Hỏi: Cha mẹ tôi đã mất, không để lại di chúc nhưng có để lại một mảnh đất với căn nhà trên mảnh đất tại khu dân cư nông thôn không dính quy hoạch, chưa có sổ đỏ. Vậy bây giờ anh em chúng tôi có thể làm văn bản phân chia di sản thừa kế có công chứng hoặc chứng thực được không?

Trả lời: Về vấn đề này, Thạc sỹ, Luật sư Phạm Thị Bích Hảo, Công ty luật TNHH Đức An, Đoàn luật sư Hà Nội tư vấn như sau:

Đối với trường hợp chia thừa kế khi không để lại di chúc thì di sản sẽ được chia thừa kế theo pháp luật. Đối với di sản là quyền sử dụng đất không có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất bạn thực hiện nộp đơn khởi kiện chia di sản tại Toà án nhân dân nơi có bất động sản.

Luật sư Phạm Thị Bích Hảo

Căn cứ vào Nghị quyết 02/2004/NQ-HĐTP hướng dẫn áp dụng pháp luật trong việc giải quyết các vụ án dân sự, hôn nhân và gia đình do Hội đồng Thẩm phán TANTDC ban hành, việc xác định quyền sử dụng đất là di sản khi không có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất quy định:

Đối với trường hợp đất do người đã mất để lại mà người đó có một trong các loại giấy tờ về quyền sử dụng đất thì kể từ ngày 01/7/2004 quyền sử dụng đất đó cũng là di sản quyền sử dụng đất đó cũng là di sản, không phụ thuộc vào thời điểm mở thừa kế.

Trường hợp người đã mất để lại quyền sử dụng đất mà đất đó không có Giấy chứng nhận hoặc không có một trong các loại giấy tờ về quyền sử dụng đất nhưng có di sản là nhà ở, vật kiến trúc khác (như: nhà bếp, nhà tắm, nhà vệ sinh, giếng nước, nhà để ô tô, nhà thờ, tường xây làm hàng rào gắn với nhà ở, các công trình xây dựng trên đất được giao để sử dụng vào mục đích sản xuất, kinh doanh như nhà xưởng, kho tàng, hệ thống tưới, tiêu nước, chuồng trại chăn nuôi hay vật kiến trúc khác hoặc trên đất có các tài sản khác như cây lấy gỗ, cây lấy lá, cây ăn quả, cây công nghiệp hay các cây lâu năm khác) gắn liền với đất đó mà có yêu cầu chia di sản thừa kế, thì được phân biệt như sau:

Trường hợp đương sự có văn bản của UBND cấp có thẩm quyền xác nhận việc sử dụng đất đó là hợp pháp, nhưng chưa kịp cấp Giấy chứng nhận (đủ điều kiện cấp Giấy chứng nhận) thì Toà án giải quyết yêu cầu chia di sản là tài sản gắn liền với đất và quyền sử dụng đất đó.

Trường hợp đương sự không có văn bản của UBND cấp có thẩm quyền xác nhận việc sử dụng đất đó là hợp pháp, nhưng có văn bản của UBND cấp có thẩm quyền cho biết rõ là việc sử dụng đất đó không vi phạm quy hoạch và có thể được xem xét để giao quyền sử dụng đất thì Toà án giải quyết yêu cầu chia di sản là tài sản gắn liền với đất.

Trường hợp UBND cấp có thẩm quyền có văn bản cho biết rõ việc sử dụng đất đó là không hợp pháp, di sản là tài sản gắn liền với đất không được phép tồn tại trên đất đó thì Toà án chỉ giải quyết tranh chấp về di sản là tài sản trên đất đó.

Do đó, để có thể chia thừa kế mảnh đất và căn nhà trên đất mà bố mẹ bạn để lại thì những người thuộc hàng thừa kế cần nộp đơn yêu cầu Tòa án giải quyết yêu cầu chia di sản thừa kế.