Cầm cố sổ đỏ vay ngân hàng 300 triệu đồng trả nợ nhưng vẫn phải mua bảo hiểm nhân thọ mất 20 triệu đồng

Tại phiên thảo luận hội trường Kỳ họp bất thường thứ 5 - Quốc hội khoá XV về dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) chiều 15/1, nhiều đại biểu Quốc hội (ĐBQH) vẫn bày tỏ băn khoăn vì quy định liên quan đến bán chéo bảo hiểm của các ngân hàng thương mại (NHTM) chưa đảm bảo sẽ hạn chế được những hệ luỵ như đã diễn ra thời gian qua.

Đại biểu Phạm Văn Thịnh (đoàn Bắc Giang) cho biết, ông đã phát biểu về vấn đề NHTM làm đại lý bảo hiểm nhân thọ tại 2 kỳ họp, đã được cơ quan soạn thảo tiếp thu một phần nhưng bản thân thấy vẫn còn băn khoăn.

"Câu chuyện về một người phụ nữ phải đến NHTM cầm cố sổ đỏ để vay 300 triệu đồng trả nợ nhưng phải mua bảo hiểm nhân thọ 20 triệu đồng, chỉ còn lại 280 triệu đồng, bước ra khỏi ngân hàng hai hàng nước mắt chảy dài kèm tiếng khóc nấc mà tôi tình cờ được gặp khi đến ngân hàng đã thôi thúc tôi phát biểu lần nữa về vấn đề này", ông Thịnh nói.

Vị đại biểu nhắc lại ba vấn đề mà ông đã từng phát biểu:

Một là, mức chiết khấu tối đa cho đại lý bảo hiểm nhân thọ với 2 loại sản phẩm bảo hiểm nhân thọ phổ biến là bảo hiểm nhân thọ tử kỳ và bảo hiểm hỗn hợp là 4% cho phí bảo hiểm năm đầu.

Hai là, tại các NHTM có liên kết làm đại lý bảo hiểm nhân thọ có hiện tượng gợi ý ép khách hàng vay vốn phải mua bảo hiểm nhân thọ với mức đóng 1 năm bằng từ 2 - 4% giá trị khoản vay.

Ba là, tại các NHTM, nhân viên ngân hàng được giao chỉ tiêu số hợp đồng bảo hiểm và chỉ tiêu doanh thu phí bảo hiểm nhân thọ.

Mặt khác, theo đại biểu đoàn Bắc Giang, kết luận thanh tra của Bộ Tài chính tháng 7/2023 đối với 4 doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ cung cấp sản phẩm bảo hiểm cho khách hàng qua kênh NHTM đã cho thấy tỷ lệ hủy hợp đồng sau năm đầu tiên của khách hàng lên tới 70%, mà hủy năm đầu thì khách hàng mất không số phí đã nộp.

Chỉ tính riêng một công ty bảo hiểm nhân thọ bán qua một ngân hàng thương mại đã có số phí bảo hiểm khách hàng hủy năm đầu tiên khoảng 2.000 tỷ đồng. Nhiều ngân hàng còn gợi ý khách hàng vay vốn nộp phí 2 năm đầu thì số tiền khách hàng vay vốn phải bỏ thêm còn lên đến 4 - 8% giá trị khoản vay. Lãi suất thực của vốn đưa ra nền kinh tế do phải mua thêm bảo hiểm nhân thọ có thể tăng lên đến 50 - 100% trong 2 năm đầu sau với lãi suất trên hợp đồng tín dụng - ông Thịnh phân tích.

Quốc hội thảo luận hội trường về dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) chiều 15/1

Thêm nữa, chi phí trả trước của năm đầu tiên cho hợp đồng hợp tác độc quyền mà công ty bảo hiểm trả cho ngân hàng thương mại được công khai khi ký kết chiếm tỷ lệ lớn trong thu nhập trước thuế của NHTM.

"Năm 2020, Vietcombank có lợi nhuận trước thuế là 23.050 tỷ đồng thì phí trả trước cho hợp đồng hợp tác độc quyền bán bảo hiểm nhân thọ đã là 9.200 tỷ đồng. Ngân hàng ACB là 9.596 tỷ đồng thì phí trả trước ngân hàng được hưởng đã là 8.400 tỷ đồng..., chưa tính số hoa hồng đại lý trên số phí bảo hiểm được hưởng theo quy định của kinh doanh bảo hiểm", ông Thịnh dẫn chứng, đồng thời nhấn mạnh, giai đoạn 2018-2022 thu nhập từ làm đại lý bảo hiểm nhân thọ của các NHTM đã chiếm tỷ trọng rất lớn trong lợi nhuận của các ngân hàng này.

Với thực tiễn và lợi ích lớn như vậy, đại biểu Phạm Văn Thịnh cho rằng, nếu dự thảo luật chỉ tiếp thu theo hướng bổ sung khoản 2 Điều 113 là NHTM được thực hiện hoạt động đại lý bảo hiểm theo quy định của pháp luật về kinh doanh bảo hiểm phù hợp với phạm vi hoạt động đại lý bảo hiểm theo quy định của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước thì sẽ không có gì đảm bảo cho được tình trạng chèn ép khách hàng vay vốn mua bảo hiểm hoặc lợi dụng sự thiếu hiểu biết của khách hàng có tiền gửi tiết kiệm để mua sản phẩm bảo hiểm nhân thọ như thời gian vừa qua.

Nhấn mạnh, việc bán chéo bảo hiểm nhân thọ qua NHTM dễ dàng đã kéo các ngân hàng, các công ty bảo hiểm nhân thọ bỏ qua các ranh giới nghề nghiệp, uy tín được tích lũy để bước vào vòng xoáy tìm kiếm lợi nhuận, vị đại biểu đề nghị nếu việc cấm bán chéo bảo hiểm nhân thọ qua NHTM không được thực hiện thì dự thảo luật cần bổ sung một điều giao Chính phủ ban hành quy định việc kinh doanh các sản phẩm bảo hiểm mà NHTM và các tổ chức tín dụng làm đại lý.

"Điều này để đảm bảo công khai, minh bạch, bảo vệ quyền của khách hàng vay vốn cũng như gửi tiết kiệm tại ngân hàng; đồng thời tốt cho hình ảnh của NHTM và đặc biệt nghề kinh doanh bảo hiểm nhân thọ, nghề đòi hỏi đạo đức và tính nhân văn hơn rất nhiều ngành nghề kinh doanh khác", ông Thịnh nói.

Đề nghị không cho phép NHTM liên doanh, liên kết bán bảo hiểm

Cũng băn khoăn vấn đề bán chéo bảo hiểm của các ngân hàng, đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) cho biết, đây cũng là lần thứ ba ông bảo vệ quan điểm cấm NHTM bán bảo hiểm, sau những hệ lụy đã xảy ra và hiện nay hậu quả vẫn còn dai dẳng.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) cho rằng nên cấm hẳn NHTM bán chéo bảo hiểm

Vị đại biểu phản ánh, một số công ty bảo hiểm thậm chí không có trụ sở tại nơi bán bảo hiểm, khách hàng đã mua bảo hiểm qua kênh ngân hàng khi thắc mắc thì nhân viên ngân hàng hướng dẫn qua trụ sở ở tỉnh khác để khiếu nại, gây khó khăn cho khách hàng.

Mặt khác, theo đại biểu đoàn Đồng Tháp, khi ngân hàng liên kết với công ty bảo hiểm để bán bảo hiểm thì buộc nhân viên ngân hàng phải bằng mọi cách vận động khách hàng vay tiền phải mua bằng được bảo hiểm, không bán được thì gặp khó khăn, bị giảm chỉ tiêu thi đua. Nhiều nhân viên ngân hàng rất mệt mỏi vì quy định này.

"Điều này dẫn đến việc chèo kéo, chèn ép khách, gây ra hệ luỵ như thời gian qua. Tôi đề nghị Ngân hàng Nhà nước cân nhắc", ông Hoà nói.

Đồng quan điểm, đại biểu Dương Khắc Mai (đoàn Đắk Nông) đề nghị quan tâm trách nhiệm của các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài trong việc bảo vệ quyền lợi của khách hàng tại Điều 10 của dự thảo Luật.

Đại biểu Dương Khắc Mai (đoàn Đắk Nông)

Theo ông Mai, mặc dù đã có các quy định liên quan trong Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022 và các văn bản pháp luật liên quan khác, tuy nhiên để bảo vệ tốt quyền lợi của khách hàng, cần nghiên cứu luật hóa để có chế tài ngăn chặn, xử lý nghiêm đối với các hành vi vi phạm của nhân viên các tổ chức tín dụng ngân hàng.

Ví dụ như việc tư vấn không đầy đủ khiến một số khách hàng nhầm lẫn sản phẩm bảo hiểm và sản phẩm ngân hàng hoặc nhân viên ngân hàng yêu cầu khách hàng mua bảo hiểm gắn với các khoản vay khi có nhu cầu vay vốn của ngân hàng... như các phương tiện thông tin đại chúng đã nêu trong thời gian vừa qua.