Tờ WSJ nhận định, trong ít nhất một thập kỷ qua, Elon Musk đã cố gắng lèo lái sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI) nhưng đáng tiếc ông lại bị các đối thủ và thậm chí cả đồng minh cũ qua mặt.
Musk hiện đã tăng cường thêm nỗ lực này sau thành công của OpenAI – một công ty do ông đồng sáng lập nhưng sau đó đã rời đi sau vụ đấu tranh quyền lực. Musk đã cảnh báo trong nhiều năm rằng trí tuệ nhân tạo được xây dựng kém có thể gây ra những hậu quả thảm khốc đối với nhân loại. Kể từ khi ChatGPT của OpenAI trở thành cơn sốt toàn cầu vào tháng 11 năm ngoái, Musk đã tố cáo công cụ này có thể khiến AI trở nên quá mạnh để con người có thể kiểm soát.
Kết quả là Musk đã thử sức với nỗ lực mới – đặt tên là TruthGPT và quảng cáo đây là một mô hình trí tuệ nhân tạo tìm kiếm sự thật mà một ngày nào đó sẽ hiểu được vũ trụ. Vào ngày 9/3, Musk thành lập công ty có tên X.AI ở Nevada, đặt nền móng chính thức cho tham vọng kể trên.
Dẫu vậy, nguồn tin cho biết cho đến nay, Musk đã phải vật lộn để xác định tầm nhìn chính xác cho công ty khởi nghiệp của mình và vẫn đang trong quá trình tập hợp một nhóm nhân sự. Người đại diện của Musk cho biết X.AI dự định sẽ huy động tiền mặt từ các nhà đầu tư vào một thời điểm nào đó.
Hai tuần sau khi thành lập X.AI, Musk đã ký một bức thư ngỏ kêu gọi tạm dừng sáu tháng về việc phát triển các mô hình AI mạnh hơn mô hình mới nhất do OpenAI phát hành, được gọi là GPT-4. Bức thư được công bố bởi Viện Cuộc sống Tương lai, cho biết mục tiêu là hướng công nghệ biến đổi tránh khỏi những rủi ro cực đoan, quy mô lớn. Đáng nói, nhà tài trợ lớn nhất cho tổ chức này chính là Musk.
Steven Weber, giáo sư tại Đại học California, Berkeley, người đã gặp Musk vài năm trước tại một cuộc họp mặt của các học giả về AI ở Bắc California cho biết ông nhìn thấy một chủ đề nhất quán thông qua những gì dường như là xung lực đối lập.
“Ông ấy nắm giữ cả hai niềm tin cùng một lúc: Rằng không thể dựa vào con người để thực sự kiểm soát công nghệ, và công nghệ sẽ phát triển và cần phát triển theo tầm nhìn của ông ấy, hơn bất kỳ ai khác”, ông Weber nói.
“AI làm tôi căng thẳng”, Musk nói vào cuối buổi thuyết trình vào tháng 3 trước các nhà đầu tư của Tesla Inc. “Đó là công nghệ khá nguy hiểm. Tôi sợ rằng mình có thể đã làm một số điều để tăng tốc sự phát triển của AI”.
Đối với X.AI, Musk đã thuê Igor Babuschkin, một nhà khoa học cấp cao tại DeepMind, một phòng thí nghiệm AI thuộc Google của Alphabet Inc., để lãnh đạo dự án này. Musk cũng đã mua những con chip máy tính mạnh mẽ tương tự như những con chip được sử dụng trong công nghệ đằng sau ChatGPT để phục vụ dự án.
Nguồn tin cho biết, Musk vẫn đang cố gắng thu hút những tài năng hàng đầu từ các phòng thí nghiệm và trường đại học hàng đầu. Một số nhà nghiên cứu AI cho biết họ đã phải chuyển hướng do cuộc đấu tranh của Musk để xoay chuyển Twitter kể từ khi mua lại công ty truyền thông xã hội vào tháng 10, cũng như các cuộc tấn công công khai của ông đối với OpenAI.
Trên thực tế, những nỗ lực chùn của Musk nhằm định hướng sự phát triển của AI đã có từ hơn một thập kỷ trước. Trước đây, ông đã nói rằng đã đầu tư sớm vào DeepMind, được thành lập vào năm 2010, để theo dõi nghiên cứu AI chứ không phải là kiếm tiền.
Vào cuối năm 2013, ông đã đưa ra một cuộc đấu giá vào phút cuối để mua DeepMind, phòng thí nghiệm AI hàng đầu vào thời điểm đó. Tuy nhiên Musk đã thua trước Google. Musk muốn chỉ đạo nghiên cứu của phòng thí nghiệm và nói với các cộng sự rằng Giám đốc điều hành lúc bấy giờ của Google là Larry Page, không thể tin tưởng để giám sát việc tạo ra AI tiên tiến.
DeepMind đã trở thành yếu tố trung tâm trong nỗ lực của Google nhằm đưa AI tiên tiến vào sức mạnh tìm kiếm của mình và gần đây đã hợp nhất với một đơn vị AI khác có tên là Brain để tạo thành Google DeepMind. Trong một cuộc phỏng vấn gần đây với Tucker Carlson trên Fox News, Musk cho biết ông và Page từng là bạn thân, họ đã dành nhiều đêm để thảo luận về sự an toàn của AI tại nhà của Page ở Palo Alto, Calif.
Musk nói rằng Page muốn tạo ra một “vị thần kỹ thuật số” càng sớm càng tốt và trong các cuộc trò chuyện của họ, họ gọi Musk là “nhà nghiên cứu loài” vì đã nói rằng điều quan trọng là công nghệ này phải bảo vệ loài người.
Theo những người quen thuộc với các cuộc đàm phán, việc Musk quan tâm và muốn mua DeepMind là không chính thức và không đến được với hội đồng quản trị DeepMind.
Musk đồng sáng lập OpenAI hai năm sau đó với Sam Altman, giám đốc điều hành hiện tại và một số người khác. Tổ chức này được thành lập với tư cách là một tổ chức phi lợi nhuận và dự định đóng vai trò là đối trọng của Google, với mục tiêu phát triển AI theo cách an toàn hơn, minh bạch hơn so với khả năng của các công ty công nghệ lớn.
Musk đóng vai trò là trụ cột tài chính cho dự án và hứa sẽ đảm bảo rằng OpenAI nhận được đầy đủ khoản tài trợ 1 tỷ USD mà những người ủng hộ ban đầu đã hứa. Ông tuyển dụng nhân viên và thường xuyên gặp gỡ các nhà lãnh đạo công ty để thiết lập tầm nhìn.
Musk đã đặt ra một mốc thời gian nghiên cứu tích cực cho OpenAI, cảnh báo rằng uy tín của công ty sẽ bị tổn hại nếu không đạt được bước đột phá lớn ngay sau khi ra mắt. Ông thường tiến hành các cuộc thăm dò giữa các nhân viên để xem khi nào họ nghĩ rằng cái gọi là trí thông minh nhân tạo chung — trong đó máy móc có thể sánh ngang hoặc vượt qua trí thông minh của con người — có thể đạt được.
Vào tháng 9/2017, Musk nói với anh trai mình, Kimball Musk – cũng là một người ủng hộ tài chính lâu năm rằng ông thấy OpenAI và Neuralink, một công ty khởi nghiệp do ông thành lập để liên kết con người với máy tính thông qua cấy ghép não, xứng đáng để ông dành nhiều thời gian hơn.
“OpenAI và Neuralink đều rất quan trọng đối với một tương lai tốt đẹp cho nhân loại. Bản năng của tôi nói với tôi rằng tôi nên dành nhiều thời gian hơn cho họ”, Musk đã nhắn tin. OpenAI và Neuralink đã có lúc cùng chia sẻ không gian văn phòng tại San Francisco.
Musk đã trở nên thất vọng với những gì ông cho là tiến độ chậm chạp của OpenAI và thúc đẩy quyền kiểm soát nhiều hơn đối với công ty. Vào thời điểm đó, OpenAI không có giám đốc điều hành hoặc cơ cấu quản lý chính thức.
Nguồn tin tiết lộ, Musk đã xung đột với Altman, người muốn tạo ra một nhánh vì lợi nhuận cho phép OpenAI huy động tiền mặt từ các nhà đầu tư. Musk sau đó đã rời đi. Altman, người cho biết ông coi Musk là cố vấn, đã trở thành Giám đốc điều hành vào năm 2019, thành lập một tổ chức vì lợi nhuận và huy động được 1 tỷ USD từ Microsoft Corp.
Musk đã tweet vào tháng 3 rằng ông đã quyên góp khoảng 100 triệu USD cho OpenAI, mặc dù một số nguồn tin nội bộ cho biết ông đã đóng góp chưa đến 50 triệu USD.
Ông Musk tập trung nỗ lực AI của mình tại Tesla, nơi ông đã đạt được tiến bộ trong việc sử dụng công nghệ này để tăng cường hệ thống hỗ trợ người lái. Ông cho biết nhà sản xuất xe điện của mình sẽ bắt đầu giới thiệu một đội robotaxis vào năm 2020 và giới thiệu một robot hình người mà ông cho biết sẽ có các biện pháp bảo vệ để ngăn chặn hành vi sai trái của máy móc.
Các cơ quan quản lý đang xem xét kỹ lưỡng phần mềm hỗ trợ người lái của Tesla để tìm các vấn đề về an toàn. Công ty vẫn chưa triển khai robotaxis, dựa trên loại công nghệ không người lái mà công ty chị em của Google là Waymo và Cruise LCC của General Motors Co. đã bắt đầu triển khai.
Musk ngày càng chỉ trích OpenAI một cách công khai hơn sau khi công ty phát hành ChatGPT vào mùa thu năm ngoái, cáo buộc công ty này vì “lợi nhuận tối đa” do Microsoft kiểm soát. “Không phải như những gì tôi dự định”, ông đã tweet.
Trong một cuộc phỏng vấn ngày 28/3 với WSJ, Altman cho biết OpenAI thực hiện nghiêm túc các nghĩa vụ an toàn của mình.
“Chúng tôi đã dành hơn sáu tháng sau khi hoàn thành GPT-4 để kiểm tra tính an toàn, căn chỉnh, để thực sự thăm dò khả năng, vào thời điểm mà tôi tin rằng một số người ở Viện Tương lai Cuộc sống thậm chí còn thúc đẩy chúng tôi phát hành GPT-4 nhanh hơn”, Altman nói.
Vào đầu năm 2023, Musk đã nhắn tin cho Altman rằng ông đang bắt đầu một nỗ lực AI mới như là đối thủ của OpenAI. Nguồn tin nói rằng Altman chúc ông mọi điều tốt lành nhưng nói rằng ông không hiểu làm thế nào một phòng thí nghiệm mới có thể xoa dịu những lo ngại của Musk về sự phát triển AI.
Một thành viên hội đồng quản trị OpenAI có tên Shivon Zilis, đã từ chức một phần do xung đột lợi ích với những nỗ lực AI mới của Musk. Bà Zilis cũng là giám đốc điều hành tại Neuralink của Musk và thậm chí có một cặp sinh đôi với Musk vào năm 2021.
Sau khi phát hành ChatGPT, Musk đã nói trên Twitter rằng ông đã cắt OpenAI khỏi quyền truy cập vào hệ thống dữ liệu Twitter mà OpenAI có thể sử dụng để đào tạo các mô hình AI cung cấp năng lượng cho ChatGPT. “Tôi mới biết rằng OpenAI có quyền truy cập vào cơ sở dữ liệu Twitter để đào tạo”, Musk đã tweet vào đầu tháng 12. “Tôi đã tạm dừng việc đó ngay bây giờ”. Những người quen thuộc với OpenAI thì nói rằng công ty không sử dụng dữ liệu Twitter để đào tạo các mô hình của mình.
Vài ngày sau, Musk đã đến thăm trụ sở chính của OpenAI tại San Francisco theo lời mời của Altman và hai người đã có một cuộc thảo luận dài về quyết định của Twitter, cùng các chủ đề khác, theo các nhân viên hiện tại và trước đây của OpenAI.
Có lúc, một nhà nghiên cứu OpenAI đã chỉ cho Musk cách Twitter có thể sử dụng ChatGPT. Một số người cho biết, trong chuyến đi này Musk đã mang theo cậu con trai 3 tuổi của mình và một bảo mẫu, ông và bảo mẫu thay nhau bế đứa trẻ vào lòng khi đứa trẻ quấy khóc.
Các nhân viên cho biết ông tỏ ra ôn hòa với các nhân viên. Trong một cuộc trò chuyện, Musk đã giải trí với ý tưởng rằng vũ trụ là một mô phỏng trên máy tính. Ngay sau đó, Musk rời khỏi tòa nhà.
Nguồn: WSJ