Chợ "bánh vẽ"

Dự án chợ đầu mối khu vực biên giới và khu kinh doanh tổng hợp tại xã Thanh Thủy (H.Thanh Chương, Nghệ An) được UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt quy hoạch chi tiết xây dựng vào năm 2012. Chủ đầu tư dự án là Công ty CP Tân Long, có trụ sở tại Nghệ An. Theo đó, chợ có tổng diện tích quy hoạch gần 14 ha bám đường Hồ Chí Minh, nằm cách cửa khẩu Thanh Thủy 25 km, với tổng kinh phí đầu tư dự kiến trên 860 tỉ đồng.

K.HOAN

Đây là dự án đón đầu cửa khẩu Thanh Thủy và được kỳ vọng sau khi thông thương với Lào sẽ tạo ra khu vực phi thuế quan để giao thương, trao đổi hàng hóa giữa 2 nước. Sau khi bồi thường đất cho người dân, chủ đầu tư đã được giao đất để san lấp mặt bằng, xây dựng bến xe, cửa hàng xăng dầu, khu giới thiệu trưng bày hàng hóa... Thế nhưng các hạng mục này đang xây dở dang thì dừng lại từ nhiều năm qua.

Đến nay, khu dự án này đang bỏ hoang, cỏ dại bao phủ hầu hết các hạng mục, nhiều chỗ trở thành nơi tập kết rác, phế liệu. Khu giới thiệu, trưng bày hàng hóa trở thành chỗ tập kết gỗ xẻ, cửa đóng im lìm. Bên ngoài vẫn là bãi đất trống, thành nơi chăn thả trâu bò của người dân.

Ông Hà Hồng Thái, Chủ tịch UBND xã Thanh Thủy, cho biết dự án chậm tiến độ khiến người dân bức xúc vì diện tích đất thu hồi rất lớn rồi bỏ hoang gây lãng phí. Chính quyền địa phương đã nhiều lần có ý kiến đôn đốc chủ đầu tư sớm thực hiện dự án theo quy định, nhưng dự án vẫn bất động.

Trong khi đó, trả lời Thanh Niên, chủ đầu tư dự án này cho biết doanh nghiệp đã đầu tư hơn 50 tỉ đồng để bồi thường giải phóng mặt bằng và xây dựng các hạng mục. Tuy nhiên doanh nghiệp không dám đầu tư tiếp vì hoạt động thông thương ở cửa khẩu Thanh Thủy vẫn rất hạn chế.

Tiến thoái lưỡng nan

Theo báo cáo của Sở Công thương Nghệ An, chợ đầu mối khu vực biên giới và kinh doanh tổng hợp xã Thanh Thủy được UBND tỉnh Nghệ An cho phép Công ty CP Tân Long khảo sát lựa chọn địa điểm lập quy hoạch xây dựng dự án vào ngày 21.12.2011. Ngày 11.12.2015, UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chi tiết xây dựng và đổi tên thành chợ đầu mối khu vực biên giới và khu sinh thái cửa khẩu Thanh Thủy.

Vào tháng 8.2012, Sở Công thương có công văn gửi UBND tỉnh Nghệ An về việc quy hoạch dự án chợ đầu mối này. Theo đó, Sở này cho rằng căn cứ quy hoạch phát triển hệ thống mạng lưới chợ trên địa bàn tỉnh Nghệ An giai đoạn 2011-2012 được UBND tỉnh phê duyệt tại quyết định số 5759 ngày 27.12.2011, tại xã Thanh Thủy có quy hoạch một chợ biên giới (hạng 2).

"Việc Công ty CP Tân Long xin đầu tư xây dựng chợ đầu mối tại khu vực này theo chúng tôi là phù hợp, nhằm thu mua, tiêu thụ các sản phẩm, hàng hóa nông lâm sản của khu vực biên giới, kể cả nước bạn Lào. Vì vậy, đề nghị UBND tỉnh điều chỉnh trong quy hoạch chợ biên giới thành chợ đầu mối khu vực biên giới", công văn nêu.

Tuy nhiên, theo rà soát và báo cáo của Phòng Quản lý thương mại (Sở Công thương Nghệ An) ngày 13.8.2020 về quy hoạch hệ thống chợ đầu mối, không có quy hoạch xây dựng mới chợ đầu mối tại xã Thanh Thủy. Theo quyết định số 12 ngày 26.12.2007 của Bộ Công thương phê duyệt quy hoạch tổng thể phát triển mạng lưới chợ trên phạm vi toàn quốc đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020, trên địa bàn tỉnh Nghệ An chỉ được quy hoạch 3 chợ đầu mối ở H.Nghi Lộc, TX.Cửa Lò và H.Diễn Châu.

Giải quyết bất cập trên, năm 2022, Phòng Quản lý thương mại (Sở Công thương Nghệ An) kiến nghị đổi tên chợ đầu mối thành chợ cửa khẩu Thanh Thủy để phù hợp với quy hoạch phát triển mạng lưới chợ biên giới VN - Lào đến năm 2020 được phê duyệt tại quyết định số 6076 ngày 15.10.2012 của Bộ Công thương. Trường hợp nếu tiếp tục thực hiện dự án với tên gọi chợ đầu mối thì đề xuất Bộ Công thương bổ sung quy hoạch.

Đại diện chủ đầu tư dự án này cho hay dự án đang tiến thoái lưỡng nan khiến doanh nghiệp mệt mỏi. Nếu rút dự án thì doanh nghiệp sẽ thiệt hại rất lớn, nhưng đầu tư tiếp thì với điều kiện cửa khẩu Thanh Thủy như hiện tại không thể có hiệu quả vì nhu cầu buôn bán ở đây chưa có. Do đó, doanh nghiệp này vẫn phải cầm cự để chờ đợi.

Liên quan cửa khẩu Thanh Thủy, năm 2011, Thủ tướng Chính phủ khi đó đồng ý chủ trương nâng cấp cửa khẩu Thanh Thủy thành cửa khẩu quốc gia. Đến năm 2013, UBND tỉnh Nghệ An đã phê duyệt quy hoạch cửa khẩu Thanh Thủy với tổng diện tích gần 22 ha để xây dựng các khu chức năng. Cửa khẩu này sau đó thông thương nhưng chủ yếu là mặt hàng lâm sản với số lượng qua cửa khẩu rất ít do giao thông phía Lào chưa hoàn thiện.

Ông Cao Minh Tú, Phó giám đốc Sở Công thương Nghệ An, cho biết do cửa khẩu Thanh Thủy vẫn "tắc" nên khu chợ này nếu hoàn thành cũng khó có thể hoạt động hiệu quả. Dự án dang dở nhiều năm qua nhưng không thể thu hồi vì lý do khách quan. Hiện dự án này chỉ hy vọng cửa khẩu thông thương nhộn nhịp sau khi có dự án đường giao thông ở phía Lào nối với cửa khẩu hoặc dự án cao tốc nối từ Vientiane (Lào) - Hà Nội chạy qua đây được thực hiện. Tuy nhiên, các dự án này bao giờ thực hiện thì chưa thể biết.