Ngay khi được triển khai đã nảy sinh các tồn tại, bất cập

Kết luận thanh tra theo đơn tố cáo một số nội dung của Dự án tuyến đường sắt đô thị Nhổn - ga Hà Nội vừa được Thanh tra Chính phủ công bố cho thấy, trong hợp đồng trọn gói về dịch vụ tư vấn thực hiện dự án, ngay khi được triển khai đã nảy sinh các tồn tại, bất cập, bất hợp lý làm phát sinh những vướng mắc giữa các bên ( Ban Quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội , Tư vấn Systra, các cơ quan thẩm quyền phía Việt Nam và các đơn vị liên quan khác).

Trong nội dung của hợp đồng trọn gói đã có sự bất cập, nhiều nội dung không rõ ràng, dẫn đến việc hiểu khác nhau giữa các bên, ngoài ra việc hiểu nghĩa nội dung giữa bản tiếng Việt và bản tiếng Anh của các bên cũng có những điểm khác nhau nhất định.

Dự án có quy mô lớn và phức tạp đầu tiên áp dụng công nghệ và tiêu chuẩn mới của nước ngoài vào Việt Nam, nhưng hợp đồng chi xác định thời gian 25 tháng, với tổng giá trị trên 10,6 triệu Euro là không khả thi, khó đáp ứng và chưa lường hết được các yêu cầu trong việc thực hiện dự án đặc biệt này.

Một số nội dung điều chỉnh tăng giá trị hợp đồng nhưng không tăng nhiệm vụ, mà chủ yếu do quá trình thực hiện các nhiệm vụ của Systra bị chậm trễ kéo dài so với tiến độ của hợp đồng trọn gói ban đầu. Vì các nguyên nhân khách quan và chủ quan nên Tư vấn Systra phải huy động nhân sự và chi phí cho thời gian kéo dài, dẫn đến phát sinh tăng chi phí.

Mặt khác, quá trình thương thảo điều chỉnh hợp đồng tư vấn (hợp đồng trọn gói) chủ đầu tư không làm rõ trách nhiệm của Tư vấn Systra trong việc chậm trễ để xác định chi phí và giảm trừ khi lập dự toán bổ sung.

Thanh tra Chính phủ khẳng định trách nhiệm thuộc lãnh đạo của Ban Quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội qua các thời kỳ, các đơn vị trực thuộc và tập thể, cá nhân có liên quan; các cơ quan, tổ chức và các đơn vị tư vấn có liên quan nêu ở trên và các Sở: Quy hoạch Kiến trúc, Kế hoạch và Đầu tư.

Có dấu hiệu vi phạm pháp luật

"Việc thực hiện gói thầu về rà phá bom mìn, vật nổ đoạn cầu cạn và khu vực depot của nhà thầu Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô có dấu hiệu vi phạm pháp luật là có cơ sở"- kết luận chỉ rõ.

Thực tế, đến thời điểm thanh tra công tác nghiệm thu và thanh quyết toán vẫn chưa hoàn thành, do các nguyên nhân khách quan và chủ quan. Trong đó nguyên nhân chính là hồ sơ nghiệm thu khối lượng không đảm bảo, có dấu hiệu sai khối lượng thi công; hồ sơ hoàn công chưa đúng quy định, có hiện tượng không đúng với thực tế và không đúng với phương án kỹ thuật được phê duyệt...

Để kịp tiến độ thi công của dự án, Ban Quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội đã có văn bản gửi Bộ Quốc phòng. Bộ Quốc phòng đã có văn bản giao Bộ Tư lệnh Công binh thực hiện.

Bộ Tư lệnh Công binh và Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô đã có văn bản cam kết an toàn và bàn giao mặt bằng cho các nhà thầu thi công gói thầu depot và gói thầu cầu cạn.

Tuy nhiên, cơ quan thanh tra khẳng định việc cam kết an toàn bằng văn bản và việc nghiệm thu khối lượng để thanh quyết toán là hai nội dung khác nhau.

Những sai phạm này đã vi phạm Quyết định số 95/2003 của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng về việc ban hành Quy trình kỹ thuật dò tìm, xử lý bom mìn, vật nổ. Trách nhiệm thuộc lãnh đạo của Ban Quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội qua các thời kỳ; Bộ Tư lệnh Công binh - cơ quan chủ quản của nhà thầu, Tổng công ty xây dựng Lũng Lô và đơn vị thi công gói thầu này.

Nguy cơ gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước

Đối với đơn tố cáo của ông Lương Xuân Bình - nguyên Phó Trưởng Ban quản lý đường sắt đô thị Hà Nội, Thanh tra chính phủ khẳng định: Nội dung tố cáo việc lựa chọn nhà thầu thực hiện gói thầu số 1, đoạn tuyến trên cao, có dấu hiệu vi phạm pháp luật là có cơ sở.

Theo Văn bản số 629/BC-KHĐT ngày 28/6/2013 của Sở Kế hoạch và Đầu tư Hà Nội thì việc đánh giá giữa Tư vấn Systra và chủ đầu tư không thống nhất, có sự không minh bạch, không thực hiện đúng các quy định của pháp luật về đấu thầu, lựa chọn nhà thầu theo Luật Đấu thầu.

Ngày 18/10/2013, Ban Quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội đã họp với Liên danh Ciencol-Lotte để làm rõ các nội dung nêu trong kiến nghị. Tại buổi làm việc, liên danh đã tôn trọng kết quả đánh giá hồ sơ dự thầu của Tư vấn Systra và Ban Quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội. Kết quả Nhà thầu Dealim đã trúng thầu với giá dự thầu là 65.252.970 euro.

"Việc sai phạm trong công tác đấu thầu đã được Sở Kế hoạch và Đầu tư nêu trong Văn bản số 629, vi phạm Điều 29 Luật Đấu thầu và Điều 18 Nghị định số 85/2009 của Chính phủ hướng dẫn thi hành Luật Đấu thầu và lựa chọn nhà thầu xây dựng"- Thanh tra Chính phủ nhấn mạnh.

Bản kết luận thanh tra cũng cho biết, nội dung tố cáo việc lựa chọn nhà thầu thực hiện gói thầu số 3, hầm và các ga ngầm có dấu hiệu vi phạm pháp luật là có cơ sở. Nhà thầu và Ban Quản lý dự án đường sắt đô thị Hà Nội đã ký hợp đồng thi công Gói thầu số 3 khi chưa có mặt bằng sạch bàn giao cho nhà thầu để thi công.

Nhà thầu đề nghị bổ sung chi phí vào giá hợp đồng dựa trên "Kế hoạch thi công sơ bộ" đã được xây dựng trên các mốc thời gian bàn giao mặt bằng công trình và đã được chứng thực. Tuy nhiên, đến thời điểm thanh tra vẫn chưa bàn giao đầy đủ mặt bằng. Hiện tại mặt bằng các ga 9,10,11 đang điều chỉnh quy hoạch, chưa thể giải phóng mặt bằng được, dẫn tới chưa có mặt bằng để bàn giao cho nhà thầu được trong thời gian này.

"Việc chậm bàn giao mặt bằng cho nhà thầu thi công theo hợp đồng, dẫn đến nhà thầu phải điều chỉnh kế hoạch triển khai theo hợp đồng đã ký, do đó nhà thầu đã yêu cầu bổ sung khoản kinh phí cho việc này khoảng 40 triệu USD, nguy cơ gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước"- kết luận thông tin.

Thế Kha