Hơn 50 tàu chở than của Australia đang "mắc kẹt" ngoài khơi Trung Quốc sau khi các cảng "được thông báo miệng" trong tháng 10 về việc không bốc dỡ những lô hàng này. Tờ Global Times đưa tin Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia Trung Quốc hôm 12/12 dường như đã chính thức hóa những biện pháp hạn chế nhập than từ Australia.

Cụ thể, cơ quan quản lý cho các nhà máy nhiệt điện được nhập khẩu than mà không phải chịu bất cứ hạn chế nào ngoài trừ nhập than từ Australia. Nếu thông tin này chính xác, rõ ràng Trung Quốc đang tiến hành các hoạt động thương mại phân biệt đối xử với Australia. Bất đồng giữa 2 nước đã khiến mối quan hệ giữa Trung Quốc và Australia trở nên tồi tệ từ đầu năm tới nay.

Ngay lập tức, những thông tin này đã khiến cổ phiếu các nhà xuất khẩu than của Australia bị bán tháo. Các doanh nghiệp này đều phải hứng chịu mức giảm nghiêm trọng, từ 8,9% tới khoảng 12,5%. Tuy nhiên, do phiên giao dịch ngày 15/12 chưa kết thúc nên chưa thể xác định mức thiệt hại của các công ty than Australia.

Trên thực tế, mối quan hệ giữa Trung Quốc và Australia đã trở nên căng thẳng từ năm 2018 sau khi Canberra cấm Huawei Technologies Co. tham gia xây dựng mạng lưới 5G của nước này với lý do an ninh quốc gia. Mọi việc trở nên tồi tệ hơn trong năm nay khi Thủ tướng Scott Morrison kêu gọi một cuộc điều tra quốc tế về nguồn gốc của virus corona. Bắc Kinh thì gọi Australia là con rối của Mỹ và can thiệp vào công việc nội bộ của nước này.

Trung Quốc đã áp dụng các biện pháp đánh thuế vào lúa mạch và rượu vang của Australia. Mức thuế mới có thể làm tê liệt các ngành công nghiệp này của Úc. Ngoài ra, Bắc Kinh cũng yêu cầu các doanh nghiệp nước này ngừng mua đồng, đường, gỗ và tôm hùm của Australia.

Những gì đang xảy ra trái ngược hoàn toàn với mối quan hệ thân tình giữa Australia và Trung Quốc trong vài năm qua, đặc biệt là sau chuyến thăm của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tới Australia vào năm 2014 và ký một hiệp định thương mại tự do toàn diện chỉ một năm sau đó.

Kể từ năm 2016, Trung Quốc là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Australia. Thịt bò, thịt cừu, len, rượu vang và lúa mạch là những mặt hàng giúp Australia thu về hơn 1 tỷ USD mỗi năm từ việc xuất sang Trung Quốc. Năm 2019, Trung Quốc trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Australia với kim ngạch 2 chiều đạt 170 tỷ USD. Tuy nhiên, mối quan hệ đó đang rạn nứt nghiêm trọng.

Hiện tại, Chính phủ Australia lo ngại các hành động của Trung Quốc dường như không phù hợp với tinh thần của hiệp định thương mại mà 2 nước đã ký. Australia đang tiến rất gần đến việc đệ đơn kiện lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) về các khoản thuế mà Trung Quốc áp lên lúa mạch nước này. Họ cũng đang xem xét mở ra con đường pháp lý cho các vụ kiện liên quan tới than.

Bên cạnh các vấn đề về thương mại, những ngày vừa qua, Trung Quốc và Australia liên tiếp đưa ra những sự công kích dành cho nhau. Thậm chí, một số cá nhân trong bộ máy chính quyền của Trung Quốc còn sử dụng mạng xã hội để mỉa mai Australia, điều khiến các nhà chức trách của Australia phản ứng gay gắt.