Ngày 17-3, tại hội trường Thành ủy TP.HCM, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đã chủ trì Hội thảo quốc gia “Những vấn đề mới, đột phá trong xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045”.

Đồng chủ trì hội thảo có ông Phan Đình Trạc - Trưởng ban Nội chính Trung ương; ông Tô Lâm - Bộ trưởng Bộ Công an; ông Nguyễn Hòa Bình - Chánh án TAND Tối cao; ông Nguyễn Xuân Thắng - Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; ông Nguyễn Văn Nên - Bí thư Thành ủy TP.HCM; ông Đỗ Văn Chiến - Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam.

Chủ tịch nước phát biểu tại hội thảo. Ảnh: HOÀNG GIANG

Thẳng thắn, trách nhiệm, mạnh dạn

Phát biểu khai mạc, ông Phan Đình Trạc cho biết ban tổ chức đã nhận được gần 40 bài tham luận công phu với nội dung phong phú, đề cập nhiều vấn đề mới, đột phá cho chiến lược. Ông nhấn mạnh hội thảo có ý nghĩa rất quan trọng nhằm trao đổi, thảo luận, đề xuất các vấn đề cốt lõi, mới, đột phá trong xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam.

Ông đề nghị hãy thật thẳng thắn, trách nhiệm, mạnh dạn đề cập những vấn đề cần giải quyết, từ đó đề xuất những vấn đề rất thuyết phục, có cơ sở lý luận và thực tiễn, phù hợp với đặc điểm và yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới.

Tại hội thảo, Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Văn Nên chia sẻ qua nghiên cứu 38 tham luận, ông nhận thấy tình cảm hết sức sâu sắc, thái độ chân thành, thẳng thắn, không né tránh, mang tính lý luận, thực tiễn cao rộng, có những lời bày tỏ sự nuối tiếc vì chúng ta đã bỏ lỡ nhiều cơ hội. Có những bức xúc, những lập luận biểu đạt như là tự trách mình. Nhiều vấn đề, thuật ngữ không mới nhưng được đặt lại với nhận thức mới, lập luận mới, yêu cầu và giải pháp mới.

Ông Nên bày tỏ: “Với tôi, đây là những bài viết biểu đạt tâm huyết rất cao với đất nước hiện nay, cụ thể và sâu sắc. Trong đó có nhiều vấn đề đặt lại nhưng nhận thức mới, đề xuất giải pháp mới. Tôi có niềm tin hội thảo sẽ có nhiều tranh luận để làm sáng tỏ, sâu sắc thêm nhiều vấn đề mới mang tính đột phá.

Với TP.HCM, đã và đang triển khai chính quyền đô thị, xây dựng mô hình TP trong TP đầu tiên trong cả nước, đang nghiên cứu học hỏi nhiều vấn đề trong xây dựng chính quyền đô thị với không ít lúng túng, vướng mắc. Bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, liêm chính, xây dựng đội ngũ cán bộ dám nghĩ, dám làm. Đây là cơ hội tốt để TP.HCM tiếp thu ý kiến của các lãnh đạo, chuyên gia, nhà khoa học để hoàn thiện đề án, để tới đây trình Chính phủ sửa đổi nghị định về phân cấp; đề xuất cơ chế chính sách đặc thù phát triển TP.HCM đến năm 2030”.

Đột phá trong ba khâu

Sau các tham luận và thảo luận, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc - Trưởng Ban chỉ đạo xây dựng đề án “Chiến lược xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045” phát biểu tổng kết hội thảo.

Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc trò chuyện cùng các đại biểu tại hội thảo. Ảnh: HOÀNG GIANG

Chủ tịch nước đánh giá cao công tác chuẩn bị chu đáo, tích cực và đặc biệt là tinh thần trách nhiệm, nhiệt tình của các nhà khoa học, chuyên gia làm công tác thực tiễn hoạt động thực tiễn đã dày công chu đáo, dành thời gian nghiên cứu, viết bài và bố trí thời gian tham dự hội thảo. Hội thảo có một khối lượng thông tin rất lớn, rất có giá trị để chọn lọc, đưa vào nội dung của đề án và dự thảo nghị quyết trình trung ương.

Qua ba lần hội thảo ở quy mô quốc gia về lĩnh vực này (trước đó diễn ra tại Hà Nội và Đà Nẵng - PV), Chủ tịch nước cho rằng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, quyết định cho sự thành công khi triển khai trên thực tế.

Chủ tịch nước đề nghị tổ biên tập xây dựng đề án cần tổng hợp, tiếp thu đầy đủ ý kiến đề xuất, kiến nghị giải pháp được nêu ra tại hội thảo, nhất là những đề xuất mới, đột phá. Đồng thời mong muốn các chuyên gia, nhà khoa học tiếp tục đóng góp thêm nhiều ý kiến sâu sắc hơn, cụ thể, chi tiết hơn trong các buổi tọa đàm, giúp Ban chỉ đạo hoàn thành đề án trình trung ương vào tháng 10.

Khái quát nội dung hội thảo, Chủ tịch nước nói về nhận thức, các đại biểu đã có được sự thống nhất cao về một vấn đề chính trị - pháp lý rất quan trọng. Đó là nhà nước pháp quyền không phải là một kiểu nhà nước, mà là một phương thức tổ chức quyền lực nhà nước trên cơ sở thượng tôn hiến pháp và pháp luật để bảo đảm bản chất dân chủ của nhà nước.

Theo đó, xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam là quá trình Nhà nước ta thiết lập và vận hành những nguyên lý, đặc trưng phổ quát, tiến bộ của nhà nước pháp quyền hiện đại, mang định hướng XHCN, bảo đảm bản sắc văn hóa truyền thống của Việt Nam, là nhà nước của dân, do dân và vì dân, do Đảng lãnh đạo, nhằm mục tiêu phát triển đất nước, mang lại hạnh phúc cho nhân dân. Do đó, nhiệm vụ tiếp tục xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam mà Đại hội XIII của Đảng đề ra là hoàn toàn đúng đắn, phù hợp với yêu cầu thực tiễn và nguyện vọng của nhân dân.

Chủ tịch nước nhấn mạnh đến mục tiêu: Phấn đấu đến năm 2045, hoàn thiện cơ bản mô hình nhà nước pháp quyền XHCN thực sự của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân do Đảng lãnh đạo; lấy phát triển con người làm trung tâm; tôn trọng, bảo đảm, bảo vệ quyền con người, quyền công dân; bảo đảm chủ quyền nhân dân; thượng tôn hiến pháp và pháp luật; có hệ thống pháp luật đầy đủ, đồng bộ, thống nhất, khả thi, công khai, minh bạch, ổn định, dễ tiếp cận, có hiệu lực cao, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.

Cùng với đó là bảo đảm quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp; có nền tư pháp chuyên nghiệp, hiện đại, công bằng, nghiêm minh, liêm chính; có bộ máy nhà nước tinh gọn, thống nhất, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; có nền quản trị quốc gia hiện đại, kiến tạo phát triển; văn hóa pháp luật, ý thức pháp luật của xã hội được nâng cao…

Về các đột phá chiến lược, Chủ tịch nước cho rằng để chủ quyền nhân dân, quyền con người, quyền công dân, công bằng, công lý được thực thi, hiến pháp và pháp luật được thượng tôn thì phải tạo được các đột phá trong ba khâu: Xây dựng và hoàn thiện thể chế; tổ chức quyền lực nhà nước và cải cách tư pháp.

Nhận xét sâu hơn, Chủ tịch nước cho rằng những ý kiến về những nhiệm vụ, giải pháp mới, đột phá cụ thể rất phong phú, đa diện, bao quát nhiều vấn đề, lĩnh vực liên quan đến đặc trưng của nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam như: Đổi mới lập pháp, chế định nguyên thủ quốc gia, hiến pháp, kiểm soát quyền lực nhà nước, cải cách tư pháp, cải cách hành pháp và cải cách hành chính và đổi mới sự lãnh đạo của Đảng; bảo đảm quyền con người, báo chí, truyền thông và nhân dân…