Vào một ngày đầu tháng 3, Ken Griffin đang trầm ngâm nhìn ra bên ngoài cửa sổ trên tầng 10 của một toà nhà văn phòng ở Midtown Manhattan - 1 trong 3 địa điểm làm việc ở New York của quỹ phòng hộ 47 tỷ USD Citadel. Khi đó, mâu thuẫn Nga - Ukraine nổ ra. Dù không có đám mây hình cây nấm nào ở phía chân trời, nhưng tình hình lại khiến nhà quản lý quỹ này vô cùng lo lắng.

Ở thời điểm ấy, S&P 500 đã giảm 12% từ đầu năm, chứng khoán châu Âu và Nasdaq cũng giảm gần 18%. Giá dầu liên tục leo thang. Một loạt những tin xấu này đang trở thành điều gây lo lắng cho Citadel, khi quỹ này ghi nhận tỷ suất sinh lời năm 2021 là 26% và riêng Griffin kiếm được 2,5 tỷ USD.

Griffin chỉ ra cổ phiếu ngành quốc phòng và năng lượng khi đó được hưởng lợi lớn nhất. Song, đó chỉ là cái nhìn ngắn hạn. Ông dự đoán rằng mức độ nghiêm trọng và tính chất của các biện pháp trừng phạt mà phương Tây áp đặt với Nga sẽ có tác động lâu dài với hệ thống tài chính toàn cầu vốn chủ yếu dựa vào đồng USD.

Ken Griffin là ai?

Tờ Forbes nhận định, Griffin là người có tầm nhìn rộng và có thành tích đáng nể ở Phố Wall. Ông chỉ chứng kiến 2 năm thua lỗ trong hơn 31 năm hoạt động và mang về cho nhà đầu tư tỷ suất sinh lời trung bình 19% mỗi năm. Tất cả là nhờ những nghiên cứu sâu sát của ông về các xu hướng vĩ mô và vị thế đặc biệt trong giới tài chính toàn cầu.

Citadel Securities là một trong những công ty chứng khoán lớn nhất nước Mỹ. Khi nói đến cổ phiếu, công ty này chiếm hơn 25% tổng khối lượng giao dịch của Mỹ, 40% giao dịch nhỏ lẻ và hơn 30% khối lượng quyền chọn cổ phiếu. Griffin thường tuyển dụng các nhà toán học và khoa học tài năng, họ khai thác những công nghệ hiện đại (phân tích dự đoán, machine learning và AI) để phân tích khối lượng dữ liệu khổng lồ trong thời gian thực.

Theo Forbes, nhà quản lý quỹ hiện sở hữu khối tài sản trị giá 32,6 tỷ USD. Năm 2003, ở tuổi 34, Griffin góp mặt trong danh sách Forbes 400, là triệu phú tự thân trẻ nhất năm đó với tài sản ròng 650 triệu USD.

Lớn lên ở miền nam Florida vào những năm 1980, Griffin bị cuốn hút bởi công nghệ ngay từ khi còn nhỏ. Ông là học sinh danh dự tại Trường Trung học Cộng đồng Boca Raton và chuyên gia về máy tính và chủ tịch câu lạc bộ toán. Ông cũng làm việc part time tại IBM khi còn ở tuổi thiếu niên và kinh doanh phần mềm giáo dục với mức giá chiết khấu cho các giáo sư. Rõ ràng rằng, đam mê kinh doanh đã ở "trong máu" vị tỷ phú này.

Griffin chia sẻ, ông có khoản lãi đầu tiên khi đầu tư chứng khoán là nhờ những lời khuyên đọc được trên Forbes. Năm 1987, ông là sinh viên năm nhất tại Đại học Harvard và đọc một bài báo nghi ngờ về hoạt động của công ty mới nổi là Home Shopping Network. Khi đó, ông đã mua quyền chọn bán, bán không cổ phiếu này và kiếm được vài nghìn USD sau khi công ty sụp đổ.

Khi vẫn là sinh viên, Griffin đã giao dịch quyền chọn và trái phiếu chuyển đổi với số vốn 265.000 USD vay gia đình và bạn bè. Những giao dịch bán khống của ông đã mang về thành quả lớn sau sự sụp đổ của thị trường vào tháng 10/1987 và Frank Meyer - chủ quỹ Glenwood Capital, đã đặt cược cho Griffin 1 triệu USD. Trong năm đầu tiên, lợi nhuận của Griffin đạt 70%. Năm 1990, ở tuổi 22, với sự hỗ trợ của Meyer, nhà quản lý quỹ này đã thành lập công ty là tiền thân của Citadel Investments với 2 nhân viên và số vốn 4,6 triệu USD.

3 thập kỷ sau, quỹ phòng hộ của Griffin trở thành một công ty tài chính toàn cầu, có trụ sở tại toà nhà văn phòng 37 tầng ở Loop, Chicago (gần đây đã chuyển đến Miami) và gần như "chạm" đến mọi ngóc ngách của hệ thống tài chính.

Ngay từ đầu, tỷ suất sinh lời của Citadel đã rất cao, trung bình 42% trong 2 năm đầu tiên giao dịch. Khi Griffin 30 tuổi, các quỹ phòng hộ của Citadel đã quản lý số tài sản trị giá 1 tỷ USD. Năm 2002, ông thành lập CTCK Citadel Securities, một phần vì thấy khó chịu khi các công ty môi giới xử lý các giao dịch quyền chọn của ông với mức phí hoa hồng cao.

Trong những năm qua, ông đã thực hiện nhiều thương vụ thâu tóm đặc biệt. Năm 2002, vị tỷ phú mua lại một phần trong hoạt động kinh doanh năng lượng của Enron và 4 năm sau, ông mua lại Amaranth Advisors và Sowood Capital sau khi các công ty này lỗ nặng. Song, cuộc khủng hoảng tài chính 2008 ập đến, khiến quỹ tăng trưởng của Citadel thua lỗi 50% và gần như phá sản. Sau đó, nhà quản lý quỹ đã bỏ 500 triệu USD "tiền túi" để thưởng cho hiệu suất của nhân viên và "chiến đấu" trong 1.112 ngày tiếp theo để phá kỷ lục của quỹ.

Khi được hỏi về "chìa khoá" của sự thành công, Griffin cho biết ông sẽ nói về việc mình suy nghĩ nhiều về nhân tài như thế nào. Ông ước tính mình đã phỏng vấn không dưới 10.000 ứng viên, tức là khoảng 2 người/ngày, trong suốt sự nghiệp của mình. Chỉ trong 3 năm qua, tính đến năm 2022, Citadel đã tuyển dụng hơn 400 kỹ sư.

Được biết, Griffin là một vị sếp cực kỳ "khét tiếng" với cách quản lý nhân viên. Nhiều lời đồn thổi về "cánh cửa quay vòng ở Chicago" đã được bàn tán xôn xao, đó là nơi các nhà phân tích và trader bị đuổi ra liên tục ngay khi hiệu suất làm việc sụt giảm.

Thành tích đáng nể của Citadel khi các công ty cùng ngành lỗ nặng

Theo Quartz, một phần thành công của Griffin chính là "đúng thời điểm". Vào đầu những năm 2000, ông đã sử dụng chiến lược đầu tư định lượng ngay khi những thay đổi trong quy định và công nghệ của thị trường đang diễn ra. Khi đó, các cơ quan quản lý đang thay đổi các quy tắc để hoạt động giao dịch trở nên minh bạch hơn, cho phép các nhà môi giới so sánh cách các giao dịch đang được thực hiện và cung cấp dịch vụ giá thấp hơn cho khách hàng nhỏ lẻ. Vào năm 2000, giá cổ phiếu tại Mỹ bắt đầu giao dịch bằng số thập phân thay vì bằng phân số như trước đây. Điều này giúp giảm tình trạng chênh lệch giá, tăng lợi nhuận cho các nhà tạo lập thị trường và thúc đẩy khối lượng giao dịch.

Đó chính là "thời cơ chín muồi" cho Citadel vì công ty này có lợi thế lớn hơn các công ty môi giới và ngân hàng vì họ là một quỹ phòng hộ. Với chiến lược đầu tư định lượng, các nhà phân tích của Citadel có thể khéo léo phán đoán xu hướng giá của thị trường thay vì chỉ phát hiện ra sự chênh lệch giá hiện tại.

SEC cũng thay đổi một quy tắc vào năm 2005, yêu cầu các nhà môi giới chuyển lệnh đến địa điểm giao dịch có mức giá tốt nhất, cho phép các ngân hàng, nhà môi giới và nhà giao dịch như Citadel có thêm nhiều hoạt động tạo lập thị trường. Theo đó, khối lượng giao dịch được thực hiện bên ngoài các sàn giao dịch đại chúng của Mỹ đã tăng lên mức cao kỷ lục là 47% vào tháng 1/2021.

Citadel Securites đã được hưởng lợi từ việc này, nhất là sau cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008. Các ngân hàng khi đó bắt đầu thoát khỏi vai trò là nhà tạo lập thị trường một phần nhờ quy tắc Volcker. Khi đó, các ngân hàng lo ngại những công ty hiểu về công nghệ như Citadel không thể giúp thị trường ổn định trong bối cảnh biến động. Song, Griffin đã cho thấy tiềm lực công nghệ của Citadel đã hỗ trợ thị trường nhờ xử lý dữ liệu nhanh chóng trong thời kỳ khủng hoảng.

Năm 2020, những biến động mạnh của thị trường đã giúp Citadel Securites tăng doanh thu từ hoạt động giao dịch, với mức kỷ lục là 6,7 tỷ USD. Trên thực tế, hoạt động này của Citadel còn sinh lời lớn hơn cả mảng quỹ phòng hộ.

Song, thành tích khiến thị trường kinh ngạc đó là khoản lợi nhuận kỷ lục 16 tỷ USD vào năm ngoái từ mảng quỹ phòng hộ, một con số ấn tượng với cả ngành này. Theo ước tính của LCH Investments, 20 công ty quản lý quỹ phòng hộ ở Mỹ đã ghi nhận khoản lợi nhuận 22,4 tỷ USD và con số của Citadel là khoản lãi hàng năm lớn nhất với 1 nhà quản lý quỹ phòng hộ, vượt qua mức 15 tỷ USD mà John Paulson tạo ra vào năm 2007 khi đặt cược vào các khoản thế chấp dưới chuẩn.

Trong khi đó, những gã khổng lồ khác cùng ngành ghi nhận khoản lỗ tổng cộng 208 tỷ USD, do nhiều nhà quản lý quỹ đã "đi sai hướng" khi thị trường toàn cầu hỗn loạn.

Tham khảo QZ, Forbes, BI, Bloomberg