Eunice Wang đã bỏ việc cố vấn chiến lược ở Bắc Kinh sau ba tháng để trở thành barista (nhân viên pha chế café) ở quê nhà. Cố vấn chiến lược vốn là giấc mơ mà cô theo đuổi suốt 6 năm, nay lại trở thành cơn ác mộng. “Tôi thà chết còn hơn. Quá tuyệt vọng rồi,” cô nói.
Wang là một trong số nhiều người trẻ tuổi ở Trung Quốc chuyển sang làm “công việc nhẹ nhàng” (light labor), tức là những việc như quản lý nhà hàng, phục vụ hay dọn dẹp. Những người có bằng cấp không muốn đi làm ở văn phòng mà thích những công việc “chẳng cần suy nghĩ gì cả.” Điều đó khiến các giáo sư xã hội học cảm thấy “khá bất thường”.
Theo ước tính, ít nhất một phần tư sinh viên tốt nghiệp đại học ở Trung Quốc thất nghiệp hoặc làm công việc không phù hợp với kỹ năng hoặc đào tạo của họ. Sau Covid-19, nhiều người trẻ khó tìm việc và chọn làm công việc nhẹ nhàng để tự nuôi sống bản thân. Nhưng đối với Wang và những người khác, đó là “một sự rút lui tự nguyện” khỏi những công việc đòi hỏi những kỹ năng phức tạp để tìm đến thứ nhẹ nhàng hơn.
Wang đã từng mong đợi công việc tư vấn của mình sẽ tràn đầy tính sáng tạo và có tiếng nói riêng, nhưng thực tế thì trái ngược. Cô bận rộn với các slide, báo cáo và dịch thuật khiến cô cảm thấy chán ngắt. Wang không có quyền quyết định hay được đưa ra ý kiến cá nhân.
Trợ lý giáo sư xã hội học Jia Miao nói rằng khi xã hội chuyển từ nông nghiệp sang công nghiệp hoá, công việc không cần sự sáng tạo hay tự chủ mà chỉ cần lặp đi lặp những điều giống nhau. Điều này vẫn đang xảy ra khi nền kinh tế phát triển.
Nhiều người trẻ thất vọng vì các công ty chỉ thuê họ để điều khiển máy tính. Sức khoẻ thể chất và tinh thần của họ cũng ngày càng chịu áp lực lớn hơn khi bị cuốn vào nhịp độ làm việc cao. Dù có công ăn việc làm ổn định, những người này lại thấy như đang đánh mất chính mình.
Wang đã nghĩ rằng nếu bản thân chịu cố gắng và hy sinh thì sẽ thành công và được kính trọng. Nhưng rồi cô nhận ra bản thân cũng không hiểu mình có thích công việc ở văn phòng hay không, cô chọn công việc này vì bố mẹ bảo cô làm thế.
Giới trẻ Trung Quốc đang có xu hướng “tang ping” (nằm thẳng cẳng, mặc kệ đời) và từ chối làm việc quá sức. Miao nói rằng sự chuyển đổi kinh tế nhanh chóng đã gây ra sự thay đổi đột ngột trong giá trị lao động. Thế hệ trước làm việc vì yêu nước và lý tưởng nhưng thế hệ trẻ muốn bản thân được công nhận nhiều hơn cũng như làm vì bản thân nhiều hơn.
Wang cho biết sức hấp dẫn của công việc nhẹ nhàng là được tự do và giờ giấc linh hoạt hơn dù nhu nhập thấp và không ổn định như trước. Cô đã kiếm được khoảng 12.000 nhân dân tệ (1.700 USD)/tháng khi còn làm ở văn phòng nhưng việc được khám phá bản thân mới khiến cô hạnh phúc.
“Mọi người có thể thắc mắc sao tôi mất nhiều thời gian để học xong bằng thạc sĩ rồi cuối cùng lại đi phục vụ café. Đấy là công việc mà một người chỉ học hết cấp hai hay tiểu học cũng làm được. Tuy nhiên, tôi nhận ra rằng công việc nào cũng đáng được tôn trọng và dù nghe có vẻ buồn cười nhưng tôi đã cảm thấy hài lòng với công việc hiện tại.”
Tham khảo CNBC