ tịch Hiệp hội Xe điện Thái Lan cho biết đây là một mục tiêu đầy tham vọng.
Ông cho rằng cần đưa ra các biện pháp khuyến khích người tiêu dùng và các nhà đầu tư địa phương phát triển các trạm sạc để đạt được mục tiêu đó. Hiện có hơn 2.000 trạm sạc trên khắp Thái Lan, nhưng chính phủ hy vọng rằng đến năm 2030, con số đó có thể tăng lên 12.000.
Hiệp định Thương mại Tự do Trung Quốc - ASEAN áp dụng mức thuế 0% đối với xe nhập khẩu của Trung Quốc. Trong khi đó, xe nhập khẩu từ châu Âu phải chịu mức thuế 80%, và xe Nhật Bản chịu mức thuế 20% với Hiệp định Đối tác Kinh tế Nhật Bản - Thái Lan.
"Sự phổ biến của Ora Good Cat ở Thái Lan sẽ là điểm khởi đầu để các thương hiệu xe hơi Nhật Bản đánh giá lại một cách nghiêm túc việc mở rộng sản xuất hoặc tiếp thị ôtô điện ở Thái Lan", Nithi Thuamprathom nhận định.
Theo ông, có khả năng các công ty Nhật Bản sẽ vận động chính phủ Thái Lan trì hoãn sự phát triển của ngành công nghiệp xe điện. Nhật Bản là một người bạn lâu năm của Thái Lan và sự chuyển đổi đột ngột sang xe điện có nghĩa là hàng chục nghìn nhà cung cấp địa phương sẽ mất việc làm.
Các thương hiệu xe Nhật Bản cũng tiến khá chậm trong lĩnh vực xe điện. Nissan Leaf đắt gấp đôi Ora Good Cat, nhưng phạm vi mỗi lần sạc của nó chỉ bằng hơn một nửa. Fomm, một chiếc xe điện Nhật Bản khác sản xuất tại Thái Lan, đã không bán được hàng do giá cả và tầm hoạt động. Chiếc xe bán tải điện Takano sản xuất tại Thái Lan cũng chỉ đi được 100 km mỗi lần sạc.
"Xe điện Trung Quốc đáng đồng tiền. Tôi không nói rằng thị trường Thái Lan hiện đã sẵn sàng chào đón các mẫu ôtô Trung Quốc có giá 3 triệu baht, cùng tầm giá với BMW", Nithi Thuamprathom đánh giá. Đó là lý do những mẫu xe điện đắt tiền của Trung Quốc như MG Marvel R hay BYD Han vẫn chưa thâm nhập thị trường này.
Phó chủ tịch và phát ngôn viên của Liên đoàn các ngành công nghiệp Thái Lan Surapong Paisitpatanapong cho biết sự phổ biến của xe điện Trung Quốc bắt đầu bằng việc giới thiệu MG ZS ở Thái Lan vào năm 2019, tiếp theo là hai mẫu xe khác vào năm sau.
"MG đã làm rất tốt việc tạo niềm tin cho người tiêu dùng Thái Lan trong thời gian ngắn như vậy", ông Surapong Paisitpatanapong đánh giá. Theo ông, giá cả là yếu tố then chốt mặc dù các thương hiệu Trung Quốc không có danh tiếng hàng chục năm như các thương hiệu Nhật Bản hay châu Âu.
MG là một thương hiệu xe hơi của Anh, đã được SAIC Motor thuộc sở hữu nhà nước của Trung Quốc, mua lại vào năm 2007. Công ty cho biết họ chiếm 90% thị phần xe điện ở Thái Lan và có kế hoạch tung ra thêm 3 mẫu xe vào năm tới.
Sự gia tăng của xe điện còn đến từ việc Covid-19 đã thu hẹp ngành sản xuất xe hơi truyền thống của Thái Lan. Vào tháng 7, Toyota đã đình chỉ hoạt động tại cả ba nhà máy ở Thái Lan, các cơ sở sản xuất quan trọng của họ ở Đông Nam Á, do tình trạng thiếu hụt sau khi một nhà máy phụ tùng đóng cửa vì dịch bệnh.
Theo Liên đoàn các ngành công nghiệp Thái Lan, doanh số bán ôtô nội địa trong tháng 8 giảm mạnh nhất trong 15 tháng, do các đợt phong tỏa tiếp tục đe dọa nguồn cung phụ tùng và tình hình kinh tế ảm đạm. Tuy nhiên, tỷ lệ sở hữu xe điện đã tăng gấp đôi. Vào tháng 9/2020, hơn 1.800 xe điện đã được đăng ký tại Thái Lan. Nhưng một năm sau, con số đã tăng lên 3.600.
James Guild, chuyên gia tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S Rajaratnam, cho biết các thỏa thuận gần đây của PTT với Foxconn và một công ty khởi nghiệp của Trung Quốc có tên Hozon để phát triển xe điện là "dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy Thái Lan nghiêm túc về việc loại bỏ nhiên liệu hóa thạch".
PTT là tập đoàn năng lượng thuộc sở hữu nhà nước của Thái Lan. Họ nắm giữ 40% trạm xăng ở nước này. Theo James Guild, việc một công ty nhiên liệu hóa thạch lâu đời như PTT trở thành đối tác đáng tin cậy của các nhà sản xuất xe điện nước ngoài sẽ giúp Thái Lan trở thành một địa điểm hấp dẫn hơn nữa để thu hút đầu tư vào ngành công nghiệp xe điện.
Theo Guild, việc thu hẹp ngành sản xuất ôtô truyền thống của Thái Lan trong thời gian ngắn và sự chuyển dịch sang xe điện đồng nghĩa với việc Indonesia có thể vươn lên trở thành nhà sản xuất ôtô lớn nhất ở Đông Nam Á.
Thái Lan đã sản xuất trung bình 2 triệu ôtô hằng năm trong ít nhất một thập kỷ qua, với khoảng 50-60% số xe này được xuất khẩu. Tuy nhiên, con số đó đã giảm xuống còn 1,4 triệu vào năm 2020 do Covid-19. Liên đoàn các ngành công nghiệp Thái Lan dự đoán sản lượng đạt 1,6 triệu chiếc trong năm nay.
Sản lượng ôtô của Indonesia đạt mức cao 1,3 triệu chiếc vào năm 2018, thua Thái Lan vài trăm nghìn chiếc. Khi các nhà sản xuất xe điện bắt đầu thâm nhập vào cả Indonesia và Thái Lan, quốc gia này đã có "thứ mà Thái Lan không có - mỏ niken thô lớn nhất trên thế giới".
Niken là nguyên liệu đầu vào cần thiết để sản xuất pin lithium-ion cung cấp năng lượng cho xe điện. Cho đến nay, Indonesia đã nhận được cam kết đầu tư vào xe điện và pin từ các công ty lớn của Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc.
"Liệu sự kiểm soát của Indonesia đối với niken thô có đủ để giành được phần đầu tư lớn hơn vào sản xuất xe điện so với Thái Lan không? Không ai biết. Nhưng đó là một trong những điều quan trọng cần theo dõi trong vài năm tới", Guild nói.
Phiên An (theo SCMP)