Tính chất khó đoán định của cuộc bầu cử năm nay

Dù đại dịch COVID-19 vẫn đang hoành hành và Mỹ là vùng dịch lớn nhất thế giới, nhưng những ngày đầu tháng 11 này, mối quan tâm lớn nhất đối với hàng chục triệu người dân xứ cờ hoa chính là những câu chuyện xoay quanh lá phiếu bầu cử .

Hàng nghìn người xếp hàng bỏ phiếu sớm tại bang Virginia - Ảnh: CNN

Không khác nào theo dõi một trận đấu thể thao siêu kinh điển, người Mỹ đã quen với cảnh nhà nhà quây quần trước màn ảnh nhỏ trong đêm bầu cử, không bỏ lỡ diễn biến trực tiếp khi từng lá phiếu được kiểm đếm. Nhưng đó là câu chuyện của một năm bình thường. Còn khi đại dịch hoành hành, nước Mỹ những ngày tháng 11 vẫn bị bao phủ bởi một sự bất định. Việc bỏ phiếu qua thư năm nay sẽ khiến quy trình kiểm phiếu mất nhiều thời gian hơn. Các nhân viên kiểm đếm sẽ phải gỡ từng lá phiếu ra khỏi phong bì, kiểm tra tính hợp lệ của phiếu trước khi đưa vào máy để ghi nhận kết quả.

Ông Donald Trump và ông Mike Pence cùng người thân và đội ngũ tranh cử theo dõi trực tiếp diễn biến kết quả kiểm phiếu vào đêm Bầu cử 3/11/2016 - Ảnh: Twitter

Bên cạnh đó, cho dù phiếu bầu đã được bỏ vào thùng ở ít nhất là 33 tiểu bang, nhưng theo luật thì ở phần lớn các bang, công tác kiểm phiếu không được phép thực hiện cho cho đến ngày 3/11. Còn ở 22 bang cùng với thủ đô Washington D.C, những lá phiếu bầu qua thư hợp lệ vẫn được tính kể cả khi chúng được chuyển đến sau Ngày Bầu cử. Điều này sẽ khiến quá trình xác định ứng cử viên thắng cuộc có thể kéo dài nhiều ngày, nhiều tuần, thậm chí hàng tháng trời.

Một nhân viên sắp xếp lá phiếu bầu cử tại bang California - Ảnh: Getty

Cần phải nhấn mạnh, chỉ có hai tiểu bang là Maine và Nebraska bầu Tổng thống dựa trên kết quả bầu cử phổ thông. Ở toàn bộ các bang còn lại cùng thủ đô Washington D.C, người dân sẽ bỏ phiếu bầu ra đại cử tri, và các đại cử tri sẽ thay mặt người dân bầu ra Tổng thống và phó Tổng thống. Đây là lí do bà Hillary Clinton đã thất bại trước ông Donald Trump vào năm 2016, dù có nhiều hơn đến 3 triệu phiếu phổ thông.

Nếu như tình hình tại những bang thuộc "Bức tường xanh", có xu hướng ủng hộ đảng Dân chủ, hoặc "Bức tường đỏ", có xu hướng ủng hộ đảng Cộng hòa đã ngã ngũ, thì tình thế tại các bang chiến trường – nơi chưa có sự ủng hộ rõ rệt cho ứng cử viên nào vẫn đang rất khó đoán. Chính điều này khiến những ngày cuối cùng trong quá trình vận động tranh cử của hai ứng cử viên Joe Biden và Donald Trump trở nên "nóng" hơn bao giờ hết với sự tập trung được dồn vào những bang chiến trường như Florida hay đặc biệt là Ohio. Kể từ năm 1960, bang Ohio luôn lựa chọn đúng vị Tổng thống ở mọi kỳ bầu cử. Cuộc thăm dò dư luận mới nhất cho thấy, ông Donald Trump và ông Joe Biden đang hòa nhau tại bang Ohio, đều nhận được 47% sự ủng hộ của cử tri tham gia khảo sát. Diễn biến này hé lộ một kịch bản nghẹt thở khi từng lá phiếu được kiểm tại bang chiến trường quan trọng này.

Tỉ số hòa tại Ohio hứa hẹn một kịch bản nghẹt thở trong đêm bầu cử sắp tới - Ảnh: Business Insider

Các kịch bản có thể xảy ra sau đêm Bầu cử 3/11

Có thể thấy, lượng phiếu bầu qua thư tăng đột biến có thể là một bước ngoặt ảnh hưởng đến cuộc bầu cử và cả tương lai của nước Mỹ trong thời gian tới. Tổng thống Donald Trump đã nhiều lần đặt dấu hỏi về tính minh bạch của việc bỏ phiếu qua thư và để ngỏ khả năng sẽ khó chấp nhận một kết quả không có lợi dành cho ông. Chính trường Mỹ vì vậy sẽ vẫn rất khó lường kể cả khi ngày Bầu cử qua đi. Trong bối cảnh nước Mỹ đứng trước một tương lai khó đoán định, tạp chí Time có bài phân tích về ba khả năng mà nước Mỹ có thể sẽ trải qua sau ngày Bầu cử.

Trường hợp 1: Joe Biden chiến thắng thuyết phục

Nhiều cuộc thăm dò dư luận gần đây cho thấy, cựu phó Tổng thống Mỹ Joe Biden đang dẫn trước trong cuộc đua vào Nhà trắng. Với khoảng cách lên tới 10 điểm %, rõ ràng ứng cử viên của đảng Dân chủ đang nắm lợi thế rõ rệt, tuy nhiên chưa đủ để khiến ông có thể cảm thấy tự tin. Bốn năm trước, bà Hillary Clinton cũng đã dẫn trước Tổng thống Trump rõ rệt trong hầu như mọi cuộc thăm dò tiền bầu cử, nhưng vẫn thất bại vì thua kém số phiếu đại cử tri.

Ông Joe Biden không thể chủ quan dù chiếm ưu thế đáng kể ở tỷ lệ khảo sát ủng hộ của cử tri - Ảnh: AP

Có hai khả năng để ông Biden giành phần thắng chung cuộc. Ứng cử viên 77 tuổi có thể bỏ xa Tổng thống Trump tại hàng loạt bang chiến trường như North Carolina hay Florida - điều sẽ khiến giới quan sát không cần chờ đợi kết quả kiểm phiếu tại các bang Colorado hay Arizona để ghi nhận chiến thắng của ông. Đây là một khả năng rất khó xảy ra khi ông Biden chỉ dẫn trước 1,4 và 0,2 điểm % tại hai "chiến trường" trọng điểm trên. Chiến thắng khả thi của cựu phó Tổng thống đạt được 270 phiếu đại cử tri khi bước qua ngày mới với những lá phiếu mang tính quyết định từ Colorado hay Arizona.

Trường hợp 2: Donald Trump chiến thắng thuyết phục

Một khả năng có thể xảy ra đó là các cử tri Mỹ sẽ bỏ phiếu ngược lại so với những gì mà các cuộc thăm dò đã dự báo. Tờ Time cho rằng có khả năng nhiều cử tri không tiết lộ việc mình sẽ bỏ phiếu cho đương kim Tổng thống Mỹ. Điều này hoàn toàn có thể dẫn đến một cuộc "lội ngược dòng" lần thứ hai cho ông Trump dù chỉ nhận được 53% tín nhiệm từ người dân.

Ông Donald Trump trong cuộc vận động tranh cử tại bang Michigan ngày 30/10/2020 - Ảnh Ap

Nếu giành được chiến thắng thuyết phục, những nghi ngờ của Tổng thống Trump về tính minh bạch của những lá phiếu sẽ biến mất và có lẽ sẽ không có một cuộc chiến pháp lý hậu bầu cử. Ông sẽ tiếp tục quá trình phục hồi nền kinh tế Mỹ đang suy thoái vì đại dịch cùng cuộc chiến tranh thương mại với Trung Quốc.

Trường hợp 3: Không xác định được người chiến thắng vào ngày 4/11

Như đã đề cập ở phần trên, có thể mất nhiều ngày, thậm chí cả tháng để mọi lá phiếu được ghi nhận trong cuộc bầu cử năm nay. Điều này sẽ dẫn đến hai khả năng có thể làm chính trường Mỹ chao đảo.

Trong đêm bầu cử, ông Biden có thể có lợi thế về lượng phiếu nhưng con số không đủ để quyết định chiến thắng. Khi quy trình kiểm phiếu tạm dừng trong buổi đêm, Tổng thống Trump hoàn toàn có thể tuyên bố nghi ngờ sự chính đáng của kết quả và các tranh chấp sẽ phải giải quyết tại tại Tòa án Tối cao. Tòa án Tối cao Mỹ đã từng quyết định vị Tổng thống năm 2000 khi trao chiến thắng ở bang Florida cho ông George W. Bush, qua đó giúp ứng cử viên đảng Cộng hòa chiến thắng trước Al Gore.

Ở một kịch bản khác, người thua cuộc có thể không chấp nhận kết quả. Ông Biden đã tuyên bố sẽ chấp nhận kết quả cuối cùng, trong khi Tổng thống Trump đã từ chối đưa ra tuyên bố tương tự. Điều này có thể dẫn đến những kết quả khó lường, thậm chí là nổ ra những cuộc biểu tình trên toàn nước Mỹ đến từ những người ủng hộ ông Trump.

Rất có thể người Mỹ sẽ phải chờ đợi nhiều ngày mới biết ai là ông chủ Nhà Trắng trong 4 năm tiếp theo - Ảnh AFP

Thị trường chứng khoán Mỹ dự đoán những kịch bản nào?

Thị trường chứng khoán rất nhạy cảm, bất kỳ ứng cử viên nào giành chiến thắng cũng sẽ khiến phố Wall phải chịu tác động. Đây là nhận định của chuyên gia John Stoltzfus của tổ chức quản lý tài sản Oppenheimer khi đưa ra bốn kịch bản mà thị trường chứng khoán Mỹ có thể phản ứng với kết quả bầu cử Tổng thống năm nay.

Thị trường chứng khoán Mỹ rất nhạy cảm với kết quả bầu cử Tổng thống - Ảnh: Forbes

Nếu ông Joe Biden thắng cử và đảng Dân chủ nắm quyền tại Thượng viện và Hạ viện, đây được dự đoán sẽ là kịch bản tệ nhất. Thị trường sẽ giảm điểm từ 6 – 10% trong một khoảng thời gian ngắn khi xuất hiện những lo ngại rằng quyền lực sẽ tập trung vào phe Dân chủ. Các mức thuế áp dụng cho cá nhân và doanh nghiệp sẽ tăng lên, sức cạnh tranh giữa các doanh nghiệp giảm sút cùng với những giới hạn về năng lực đầu tư và phát triển. Đồng thời, áp lực lên tài chính liên bang cũng sẽ tăng lên.

Cả ba kịch bản còn lại đều trong trường hợp Tổng thống Trump tái đắc cử. Nếu đảng Cộng hòa nắm quyền Thượng viện còn đảng Dân chủ giữ quyền kiểm soát Hạ viện, thị trường có thể tăng điểm từ 4 – 6%. Đây được dự đoán là kịch bản tích cực nhất cho chứng khoán Mỹ. Quốc hội Mỹ sẽ duy trì cấu trúc cùng một hệ thống đem lại nhiều sự ủng hộ cho các doanh nghiệp. Với hệ thống này, Tổng thống Trump đã thành công trong việc cải cách hệ thống thuế lần đầu tiên sau 38 năm cũng như đưa tỉ lệ thất nghiệp xuống mức thấp kỷ lục trước dịch COVID-19.

Sự phân chia quyền lực giữa đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ được coi là kịch bản tích cực nhất cho phố Wall - Ảnh: Getty

Tuy nhiên, nếu đảng Cộng hòa kiểm soát cả Thượng viện và Hạ viện, thị trường sẽ giảm nhẹ bởi việc một đảng chiếm ưu thế lưỡng viện Quốc hội thường không được xem là kịch bản tích cực. Nguyên nhân là vì các dự luật quan trọng có thể dễ dàng được thông qua hơn, tạo ra nhiều thay đổi hơn về vĩ mô. Chuyên gia của Oppenheimer cho rằng thị trường chứng khoán yêu thích sự ổn định, hai đảng phân chia quyền lực sẽ đảm bảo có ít sự thay đổi hơn.

Bóng đen của đại dịch COVID-19 bao trùm đã khiến 2020 trở thành một năm đầy bất ổn. Người Mỹ phải xếp hàng nhiều giờ để được xét nghiệm COVID-19, họ cũng phải ở trong nhà cả tháng khi các thành phố áp lệnh đóng cửa. Ngay cả khi đi bỏ phiếu sớm, hàng dài người cũng phải xếp hàng. Có thể nói chưa khi nào người Mỹ lại được "rèn luyện" tính kiên nhẫn như trong những tháng vừa qua. Vậy trong năm 2020 đặc biệt này, chờ đợi kết quả bầu cử thêm vài ngày chắc gì đã là một vấn đề lớn.

Nguồn tham khảo: Time, Pew Research Center, Business Insider, Forbes