Sáng 28/2, Bộ Tài chính - Công Thương giải trình tại Ủy ban Kinh tế của Quốc hội về loạt vấn đề "nóng" của thị trường xăng dầu và trách nhiệm quản lý.

Phiên giải trình diễn ra trong bối cảnh thị trường xăng dầu năm 2022 và đầu năm nay phức tạp, nhiều thời điểm đứt gãy thiếu nguồn cung cục bộ. Bộ Công Thương cũng đang hoàn thiện dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 95/2021 và Nghị định 83/2014 về kinh doanh xăng dầu.

Theo Luật Dự trữ quốc gia, xăng dầu là mặt hàng dự trữ chiến lược, song hiện mức dự trữ này chỉ tương đương 6-7 ngày nhập khẩu ròng. Dự trữ xăng dầu quốc gia tương đối mỏng là một trong số nguyên nhân, theo các doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu, gây ảnh hưởng nguồn cung khi thị trường biến động, gián đoạn.

Băn khoăn này cũng được các đại biểu Quốc hội nêu tại phiên giải trình. Theo đại biểu Trần Văn Tiến, Phó trưởng đoàn Quốc hội chuyên trách tỉnh Vĩnh Phúc, xăng dầu dự trữ quốc gia chưa được bảo quản riêng theo Luật Dự trữ quốc gia, vẫn cất trữ chung trong kho thương mại của doanh nghiệp, nên thiếu minh bạch.

Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên giải trình, cơ quan này đã 4 lần trình Thủ tướng phê duyệt phương án nâng dự trữ quốc gia xăng dầu, trong đó đề xuất nâng mức dự trữ từ 9 ngày nhập khẩu ròng lên 15 ngày từ nay đến 2025 và đạt 30 ngày trong giai đoạn 2026 - 2030.

Theo tính toán, ngân sách cần chi tối thiểu 4.100 tỷ đồng một năm để mua xăng dầu dự trữ. Tuy nhiên, ông Diên dẫn báo cáo Bộ Tài chính cho biết mức chi phí này vượt quá khả năng cân đối ngân sách. Hiện, ngân sách chỉ bố trí được khoảng 1.500 tỷ đồng một năm, tức gần một phần ba nhu cầu chi, để mua hàng cho toàn ngành dự trữ quốc gia.

Để từng bước giải quyết khó khăn này, hai Bộ Công Thương và Tài chính đã rà soát, thống nhất báo cáo Thủ tướng xem xét cho nâng dần mức dự trữ xăng dầu quốc gia theo khả năng cân đối của ngân sách hàng năm và phù hợp với khả năng cho thuê kho dự trữ bảo quản của các doanh nghiệp.

"Trường hợp được cấp có thẩm quyền cho phép, mỗi năm ngân sách sẽ bố trí mua tăng thêm 1.000 -2.000 tỷ đồng (tương đương 1-2 ngày nhập ròng) để nâng tổng mức xăng dầu dự trữ quốc gia đến năm 2025 đạt mức tối đa", ông Diên cho hay.

Ông Diên cũng thừa nhận, việc tách bạch giữa dự trữ xăng dầu quốc gia và dự trữ lưu thông của các doanh nghiệp đầu mối hiện gặp khó khăn. Bởi, Nhà nước chưa có kho dự trữ quốc gia xăng dầu nên phải đi thuê của các doanh nghiệp, trong khi định mức phí bảo quản xăng dầu dự trữ quốc gia rất thấp, không phù hợp với thực tế.

"Bộ đã tổ chức đấu thầu, lựa chọn doanh nghiệp bảo quản riêng xăng dầu dự trữ quốc gia nhưng không có đơn vị tham gia", ông nói.

Để tránh gián đoạn, Bộ này đề nghị cấp có thẩm quyền cho phép tiếp tục ký hợp đồng với các doanh nghiệp như trước đây để bảo quản xăng dầu dự trữ quốc gia chung với hàng kinh doanh của doanh nghiệp. Mức phí trả cho doanh nghiệp bảo quản vẫn áp dụng như mức chi từ năm 2003.

Về cung ứng xăng dầu, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên khẳng định đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính trong xác định, điều hành giá xăng dầu trong nước, đảm bảo nguồn cung. Năm ngoái tổng nguồn cung xăng dầu cho thị trường vẫn đạt gần 25,6 triệu m3, tấn. Trong đó, nhập khẩu 8,87 triệu m3, tấn; sản xuất trong nước gần 15,7 triệu m3, tấn.

Anh Minh