Đề xuất giảm thuế suất tiêu thụ đặc biệt vừa được Chính phủ trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội tại phiên họp thứ 6, ngày 8/12. Phiên thảo luận sáng nay bàn về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 8 luật, trong đó có luật thuế tiêu thụ đặc biệt.
Theo tờ trình của Chính phủ, thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt với ôtô điện chạy pin giảm 5-12 điểm % so với mức hiện hành trong 5 năm đầu sau khi luật sửa đổi có hiệu lực. Từ năm thứ sáu trở đi sẽ tăng thuế suất với cả xe nhập khẩu, sản xuất trong nước.
| Thuế hiện hành | Loại xe | Thuế đề xuất |
| 15% | Ôtô điện từ 9 chỗ ngồi trở xuống | 3% (*) |
| 10% (**) | ||
| 10% | Ô tô điện 10-16 chỗ ngồi | 2% |
| 5% | ||
| 5% | Ôtô điện 16-24 chỗ ngồi | 0% |
| 3% | ||
| 10% | Ôtô vừa chở người, chở hàng | 2% |
| 5% |
(*) 5 năm đầu khi luật có hiệu lực
(**) từ năm thứ 6 khi luật có hiệu lực
Việc này theo Chính phủ, nhằm khuyến khích đầu tư sản xuất, kịp thời nắm bắt cơ hội để phát triển ôtô chạy pin, góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường từ khí thải phương tiện giao thông, giảm phát thải khí nhà kính.
Hiện, mức thuế tiêu thụ đặc biệt áp dụng từ tháng 7/2016 với ôtô điện loại 9 chỗ trở xuống là 15%; thuế suất với xe 10-16 chỗ là 10% và loại 16-34 chỗ là 5%.
Thẩm tra đề xuất này, đa số ý kiến thường trực Uỷ ban Tài chính ngân sách đồng ý, nhưng đề nghị Chính phủ xác định lại các mức thuế suất, bảo đảm trong 5 năm đầu bằng 20% mức hiện hành của ôtô điện, và từ năm thứ 6 là 75% mức hiện hành.
Một số ý kiến trong thường trực Ủy ban Tài chính ngân sách đề nghị chỉ áp dụng trong 2-3 năm.
Chính phủ cũng cần bổ sung đánh giá tác động trực tiếp và gián tiếp của việc điều chỉnh thuế đến ngân sách và giải trình rõ thêm về đánh giá tác động tới môi trường với số pin đã hết hạn sử dụng, không thể tái chế.
Trong khi đó, ông Vũ Hồng Thanh, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế, cho rằng chính sách ưu đãi cần đủ dài để khuyến khích và định hướng sản xuất, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển công nghiệp ôtô.
Tuy nhiên, ông đề nghị cân nhắc việc áp dụng chính sách này với ôtô điện chạy pin nhập khẩu, vì đây là sản phẩm gắn liền dịch vụ sau bán hàng, trạm sạc, đổi pin và trách nhiệm của nhà sản xuất trong quản lý, xử lý pin.
Hiện xe chạy điện gồm 3 loại, chạy bằng pin, khí hydro và năng lượng mặt trời. Ở lần sửa đổi, bổ sung này, Chính phủ đề nghị giảm thuế suất tiêu thụ đặc biệt với xe điện chạy pin.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ góp ý, cần xem xét mối tương quan hợp lý giữa xe chạy pin so với xe dùng khí hydro và năng lượng mặt trời, để có chính sách ưu tiên đủ lớn, tương xứng với từng loại.
Ông muốn Chính phủ giải trình rõ hơn việc xử lý pin của ôtô điện sau thời gian dài sử dụng sẽ như thế nào. "Pin của ôtô điện có thể tái chế, nhưng không thể tái chế mãi, cũng tới lúc phải thải đi thì sẽ xử lý ra sao?", ông đặt vấn đề.
Giải trình thay mặt Chính phủ sau đó, Thứ trưởng Tài chính Trần Văn Hà cho hay, phương án phát triển xe điện hiện nay tại Việt Nam là người sử dụng xe sẽ thuê pin và pin này được quản lý tập trung, tái chế. Trường hợp pin không thể sử dụng thì sẽ được xử lý, đảm bảo môi trường. Ông Hà cũng đề nghị các bộ, ngành liên quan sớm có hướng dẫn về quy trình xử lý pin cho xe điện.
Tác động của việc giảm mức thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt với ôtô điện trong 5 năm, theo ông, gần 800 tỷ đồng một năm. Về thời gian đề nghị áp dụng mức ưu đãi thuế là 5 năm, theo Thứ trưởng Tài chính, đủ dài để thử nghiệm khi đưa loại xe mới - ôtô điện chạy pin vào thị trường.
Đánh giá trước đây của Bộ Tài chính cho thấy, các dòng ôtô điện chưa phổ biến và mới bắt đầu có nhập khẩu vài năm gần đây. Hiệp hội các nhà sản xuất ôtô Việt Nam ước tính đến hết năm 2020, số ôtô điện chạy pin bán ra trên thị trường khoảng trên 130 chiếc, còn lại là các loại xe hybrid và toàn bộ là nhập khẩu. Vì thế, Việt Nam là thị trường tiềm năng cho ngành công nghiệp ôtô điện chạy pin nếu có chính sách hỗ trợ ưu đãi phù hợp và có doanh nghiệp đầu tư bài bản, đồng bộ.
Hiện, trong nước mới chỉ có doanh nghiệp duy nhất sản xuất ôtô điện chạy pin là VinFast với công suất sản xuất, lắp ráp 250.000 xe một năm. Vào giữa tháng 5, Tập đoàn Vingroup xin ưu đãi thuế tiêu thụ đặc biệt và lệ phí trước bạ trong 5 năm với loại này.
Phiên họp thứ 6 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội dự kiến được chia làm hai đợt, trong đó, đợt một sẽ diễn ra từ ngày 8- 0/12 và đợt hai diễn ra từ 21- 22/12.
Anh Minh