Tình hình kinh tế và tài chính đang biến chuyển nhanh chóng. Khi người tiêu dùng và doanh nghiệp ngày càng có xu hướng ưu tiên lựa chọn những sản phẩm, dịch vụ được cung cấp một cách nhanh chóng, thuận tiện và dễ dàng tiếp cận, các ngân hàng buộc phải chuyển đổi để bắt kịp nhu cầu này. Điều đó có nghĩa là ngân hàng cần phải đổi mới với tốc độ nhanh chóng để nâng cao khả năng tiếp cận, bảo mật, kiểm soát các giao dịch tài chính và trải nghiệm của khách hàng. Việc này ngày càng phụ thuộc vào dữ liệu.

Tại Standard Chartered, chúng tôi đặt mục tiêu trở thành ngân hàng kỹ thuật số và ngân hàng dữ liệu nhằm nâng cao trải nghiệm cho khách hàng. Trở thành một ngân hàng dữ liệu có nghĩa là gì? Đó là việc sử dụng và phân tích dữ liệu để phục vụ khách hàng tốt hơn, để dự đoán nhu cầu ngày càng cao của họ, để cá nhân hóa các sản phẩm và dịch vụ mà chúng tôi cung cấp cho họ, cũng như để chúng tôi hiểu sâu hơn về nhu cầu tài chính của họ bằng các dịch vụ theo thời gian thực.

Những năm gần đây, dữ liệu lớn và công nghệ kỹ thuật số đang thay đổi ngành ngân hàng và các ngành khác, cũng như đang thay đổi hành vi của người tiêu dùng. Ngân hàng là ngành được hưởng lợi nhất từ dữ liệu lớn vì với khả năng nhanh chóng ứng dụng các công nghệ mới (ví dụ trí tuệ nhân tạo, máy học, khoa học dữ liệu...), ngân hàng sẽ đưa ra các giải pháp đối với những thách thức trong kinh doanh và tạo ra nguồn doanh thu mới. Tuy nhiên, để tận dụng được nguồn dữ liệu quý giá này, các ngân hàng cần phải có chiến lược dữ liệu. Để hoạt động dựa trên dữ liệu đòi hỏi phải có sự thống nhất và rõ ràng giữa chiến lược kinh doanh và chiến lược dữ liệu.

Hầu hết các ngân hàng hay doanh nghiệp đều gặp khó khăn để đạt được điều này vì họ không xây dựng được nền tảng vững chắc cho chiến lược dữ liệu của mình, gồm có các quy trình quản lý dữ liệu tốt, tức là đảm bảo dữ liệu không bị phân mảnh và quản lý theo từng bộ phận riêng lẻ, mà có tất cả các bộ dữ liệu phù hợp, có nhân tài phù hợp và phân tích dữ liệu nâng cao để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người tiêu dùng. Ngoài ra, việc quản lý tốt dữ liệu sẽ đảm bảo rằng kết quả phân tích giúp bạn am hiểu khách hàng một cách sâu sắc, từ đó mang lại nhiều lợi ích như cá nhân hóa sản phẩm cho khách hàng, thúc đẩy phát triển bền vững, phát hiện gian lận, quyết định cho vay, tuân thủ quy định, an ninh mạng, quản lý rủi ro...

Tôi sẽ tập trung vào 3 lợi ích các ngân hàng có thể đạt được trong tương lai từ việc tận dụng và phân tích dữ liệu số: Cá nhân hóa sản phẩm, an ninh mạng và phát triển bền vững.

Cá nhân hóa dịch vụ khách hàng

Các ngân hàng có sẵn một lượng dữ liệu khổng lồ mà nếu được thu thập, được lưu trữ và phân tích đúng cách, nó sẽ rất hữu ích trong việc am hiểu khách hàng để đưa ra các giải pháp riêng biệt, phù hợp nhất cho khách hàng đó. Bất kỳ ngân hàng nào làm như vậy sẽ có lợi thế cạnh tranh bằng cách dự đoán nhu cầu của khách hàng và từ đó nâng cao sự hài lòng của khách hàng. Một ví dụ điển hình là Bảng phân tích thông tin mà Standard Chartered cung cấp cho khách hàng doanh nghiệp. Đây là các bảng thông tin trên nền tảng ngân hàng trực tuyến Straight2Bank của chúng tôi, cùng tương tác với khách hàng, giúp họ khai thác giá trị từ dữ liệu của chính mình với thông tin chi tiết và hữu ích để họ đưa ra quyết định kinh doanh tốt hơn.

Hiện tại, những bảng thông tin này cho phép người dùng đưa ra các quyết định tốt hơn trong việc quản lý vốn lưu động, đầu tư và phòng ngừa rủi ro. Theo lộ trình của mình, chúng tôi đang cải tiến hơn nữa các bảng thông tin để cung cấp thêm phân tích về tài trợ thương mại, tài trợ chuỗi cung ứng cũng như dự báo số dư tiền mặt. Thông tin này rất quan trọng đối với các nhà quản lý tài chính, đặc biệt trong môi trường thay đổi nhanh như hiện nay.

Standard Chartered hướng tới nâng cao trải nghiệm cho khách hàng

Kết hợp dữ liệu và phân tích là việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) giúp các ngân hàng nâng cao hiệu quả, lấy khách hàng làm trung tâm, cải thiện năng suất và giảm chi phí. Một báo cáo của McKinsey cho thấy giá trị AI mang lại cho các ngân hàng có thể lên đến 1.000 tỷ USD. Các ngân hàng sẽ tiếp tục phát triển và khai thác khả năng của AI để có được dịch vụ ngân hàng tốt hơn, nhanh hơn, rẻ hơn và an toàn hơn. AI có thể được sử dụng theo nhiều cách, chẳng hạn AI chẩn đoán (phân tích dữ liệu để hiểu lý do tại sao điều gì đó xảy ra), AI dự đoán (sử dụng dữ liệu để dự đoán điều gì có thể xảy ra trong tương lai và những hành động cần thực hiện) và AI tổng hợp (sử dụng dữ liệu để tự động hóa quy trình, cải thiện và cá nhân hóa trải nghiệm của khách hàng). Trong tất cả các hình thức này, chìa khóa thành công là cần đảm bảo rằng AI được sử dụng một cách có trách nhiệm để tránh những mối nguy tiềm ẩn. Điều đó đòi hỏi phải có sự quản trị AI có trách nhiệm mạnh mẽ để giám sát và theo dõi việc triển khai và sử dụng công nghệ này.

Khi các ngân hàng tận dụng ngày càng nhiều dữ liệu và các công nghệ mới như AI, một trong những thách thức chính phải đối mặt đó là quyền riêng tư và bảo mật dữ liệu, đặc biệt trước áp lực pháp lý và xã hội ngày càng tăng trong lĩnh vực này. Trên thế giới, các ngân hàng hoạt động trong một môi trường được quản lý chặt chẽ bởi các luật hiện hành cũng như các luật mới ban hành như GDPR của châu Âu, Đạo luật về quyền riêng tư của người tiêu dùng California năm 2018 và Nghị định 13/2023 của Chính phủ về bảo vệ dữ liệu cá nhân (PDPD), các ngân hàng cần phải luôn hành động có trách nhiệm và hết sức thận trọng. Trong những phạm vi này, các ngân hàng và tổ chức tài chính có cơ hội rất lớn trong việc thực hiện các phân tích chuyên sâu để dự đoán và đáp ứng nhu cầu thực của khách hàng. Bằng cách đặt dữ liệu và phân tích làm trung tâm trong một môi trường thực sự an toàn và được bảo vệ quyền riêng tư, các ngân hàng có thể hiểu rõ hơn về nhu cầu của khách hàng và đưa ra các giải pháp phong phú và khác biệt, đặt nền móng cho trải nghiệm kỹ thuật số thực sự hấp dẫn.

An ninh mạng

Khi cả công nghệ và các mối đe dọa an ninh mạng ngày càng tăng, trọng tâm của các ngân hàng là bảo vệ dữ liệu và hoạt động kinh doanh của họ. Trọng tâm này phải hướng vào cả bên trong (xem xét khả năng phòng thủ của chính ngân hàng để đảm bảo tài sản của ngân hàng được bảo vệ trước các mối đe dọa từ bên ngoài như các phần mềm độc hại…) và cả bên ngoài (hướng ra bên ngoài ngân hàng để tăng thêm giá trị cho khách hàng bằng an ninh mạng). Như đã đề cập trước đó, trong khi dữ liệu là nền tảng trong cách thức hoạt động của các ngân hàng thì việc xây dựng, duy trì uy tín và niềm tin lại là nền tảng của ngành ngân hàng. Việc áp dụng các biện pháp an ninh mạng để bảo vệ quyền riêng tư và dữ liệu của khách hàng là rất quan trọng đối với các ngân hàng.

Những cuộc tấn công mạng thường gây ra hậu quả đáng kể, đặc biệt trong lĩnh vực dịch vụ tài chính ngân hàng, nơi có mức độ rủi ro cao. Chúng ta biết rằng tần suất, quy mô và độ phức tạp của các cuộc tấn công này sẽ gia tăng trong môi trường kinh doanh toàn cầu. Một sự cố mạng có thể làm ảnh hưởng lòng tin, cản trở sự đổi mới và làm suy yếu nền tảng của bất kỳ tổ chức nào. Đề phòng tấn công mạng là rất quan trọng đối với mỗi doanh nghiệp. Các ngân hàng phải cố gắng hết sức để đưa an ninh mạng vào văn hóa và cách làm việc của mình, đồng thời tăng cường nhận thức nội bộ và cần có sự chuẩn bị ở mọi cấp độ để bảo vệ tài sản của mình. Tại Việt Nam, việc ban hành Nghị định 53/2023/NĐ-CP hướng dẫn Luật An ninh mạng thể hiện tầm quan trọng và sự chú trọng của Chính phủ đối với vấn đề này.

Phát triển bền vững

Để hỗ trợ nền kinh tế thực và tạo môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp phát triển thịnh vượng, tương lai của ngành ngân hàng đã mở ra và đã đến lúc cần phải khai thác các công nghệ mới để tạo cơ hội mới cho tăng trưởng bền vững.

Phát triển bền vững có tầm quan trọng ngày càng tăng trên toàn thế giới và khi việc quan tâm đến khí hậu ngày càng trở nên cấp bách hơn thì các ngân hàng đóng vai trò quan trọng trong việc giúp các doanh nghiệp áp dụng và thực hiện các chính sách về môi trường, xã hội và quản trị (ESG) thông qua các nghiệp vụ ngân hàng và hoạt động tư vấn. Với nhu cầu ngày càng tăng về phát triển bền vững trong các ngành hiện nay, dữ liệu và phân tích dữ liệu mang đến cơ hội lớn để thúc đẩy tác động tích cực trong cộng đồng mà chúng tôi hoạt động.

Theo một bài báo của Genpact, phát triển bền vững dựa trên dữ liệu có nghĩa là thu thập và sử dụng dữ liệu để đưa ra những quyết định mà mang lại kết quả đáng kể trong hoạt động kinh doanh có trách nhiệm. Cho dù đó là giảm lượng khí thải nhà kính, tối ưu hóa chuỗi cung ứng hay giảm chất thải thì việc am hiểu về dữ liệu bền vững có thể tạo ra sự thay đổi tích cực, đồng thời gia tăng lợi nhuận.

Chẳng hạn, thông qua việc phân tích dữ liệu, các ngân hàng có thể xác định và phân tích các cơ hội kinh doanh từ các khách hàng bất động sản tiềm năng, từ đó ngân hàng có thể đưa ra quyết định tốt hơn về việc cấp các khoản vay có liên quan đến phát triển bền vững và đánh giá xem liệu khách hàng vay có đáp ứng được các mục tiêu về tác động môi trường hay không. Việc này giúp các ngân hàng hiểu rõ hơn, quản lý danh mục cho vay về tác động môi trường của họ tốt hơn, thúc đẩy các hoạt động thân thiện với khí hậu hơn cho xã hội và cho cộng đồng doanh nghiệp nói chung thông qua các hoạt động tài chính.

Một ví dụ điển hình khác về cách dữ liệu có thể được sử dụng như một công cụ tốt trong hoạt động tài trợ chuỗi cung ứng và tài trợ thương mại. Chuỗi cung ứng ngày càng trở nên phức tạp một phần vì có sự tham gia của nhiều bên, phần khác bị gián đoạn do đại dịch Covid-19 và căng thẳng địa chính trị trên thế giới. Điều này thúc đẩy nhu cầu đa dạng hóa sản xuất và phân phối, cũng như đảm bảo khả năng tiếp cận nguồn tài chính của chuỗi cung ứng. Ngoài ra, do áp lực báo cáo ngày càng tăng về các vấn đề xã hội và lượng phát thải Phạm vi 3 (thuộc Bộ Tiêu chuẩn báo cáo phát triển bền vững hợp nhất GRI) trong chuỗi cung ứng, các doanh nghiệp đang ngày càng đẩy mạnh số hóa và tìm cách tận dụng dữ liệu cũng như các công nghệ mới để giải quyết vấn đề này.

Công nghệ chuỗi khối (blockchain) cung cấp sự truyền dẫn thông tin nhanh chóng và an toàn, cho phép người dùng chia sẻ và quản lý dữ liệu, đồng thời cho phép người dùng tin chắc rằng tài liệu điện tử là xác thực và hợp lệ trong suốt quá trình giao dịch. Tuy nhiên, quá trình thu thập dữ liệu, dữ liệu nào cần thu thập, chất lượng dữ liệu và kết quả có thể rút ra được từ dữ liệu đó… vẫn là một thách thức. Song, bất chấp thách thức đó, vẫn có những dấu hiệu đáng khích lệ khi ngày càng có nhiều tổ chức cùng nhau xác định các tiêu chuẩn chung nhằm tạo ra sự thay đổi thực sự.

Điểm mấu chốt để giải quyết vấn đề này là công nghệ, là việc cho phép tự động hóa việc thu thập và phân tích, theo dõi và truy tìm dữ liệu..., thì các ngân hàng đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp các nền tảng và công cụ tài chính để hỗ trợ việc này. Các doanh nghiệp đang tăng cường hợp tác với các ngân hàng tận dụng công nghệ để giám sát chuỗi cung ứng nhằm tìm ra các điểm yếu về ESG, đồng thời tận dụng dữ liệu để thúc đẩy việc tài trợ chuỗi cung ứng được toàn diện hơn, bao gồm cả việc tài trợ cho các nhà cung cấp cấp sâu nhất hay cấp xa nhất trong chuỗi cung ứng.

Trong môi trường kinh doanh và pháp lý đang ngày càng có nhiều biến chuyển như hiện nay, thật khó để dự đoán cách dữ liệu sẽ được quản lý như thế nào ở các quốc gia trong tương lai. Rất có thể, dữ liệu vẫn sẽ tiếp tục được quản lý chặt chẽ về mặt pháp lý, được bảo vệ nghiêm ngặt bởi các tổ chức đang sở hữu nó và dữ liệu vẫn sẽ là một nguồn lực quan trọng trong kinh doanh. Ngân hàng nào nhanh chóng tận dụng dữ liệu và công nghệ mới thì ngân hàng đó sẽ mang lại trải nghiệm kỹ thuật số tốt nhất dành riêng cho từng đối tượng khách hàng, thúc đẩy thay đổi tích cực thông qua đầu tư vào các sáng kiến ESG, nâng cao hiệu quả và năng suất đồng thời đáp ứng nhu cầu của nhân viên, từ đó dẫn đến thành công lớn cho ngân hàng.

Điều đó nói lên rằng, hành trình này không phải là không có thách thức - tuân thủ quy định, bảo mật dữ liệu, quản lý rủi ro, an ninh mạng..., những điều này đòi hỏi ngân hàng phải có một cách tiếp cận hài hòa, không chỉ xem xét các khía cạnh công nghệ, mà còn cả các yếu tố như con người, đạo đức và các quy định pháp lý. Sự phát triển và tác động của dữ liệu đối với sự thay đổi trong ngành ngân hàng hiện nay và những năm tới là không thể phủ nhận. Để hỗ trợ nền kinh tế thực và tạo môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp phát triển thịnh vượng, tương lai của ngành ngân hàng đã mở ra và đã đến lúc cần phải khai thác các công nghệ mới để tạo cơ hội mới cho tăng trưởng bền vững.