Phải bảo đảm người có đất bị thu hồi có chỗ ở

Luật sư (LS) Nguyễn Văn Hậu, Ủy viên Ủy ban T.Ư MTTQ Việt Nam, cho biết theo khoản 2 điều 89 dự thảo luật Đất đai (sửa đổi) quy định: "Việc bồi thường về đất khi nhà nước thu hồi đất phải bảo đảm người có đất bị thu hồi có chỗ ở, đảm bảo thu nhập và điều kiện sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ".

ỦY BAN MTTQ VIỆT NAM TP.HCM

Đồng thời, tại điều 106 dự thảo cũng quy định khu tái định cư bảo đảm các điều kiện như hạ tầng kỹ thuật; hạ tầng xã hội; phù hợp với điều kiện, phong tục, tập quán của từng vùng, miền. Cạnh đó, khi lựa chọn địa điểm tái định cư phải thực hiện theo thứ tự ưu tiên: tại địa bàn cấp xã nơi có đất bị thu hồi; đến địa bàn cấp huyện thuộc tỉnh, thành phố nơi có đất thu hồi, rồi mới đến địa bàn khác có điều kiện tương đương…

Tuy nhiên, hiện chưa có tiêu chí cụ thể nào về việc cấp tái định cư, như chưa quy định phải hoàn thành khu tái định cư bao nhiêu ngày trước khi tiến hành thu hồi đất, nếu không hoàn thành thì phải có phương án bồi thường thay thế.

"Theo tôi, cần quy định thời gian người dân sinh sống trong khu tạm cư tối đa bao lâu để tránh tình trạng ở tạm thành ở thiệt", LS Hậu nói.

Cũng theo LS Hậu, cần làm rõ hơn các tiêu chí, điều kiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất. "Nếu rơi vào trường hợp tại địa bàn xã lẫn địa bàn huyện đều không có đất để bố trí tái định cư thì buộc phải bố trí tại các địa bàn khác có điều kiện tương đương. Vậy "điều kiện tương đương" ở đây là gì, cũng chưa được làm rõ", LS Hậu phân tích.

Giải quyết hài hòa lợi ích

Cũng tại hội thảo, TS Nguyễn Vinh Huy, Phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM, cho rằng tại điều 78 Dự thảo luật Đất đai (sửa đổi) quy định về các trường hợp "thu hồi đất để phát triển KT-XH vì lợi ích quốc gia, công cộng", cần phải thận trọng, tránh ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân. Bởi việc thu hồi, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trong các dự án phát triển KT-XH sẽ mang lại lợi ích cho nhà nước, nhà đầu tư và người có đất bị thu hồi.

Ngoài mục tiêu phát triển KT-XH, việc thu hồi đất còn phải bảo đảm sự ổn định về chính trị, an ninh, trật tự, an toàn xã hội. Nhà nước cần phải điều tiết, giải quyết hài hòa lợi ích giữa nhà nước, nhà đầu tư và người bị thu hồi đất. "Cần tách bạch mục đích thu hồi đất sử dụng phục vụ lợi ích quốc gia và công cộng khỏi mục đích phát triển KT-XH", TS Huy nói. Từ đó, ông kiến nghị cần ban hành quy định xác định rõ những vấn đề, lĩnh vực nào là lợi ích quốc gia, công cộng ở Việt Nam và các tổ chức, cá nhân phải tôn trọng, ưu tiên những vấn đề, trường hợp đó.

Cụ thể, những dự án vì mục đích quốc phòng, an ninh, những dự án phát triển KT-XH mang tính chiến lược, quy định sự phát triển một vùng, một khu vực, một tỉnh hoặc của cả nước hoặc các công trình công cộng thì thu hồi. Còn các dự án phát triển kinh tế đơn thuần, thương mại theo quy hoạch mang lại lợi ích chủ yếu cho nhà đầu tư thì thương lượng với người dân để mua lại hoặc thỏa thuận cho họ góp vốn bằng quyền sử dụng đất.