Trên hành tinh của chúng ta, một loài sinh vật có khả năng sống sót kiên trì hơn ta tưởng. Chúng tuy có vẻ ngoài nhỏ bé nhưng sau 400 triệu năm chúng vẫn tồn tại, được coi là "hóa thạch sống" do hình thái thời tiền sử cơ bản của nó đã thay đổi rất ít trong suốt thời gian qua. Chúng chính là tôm khủng long 3 mắt.

Loài tôm tồn tại sau 3 lần tuyệt chủng

Trong suốt cuộc đời của mình, tôm khủng long 3 mắt đã sống sót qua ba sự kiện tuyệt chủng sinh học quy mô lớn, chúng như những nhân chứng của thời gian, ghi lại những thay đổi trong lịch sử sự sống trên trái đất.

Tôm khủng long ba mắt hay còn gọi là tôm khủng long, tôm nòng nọc Mỹ, tôm nòng nọc gạo, tên khoa học là Triops longicaudatus. Sở dĩ chúng được gọi là tôm khủng long vì lịch sử tiến hóa lâu đời của chúng. Tổ tiên của loài giáp xác này tiến hóa trong kỷ Devon, khoảng 419 triệu đến 359 triệu năm trước và diện mạo của chúng thay đổi rất ít kể từ đó. Tôm khủng long 3 mắt từng xuất hiện trong các ao nước ngọt ở Bắc, Trung và Nam Mỹ, chúng có tuổi thọ ngắn.

Tôm khủng long 3 mắt có 3 con mắt trên đầu, hai mắt nằm ở hai bên đầu và con mắt thứ ba nằm ở đỉnh đầu. Tôm khủng long rất dễ nhận diện bởi chúng có cái đuôi như đuôi tôm và phần đầu hao hao cua móng ngựa. Tôm khủng long ba mắt còn có bộ xương ngoài cứng và móng vuốt khỏe, giúp chúng thích nghi tốt hơn với môi trường dưới nước phức tạp. Cấu trúc này cho phép tôm khủng long ba mắt cải thiện khả năng quan sát cũng như phản ứng với thế giới bên ngoài.

Loài tôm có trứng có thể sống 50 năm không cần nước

Sinh vật này có khả năng sinh sản rất mạnh mẽ. Do chúng có thể thích nghi với những thay đổi trong môi trường và nguồn thức ăn. Đặc điểm này cho phép tôm khủng long dễ dàng sinh sản với số lượng lớn trong thời đại khủng long. Sau khi nở, những con tôm khủng long này có thể dài tới 4 cm. Trứng tôm khủng long sẽ nở trong vòng vài giờ, sau đó chúng có thể bắt đầu tự kiếm ăn. Tương tự những loài giáp xác khác, chúng sẽ trải qua vài lần lột xác trước khi trưởng thành hoàn toàn chỉ sau một tuần.

Tôm đực và tôm cái thường giao phối để sinh sản, tuy nhiên, ngoài đẻ trứng thì những con cái cũng có thể đẻ con non khi trứng chưa được thụ tinh. Tức là tôm khủng long có thể sinh sản dạng đơn tính và lưỡng tính.

Tôm khủng long có thể tiết ra trehalose – một loại đường không thấm nước giúp chúng giữ trứng của chúng an toàn trong nước. Nếu môi trường sống không bị cạn, trứng sẽ nở thành con, tiếp tục vòng đời. Còn ngược lại, chúng sẽ duy trì trạng thái cho đến khi gặp được điều kiện thích hợp. Trứng của chúng thuộc kiểu siêu cứng, có thể chống chọi được với mọi điều kiện khắc nghiệt, cho dù là nóng nực, đóng băng hay thiếu oxy. Nếu trứng được đẻ trong sa mạc, cho dù ở dưới cái nóng lên tới 98 độ C, trứng của chúng có thể chống chịu được đến 16h đồng hồng, còn trong khoảng 40-50 độ C thì trứng không bị ảnh hưởng gì cả.

Đặc biệt, trứng của tôm khủng long có thể tồn tại trong 50 năm mà không cần nước. Sau đó, trứng tôm khủng long vẫn "sống", tới khi có mưa xuống, có nước thì chúng sẽ nở. Sau khi nở, chúng ăn mọi sinh vật nhỏ hơn trong tầm mắt, mỗi ngày chúng ăn lượng thức ăn bằng 40% trọng lượng cơ thể. Vì ăn liên tục nên chúng lớn rất nhanh, khi mới nở tôm khủng long chỉ dài tối đa là 1,8mm, nhưng qua 4 ngày đã được 6,4mm. Trong khoảng 2-3 tuần, tôm khủng long con đã trưởng thành, sẵn sàng cho việc sinh sản.

Trong điều kiện nuôi nhốt, tôm khủng long chỉ phát triển đến 6cm là cùng. Tuy nhiên trong tự nhiên, chúng có thể đạt kích thước 11cm.

Theo Lauren Carter, cán bộ quản lý rừng ở Đài tưởng niệm quốc gia Wupatki: "Tôm khủng long có nét hơi giống những con sam nhỏ có 3 mắt. Trứng của chúng có thể tồn tại trong hàng thập kỷ trên sa mạc mà không bị hủy hoại, chúng chỉ đợi cho tới khi có đủ nước và đủ độ ẩm từ những cơn mưa. Đây là một trong những điều kiện cần thiết để những quả trứng nở thành con non và phát triển cho đến khi trưởng thành và đẻ trứng cho thế hệ tiếp theo".

"Hóa thạch sống" giúp ích cho con người

"Hóa thạch sống" tôm khủng long cung cấp hỗ trợ quan trọng cho việc nghiên cứu tiến hóa phát sinh loài và phân loại sinh học, giúp các nhà khoa học làm rõ mối quan hệ sinh học và suy ra nguồn gốc cũng như lịch sử tiến hóa của các loài. Chúng ghi lại những thay đổi về địa chất và khí hậu trong hàng triệu năm qua trở lên, giúp chúng ta tái tạo lại hệ sinh thái của Trái Đất cổ đại. Như vậy, tôm khủng long rất có ý nghĩa lớn đối với nghiên cứu đa dạng sinh học.

Ngoài ra, tôm khủng long cũng được coi là một đồng minh của con người chống lại virus Tây sông Nile. Chúng ăn ấu trùng muỗi Culex. Chúng cũng được sử dụng như một tác nhân sinh học tại Nhật Bản, ăn cỏ dại ở cánh đồng lúa. Tại Wyoming, sự hiện diện của tôm khủng long thường chỉ ra cơ hội sinh nở tốt của ếch chân xẻng. Trứng của chúng được bán trong bộ dụng cụ hồ cá, dưới tên "aquasaurs", "trigons" hoặc "triops".

Nguồn: iNaturelist, Science Direct, Xinhuanet