Chuỗi trữ lạnh - thách thức lớn nhất trong phân phối vaccine ngừa Covid-19

Ricky Hồ

(TBKTSG Online) - Các lô vaccine Covid-19 đầu tiên sẽ được phân phối và tiêm chủng tại Anh từ ngày 7-12 tới. Các nước trên thế giới, đặc biệt là các nước đang phát triển, phải đương đầu với những thách thức logistics chưa từng có khi phải vận chuyển vaccine Covid-19 ở nhiệt độ cực thấp để bảo đảm chất lượng vaccine ổn định.

Một container ở nhiệt độ cực thấp để vận chuyển vaccine Covid-19 tại trụ sở chính của hãng sản xuất thiết bị phần cứng ngành logistics va-Q-tec ở Wuerzburg, Đức. Ảnh: Reuters

Chỉ vài quốc gia có chuỗi trữ lạnh cực âm

Thiết bị và cơ sở hạ tầng khác để vận chuyển và lưu trữ vaccine ở nhiệt độ cần thiết là thách thức chủ yếu. Chỉ một số ít quốc gia có được năng lực đó, khiến toàn cầu lao vào cuộc đua xây dựng chuỗi trữ lạnh thích hợp cho chiến dịch vận chuyển lớn nhất và phức tạp nhất trong lịch sử nhân loại.

Lo ngại về thiếu hụt đá khô (dry ice) để trữ lạnh vaccine, hãng chuyển phát nhanh UPS tăng cường năng lực sản xuất đá khô lên 1.200 pound mỗi giờ. Hãng cũng cung cấp tủ lạnh để có thể duy trì nhiệt độ ở mức -20^oC đến -80^oC. FedEx đã chuẩn bị sẵn sàng 5.000 trung tâm phân phối, 80.000 xe tải và 670 máy bay cho chiến dịch vaccine.

Với sự hỗ trợ của cơ quan quản lý hàng không Mỹ FAA, hãng hàng không United Airlines đang đưa vaccine từ nhà máy của Pfizer đi Chicago. Hãng American Airlines đang thực hiện các chuyến bay thử nghiệm từ Florida đi Nam Mỹ để thử độ bền của bao bì và quá trình vận chuyển.

Nhưng chỉ có 15% các hãng cảm thấy rằng họ đã chuẩn bị sẵn sàng cho vận chuyển vaccine của Pfizer ở nhiệt độ cần thiết – Reuters trích khảo sát do các nhóm công nghiệp hàng không.

Vaccine của hãng Pfizer và BioNTech được vận chuyển bằng máy bay và xe tải từ nhà máy của Pfizer ở Bỉ đi khắp thế giới. Các thùng đặc biệt có thể chứa 1.000 - 5.000 liều ở nhiệt độ -70oC trong vòng 10 ngày và có thể theo dõi qua hệ thống định vị GPS. Trong khi đó, vaccine của Moderna có thể trữ ở nhiệt độ -20oC. Vaccine ứng viên của Moderna thích hợp vận chuyển trong các thùng lớn hơn có sức chứa đến 30.000 liều. Vaccine do hãng AstraZeneca và Đại học Oxford của Anh phối hợp sản xuất có thể trữ ở nhiệt độ 2-8oC, vì thế có thể vận chuyển bằng nhiều phương tiện khác nhau. Các loại vaccine khác do Trung Quốc sản xuất có thể ổn định trong điều kiện tủ lạnh thường.

Các nước nghèo châu Á không có tủ đông cực lạnh

Nhưng nhiều nước châu Á đang vấp những trở ngại dường như không dễ giải quyết. Ấn Độ phải đối mặt thách thức đặc biệt khi đưa vaccine tiêm chủng cho hơn 1,35 tỉ người ở một đất nước trãi rộng và vô cùng nóng bức. Hệ thống tủ lạnh và tủ đông không thể vươn tới nhiều vùng nông thôn do đường xá khó khăn và thiếu điện lưới.

Cả quốc gia khổng lồ này có hệ thống gồm 28.000 tủ trữ đông mà chính phủ sử dụng cho các chương trình tiêm chủng thông thường, nhưng các chuyên gia và các công ty logistics nói với báo chí địa phương nói rằng không công ty nào có khả năng hay năng lực để vận chuyển vaccine lạnh hơn mức -25^oC.

Các giám đốc điều hành từ hãng B Medical Systems có trụ sở ở Luxembourg đã đến New Delhi cuối tuần rồi để thảo luận với chính phủ về việc hình thành chuỗi trữ lạnh, bao gồm nhập khẩu các container và tủ đông, và sau đó là xây dựng một nhà máy ở Gujarat để sản xuất các container và tủ đông tại chỗ.

Các hãng logistics địa phương đang mở rộng các kho trữ lạnh có thể trữ vaccine ở một nhiệt độ “phải linh h hơn”. Các hệ thống lạnh để trữ thực phẩm có thể được sử dụng để trữ và phân phối vaccine. Tuy nhiên, Ấn Độ có thể phải đợi loại vaccine không quá dễ bị nhiệt độ làm hư hỏng hay suy giảm phẩm chất, có khả năng là loại vaccine này do chính Ấn Độ sản xuất.

“Thế giới đang tìm một loại vaccine ngừa Covid-19 rẻ tiền nhưng hiệu quả. Và họ đang nhìn vào Ấn Độ”, Thủ tướng Narendra Modi phát biểu tại Quốc hội hôm 4-12. Giá của các loại vaccine của nước ngoài chế tạo từng được xem là một vấn đề, nhưng chi phí hình thành chuỗi trữ lạnh cực âm lại là một thách thức lớn khác.

Philippines cũng đối phó các thách thức tương tự. Quần đảo này có tỷ lệ nhiễm Covid-19 cao nhất nhì ở Đông Nam Á. Chính phủ Philippines đang tìm cách xây dựng các khu trữ lạnh ở mỗi khu vực hoặc dùng kho trữ hàng của các hãng dược tư nhân. Philippines thiếu những kho trữ như vậy, nhưng chính phủ nói rằng họ sẵn sàng chi tiền để xây dựng. Tuy vậy, chính phủ lại chưa công bố các chi tiết của kế hoạch này.

Nhật Bản bận rộn với chương trình tiêm chủng từ cuối tháng 3-2021

Mặc dù Nhật Bản bị Mỹ và châu Âu bỏ lại đằng sau trong việc khởi sự chương trình tiêm chủng đại chúng, các hãng logistics Nhật Bản đang bận rộn chuẩn bị hệ thống vận chuyển vaccine.

Hãng bay Japan Airlines (JAL) đã hình thành một toán chuyên viên về vận chuyển vaccine bằng đường không. Hãng bay đang gấp rút liên lạc với các hãng vận chuyển có hợp đồng trực tiếp với Pfizer và Moderna. Nếu nhà máy sản xuất vaccine gần sân bay nằm ngoài mạng lưới bay bình thường của JAL, hãng sẽ sắp xếp các chuyến bay thuê bao (charter flight). Còn hãng chuyển phát nhanh DHL Japan có thiết bị trữ lạnh khả năng duy trì ở -20^oC.

Yusen Logistics, công ty con của hãng tàu biển Nippon Yusen, sẽ thành lập đội ngũ vận chuyển vaccine riêng của hãng nhanh nhất trong tháng 12  này. Hãng logistics sẽ xây dựng mạng lưới vận chuyển bao gồm bằng đường không và đường bộ. Yusen Logistics đang tính đến việc đưa vaccine trực tiếp đến bệnh viện hoặc lưu trữ tạm thời trong nhà kho. Hãng đang thảo luận các vấn đề này với các hãng bay và công ty xe tải.

“Cơ bản, chúng tôi đưa vaccine vào nhà kho dành cho hãng vận chuyển hay nhà nhập khẩu cố định sau khi đã kiểm tra hàng, và rồi phân phối số lượng cần thiết đến các cơ sở y tế”, đại diện của DHL Japan phát biểu. Tủ lạnh để trữ vaccine cũng có vai trò rất quan trọng. Chính phủ Nhật Bản dự định chuẩn bị sẵn 3.000 tủ trữ lạnh – Bộ Y tế, Lao động và An sinh Nhật Bản cho biết.

PHC Holdings có thể chế tạo các tủ trữ lạnh có khả năng duy trì nhiệt độ ở -70oC. Hãng này sẽ tăng mức sản xuất hơn 30% kể từ tháng 1-2021. PHC chiếm 20% thị trường tủ đông siêu lạnh trên toàn cầu, cũng như đa số trên thị trường nội địa Nhật Bản. Nhiều đơn hàng của PHC đến từ các hãng dược phương Tây, nhưng hiện hãng sẽ nhận các đơn hàng từ Nhật Bản.

“Chúng tôi có thể cung cấp số tủ đông cần thiết vào khoảng mùa Xuân năm tới khi Nhật Bản bắt đầu tiêm chủng đại chúng”, đại diện PHC Nobuaki Nakamura nói. Bộ Y tế Nhật Bản đặt mục tiêu sẽ bắt đầu tiêm ngừa vaccine từ cuối tháng 3-2021. Các kế hoạch vận chuyển vaccine sẽ chạy hết công suất kể từ thời điểm này trở đi.