Ngày 25/12/1991 là ngày cuối cùng tồn tại của Liên Xô. Báo Sự thật thanh niên cộng sản (Komsomolskaya Pravda) đã tường thuật lại các diễn biến chính trong ngày này.

Theo Sự thật TNCS, tờ lịch ngày thứ Tư 25/12/1991 có thể được cho vào khung tang, bởi những nhà lãnh đạo đất nước khi đó, bỏ qua ý chí và nguyện vọng của nhân dân, đã quyết định chọn đó làm mốc thời gian để chấm dứt sự tồn tại của Liên bang XHCN Xô viết.

10h15

Ngày 25/12 được bắt đầu với một sự kiện: Tại cuộc họp buổi sáng của Xô viết tối cao Cộng hoà XHCN Xô viết LB Nga, các đại biểu đã thông qua Luật về thay đổi tên của nước CH này.

Theo đó "Cộng hòa XHCN Xô viết Liên bang Nga" được đổi tên thành "Liên bang Nga" hay đơn giản hơn là "Nga". Ngay lập tức, Boris Eltsin đã ký thông qua Luật này.

11h30

Ngay sau khi ký thông qua Luật đổi tên nước, tại cuộc họp của Xô viết tối cao LB Nga, tổng thống Nga Eltsin tuyên bố "nút bấm hạt nhân" (chính xác hơn là "vali hạt nhân"), hôm nay sẽ được tổng thống Liên Xô trao cho Tổng thống Liên bang Nga.

Ngay sau đó, Boris Eltsin trả lời phỏng vấn hãng truyền hình CNN, cho biết trong ngày 25/12, Liên Xô sẽ chấm dứt tổn tại.

17h00

Trước nhiều máy quay truyền hình, trong cuộc điện đàm, Tổng thống Liên Xô Gorbachev thông báo với Tổng thống Mỹ George W. Bush rằng trong hai giờ nữa ông ta sẽ chính thức từ chức, chuyển giao quyền sử dụng vũ khí hạt nhân cho Tổng thống Liên bang Nga.

Ngay sau đó, Gorbachev đã có cuộc điện đàm với Ngoại trưởng Đức Hans-Dietrich Genscher và thông báo nội dung tương tự.

18h50

Gorbachev ký sắc lệnh từ chức tổng thống Liên Xô và Tổng tư lệnh tối cao các lực lượng vũ trang Liên bang Xô viết.

19h00

Gorbachev tiến hành việc bàn giao vali hạt nhân. Liên Xô không có thông lệ hoặc nghi thức chuyển giao quyền kiểm soát vũ khí hạt nhân từ nguyên thủ quốc gia này sang nguyên thủ quốc gia khác.

Kết quả là Gorbachev đã trao nó cho Bộ trưởng Quốc phòng Cộng đồng các quốc gia độc lập SNG, Nguyên soái Yevgeny Shaposhnikov. Eltsin từ chối tham dự buổi lễ này, mặc dù tại thời điểm đó ông ta đang cách văn phòng Tổng thống Liên Xô có 100 mét.

Ngay sau đó, Gorbachev đọc văn bản từ chức tổng thống Liên Xô trong chương trình truyền hình trực tiếp.

20h00

Gorbachev trả lời phỏng vấn đài CNN, với tư cách là cựu Tổng thống Liên Xô. Ông ta mong muốn sẽ được các nhà sử học "đánh giá cao" những việc đã làm.

Cũng trong ngày 25/12, Xô viết tối cao Nga đã phê chuẩn thỏa thuận giữa Belarus, Kazakhstan, Nga và Ukraine về các biện pháp chung liên quan đến vũ khí hạt nhân.

Theo đó, Liên Xô không còn là thành viên của LHQ, nhường chỗ cho Liên bang Nga. Đại sứ Yuliy Vorontsov tại LHQ chuyển thông điệp của Tổng thống Liên bang Nga Boris Eltsin tới Tổng thư ký LHQ, nêu rõ tư cách thành viên của Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết sẽ được Liên bang Nga kế tục.

Phạm Việt Hùng