Bắc Kinh nỗ lực thúc đẩy chi tiêu tiêu dùng bằng những khoản vay "giá rẻ"

Trong bối cảnh các ngân hàng cung cấp rất nhiều sản phẩm cho vay khi Bắc Kinh yêu cầu họ phải bơm tiền để hỗ trợ nền kinh tế, một số người đi vay đang tận dụng lãi suất thấp để thanh toán trước các khoản thế chấp hoặc đầu tư vào cổ phiếu, thay vì mua hàng hoá. Xu hướng này - trên thực tế bị cấm, có thể khiến nỗ lực của Bắc Kinh trong việc tạo động lực cho nền kinh tế hồi phục nhờ chi tiêu tiêu dùng bị "hụt hơi".

Sally, 37 tuổi làm việc trong ngành tài chính, vừa sử dụng 2 khoản vay tiêu dùng với tổng trị giá 798.000 (117.100 USD) để trả khoản thế chấp mua nhà. Lãi suất hàng năm mà Sally phải trả là 3,2% và 3,65% thấp hơn nhiều so với lãi thế chấp à 5,65%.

Sally cho biết các khoản vay tiêu dùng đang có mức lãi suất rất hấp dẫn, các ngân hàng mà chị sử dụng đều cung cấp mức dưới 4%. Chị nói rằng mình dự định đăng ký các khoản vay kinh doanh để giảm áp lực từ những khoản nợ mua nhà khác. Sally từ chối chia sẻ tên thật vì thông lệ này bị cấm ở Trung Quốc.

Theo Shen Meng - giám đốc ngân hàng đầu tư Chanson & Co có trụ sở tại Bắc Kinh, ông Tập và các cố vấn kinh tế hàng đầu đang gặp phải rào cản trong nỗ lực thúc đẩy người tiêu dùng. Thực tế, họ vẫn tiêu tiền nhưng không chắc chắn về triển vọng tăng trưởng của Trung Quốc.

Niềm tin của người tiêu dùng Trung Quốc đã bị ảnh hưởng sau đại dịch Covid-19, khi dư nợ tín dụng tiêu dùng ngắn hạn giảm mạnh so với mức đỉnh vào cuối năm 2019. Ngược lại, các hộ gia đình lại tích lũy được một khoản tiết kiệm rất lớn.

Shen cho hay: "Bạn không thể ép mọi người chi tiêu khi họ không rõ ngày mai sẽ ra sao. Và khi mọi người cảm thấy bất an về tương lai, đương nhiên là họ sẽ đề phòng để chuẩn bị cho khoảng thời gian không thuận lợi."

"Cơn sốt" thanh toán trước hạn các khoản thế chấp diễn ra từ năm ngoái và nhận được "động lực" khi Bắc Kinh nỗ lực khôi phục niềm tin vào lĩnh vực bất động sản vốn đang trì trệ. Bất động sản suy thoái đã khiến người dân lo sợ, khi đầu tư vào lĩnh vực này vốn là cách hiệu quả để làm giàu. Do đó, họ đang muốn nhanh chóng thanh toán hết các khoản thế chấp.

Judy Zhang - nhà phân tích của Citigroup, ước tính các chủ sở hữu nhà ở Trung Quốc có thể sẽ trả trước khoản thế chấp trị giá 4,68 nghìn tỷ NDT vào năm 2022. Bà nói thêm, các khoản vay tiêu dùng và kinh doanh có lãi suất thấp cũng có thể khiến một số người chấp nhận vay số tiền lớn để trả nợ thế chấp.

Biết sai nhưng vẫn làm 

Ủy ban Quản lý Ngân hàng và Bảo hiểm Trung Quốc (CBIRC) hồi tháng trước yêu cầu các ngân hàng cho vay tăng cường giám sát việc sử dụng các khoản vay các nhân. Cơ quan này cũng nói rõ rằng các bên đi vay sẽ phải chịu trách nhiệm trước pháp luật nếu vi phạm hợp đồng khi sử dụng tiền sai mục đích. Hình phạt này bao gồm thu hồi khoản nợ trước hạn hoặc ngừng cung cấp tín dụng.

Bất chấp các quy định, Frank - một nhân sự ngành công nghệ, 29 tuổi - vừa đi vay một khoản tiêu dùng 300.000 NDT để có thể đầu tư nhiều hơn vào cổ phiếu hạng A của mình. Anh cho biết tỷ suất sinh lời đang là 20-30% hàng năm. Trong khi đó, CSI 300 tăng hơn 6% trong năm nay, sau khi giảm 22% vào năm 2022.

Frank cũng từ chối chia sẻ tên thật vì lo sợ bị ngân hàng phạt. Anh nói: "Lãi suất quá hấp dẫn nên tôi nghĩ tại sao mình không tận dụng lợi thế đó. Vốn đầu tư càng lớn thì lợi nhuận càng cao."

Để đủ điều kiện đi vay, anh chỉ cần gửi một form thông tin cá nhân trên ứng dụng di động của ngân hàng và đến quầy giao dịch để xác minh danh tính. Vài giờ sau, Frank được thông báo bằng một tin nhắn rằng khoản vay đã được giải ngân và tiền sẽ "đổ" vào tài khoản vài phút sau đó. Quá trình thẩm định thông tin thuận lợi đến mức Frank không nhớ liệu bên cho vay có yêu cầu anh xác nhận không sử dụng tiền cho các mục đích khác ngoài tiêu dùng hay không.

Trong khi đó, Jack - một người làm trong ngành tài chính ở Thâm Quyến, đang lên kế hoạch đầu tư 200.000 NDT từ khoản vay tiêu dùng vào cổ phiếu. Các ngân hàng liên tục "mời" anh vay, họ gọi cho Jack tới 10 lần trong 1 ngày. Jack nói rằng anh thực sự không có nhu cầu đi vay nhiều, nhưng các ngân hàng liên tục quảng cáo, chào mời.

Trong những năm gần đây, giới chức Trung Quốc đã nỗ lực để kiểm soát hành động lạm dụng các khoản vay ngân hàng và phạt các bên cho vay vì không ngăn chặn những hành vi đó. CBIRC đã phạt một số ngân hàng lớn nhất Trung Quốc tổng cộng 12,2 triệu NDT vào tháng 9 năm ngoái, vì các vi phạm bao gồm: không kiểm duyệt các khoản vay kinh doanh cá nhân và tiêu dùng dẫn đến việc sử dụng sai mục đích trên thị trường bất động sản.

Zhang - nhà phân tích của Citigroup, cho biết bà không nghĩ việc sử dụng sai mục đích các khoản vay tiêu dùng sẽ chiếm phần nhiều trong tổng số tiền trả nợ thấp chấp, vì các ngân hàng đã "hết sức cảnh giác" về hành vi này.

Song, đối với Shen Meng, vấn đề lớn hơn nằm ở chỗ liệu Trung Quốc có thể thúc đẩy người dân chi tiêu hay không, vì việc họ khai thác các khoản tín dụng tiêu dùng phản ánh quan điểm bi quan về triển vọng kinh tế. Ông nói: "Mọi người sẽ sẵn sàng chi tiêu khi nền kinh tế bắt đầu hồi phục thực sự và mức lương tăng ổn định."

Tham khảo Bloomberg