Điều hành chủ động, linh hoạt các công cụ chính sách tiền tệ

Nêu một số nội dung quan trọng có tính gợi mở, định hướng để thống nhất nhận thức và tiếp tục hành động quyết liệt, hiệu quả hơn trong thời gian tới, trước hết, Thủ tướng nhấn mạnh sứ mệnh, nhiệm vụ hết sức quan trọng của NHNN và ngành ngân hàng đối với đất nước, được thể hiện rõ trong Luật NHNN, nhất là trên 3 phương diện chính: (i) Bảo đảm giá trị đồng tiền, kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô; (ii) Bảo đảm cung cấp nguồn vốn tín dụng và hệ thống thanh toán cho nền kinh tế; (iii) Bảo đảm an ninh, an toàn tài chính, tiền tệ quốc gia, góp phần giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân và doanh nghiệp (DN).

Trong 6 tháng đầu năm và thời gian qua, trong bối cảnh tình hình thế giới tiếp tục diễn biến nhanh, phức tạp và nhiều khó khăn, nhất là 6 "cơn gió ngược" ảnh hưởng tới kinh tế toàn cầu và Việt Nam; nền kinh tế nước ta chịu "tác động kép" từ những yếu tố bất lợi bên ngoài và những hạn chế, bất cập nội tại kéo dài nhiều năm, bộc lộ rõ hơn trong khó khăn, trong khi nước ta là nước đang phát triển, nền kinh tế đang trong quá trình chuyển đổi; quy mô nền kinh tế còn khiêm tốn, độ mở lớn, sức chống chịu và khả năng thích ứng còn hạn chế…

Dưới sự lãnh đạo sáng suốt, đúng đắn của Trung ương, mà trực tiếp, thường xuyên là Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đứng đầu là đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng; sự đồng hành, phối hợp hiệu quả của Quốc hội và các cơ quan trong hệ thống chính trị; sự chỉ đạo điều hành chủ động, quyết liệt, kịp thời, sáng tạo, hiệu quả của Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương; sự đồng lòng, tham gia tích cực của nhân dân, cộng đồng DN; sự hỗ trợ, hợp tác của bạn bè quốc tế; tình hình kinh tế-xã hội 6 tháng nhìn chung tiếp tục xu hướng tích cực, tháng sau tốt hơn tháng trước, quý sau hiệu quả hơn quý trước.

Đánh giá chung, chúng ta đạt được mục tiêu tổng quát theo Kết luận của Trung ương, Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ: Kinh tế vĩ mô được duy trì ổn định; lạm phát được kiểm soát; tăng trưởng được thúc đẩy; các cân đối lớn của nền kinh tế, an sinh xã hội, đời sống nhân dân được bảo đảm; chính trị-xã hội ổn định; quốc phòng, an ninh được giữ vững; đối ngoại và hội nhập quốc tế được đẩy mạnh; giữ gìn được môi trường hoà bình, ổn định cho phát triển đất nước và góp phần củng cố, tăng cường niềm tin của nhân dân với Đảng, Nhà nước.

Thủ tướng nêu rõ, trong kết quả chung đó, có sự đóng góp quan trọng của NHNN và toàn ngành ngân hàng.

Thứ nhất, ngành đã tập trung rà soát, hoàn thiện thể chế về tiền tệ, ngân hàng; đẩy mạnh cải cách hành chính, góp phần cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh. Đã hoàn thiện, trình Quốc hội cho ý kiến về Dự án Luật các tổ chức tín dụng (TCTD) (sửa đổi). NHNN 7 lần dẫn đầu các bộ, ngành về chỉ số cải cách hành chính trong 8 năm gần đây (từ năm 2014-2022). Hệ thống các TCTD tiếp tục được củng cố; trong đó chú trọng xử lý nợ xấu, từng bước giải quyết vấn đề sở hữu chéo, lợi ích nhóm; nâng cao chất lượng tín dụng, hiệu quả kinh doanh, bảo đảm an toàn hệ thống.

Hai là, điều hành chủ động, linh hoạt các công cụ của chính sách tiền tệ (như nghiệp vụ thị trường mở, lãi suất, tăng trưởng tín dụng); giảm liên tục 4 lần lãi suất điều hành; lãi suất tiền gửi bình quân còn 5,8%/năm (giảm 0,7% so với cuối năm 2022), lãi suất cho vay bình quân còn 8,9%/năm (giảm 1%). Điều hành tỉ giá linh hoạt, phù hợp; bảo đảm ổn định thị trường tiền tệ, tỉ giá, ngoại hối, trong khi nhiều nước tiếp tục thắt chặt tiền tệ và nâng lãi suất điều hành.

Thủ tướng Chính phủ ghi nhận và đánh giá cao những nỗ lực của toàn ngành Ngân hàng trong thời gian qua

Ba là, nỗ lực triển khai nhiều giải pháp về tín dụng, đa dạng hóa các sản phẩm, hướng tín dụng vào sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên và các động lực tăng trưởng. Chỉ đạo, hướng dẫn các ngân hàng thương mại cơ cấu lại thời gian trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ hỗ trợ khách hàng gặp khó khăn theo Nghị quyết số 50 và 95 của Chính phủ (đến cuối tháng 5/2023, cơ cấu lại thời gian trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ cho hơn 11,2 nghìn khách hàng với dư nợ trên 24,8 nghìn tỷ đồng).

Bổ sung quy định tạo điều kiện thuận lợi, tăng khả năng tiếp cận vốn tín dụng của người dân, DN. Tích cực tổ chức các hội nghị kết nối ngân hàng–DN để đối thoại trực tiếp, giải quyết khó khăn, vướng mắc về tiếp cận vốn tín dụng. Đến cuối quý I/2023, đã tổ chức 214 buổi gặp gỡ, đối thoại trên toàn quốc, các TCTD đã kết nối, hỗ trợ cho trên 80.000 DN với dư nợ được hỗ trợ là 1,3 triệu tỷ đồng.

Bốn là, chuyển đổi số trong ngành ngân hàng được coi trọng tiếp tục được đẩy mạnh, hoạt động chuyển đổi số ngành Ngân hàng nhìn rõ nhất vì liên quna trực tiếp đén người dân. Đưa ra nhiều sản phẩm, dịch vụ số thiết thực phục vụ kịp thời, hiệu quả người dân, DN, thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt. NHNN và các NHTM tích cực kết nối, khai thác thông tin cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư (Đề án 06), góp phần nâng cao chất lượng hoạt động, nghiệp vụ ngân hàng. Đã làm sạch 41 triệu thông tin tín dụng ngân hàng và triển khai việc sử dụng thẻ căn cước công dân thay thế thẻ ATM.

Cùng với đó, năng lực tài chính, quản trị điều hành của các TCTD ngày càng được nâng lên trong hệ thống; đặc biệt là tăng vốn điều lệ cho NHTM Nhà nước và các TCTD khác. Hợp tác quốc tế trong lĩnh vực tiền tệ, ngân hàng đạt được nhiều kết quả tích cực.

Những kết quả đạt được nêu trên có ba nguyên nhân. Thứ nhất, chấp hành nghiêm lãnh đạo chỉ đạo của Đảng, quản lý Nhà nước; Thứ hai, sự nỗ lực cố gắng của toàn hệ thống ngân hàng; Thứ ba sự ủng hộ tích cực của người dân, doanh nghiệp.

Thay mặt Chính phủ, Thủ tướng ghi nhận và biểu dương sự nỗ lực, quyết tâm cao và những kết quả bước đầu, đáng khích lệ của NHNN và ngành Ngân hàng trong 6 tháng đầu năm 2023, đóng góp quan trọng vào kết quả chung của cả nước.

Thủ tướng chỉ ra một số bài học, theo đó, các TCTD cần đồng hành, chia sẻ, cảm thông với khách hàng, người dân và DN; DN và người dân cần nắm chắc pháp lý, hợp tác chặt chẽ, tin cậy với hệ thống ngân hàng; các bên hài hòa lợi ích, chia sẻ rủi ro, đặt mình vào địa vị của người khác trong lúc khó khăn, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể…

Mối quan hệ "cộng sinh"giữa ngân hàng và DN

Theo Thủ tướng, thời gian tới, dự báo tình hình thế giới tiếp tục diễn biến nhanh, phức tạp, khó lường, tác động, ảnh hưởng nặng nề trên nhiều lĩnh vực. Ở trong nước, khó khăn, thách thức nhiều hơn thời cơ, thuận lợi; sức ép đối với công tác chỉ đạo điều hành kinh tế vĩ mô còn rất lớn.

Tại phiên họp tháng 6/2023 vừa qua, Chính phủ đã thống nhất quan điểm chỉ đạo điều hành: Ưu tiên tập trung tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, đặc biệt là phải ưu tiên cho tăng trưởng gắn với ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát và bảo đảm đời sống nhân dân, tập trung thúc đẩy 3 động lực tăng trưởng (đầu tư, xuất khẩu và tiêu dùng).

Trong chỉ đạo điều hành, cần đặc biệt lưu ý việc bảo đảm cân bằng hài hoà, hợp lý giữa: Lãi suất và tỉ giá; Tăng trưởng và lạm phát, giữa cung và cầu; Chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa; Theo dõi sát và nắm chắc tình hình bên trong và bên ngoài.

Về định hướng chính sách, tiếp tục thực hiện chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, nới lỏng, kịp thời, hiệu quả; phối hợp đồng bộ, chặt chẽ, hài hoà với chính sách tài khoá mở rộng hợp lý, có trọng tâm, trọng điểm, hiệu quả, nhanh chóng, dứt khoát.

Thủ tướng nêu thêm, chia sẻ một số vấn đề quan trọng để NHNN và ngành Ngân hàng lưu ý. Trước hết, ngân hàng là huyết mạch của nền kinh tế, mạch máu có lưu thông tốt hay không chính là do hiệu quả hoạt động của ngành Ngân hàng và vai trò điều tiết của NHNN. Do đó, điều tiết phải nhanh chóng, kịp thời, linh hoạt, hiệu quả.

Bản thân các ngân hàng thương mại cũng là DN, các nhà lãnh đạo, quản trị ngân hàng đã quyết tâm rồi thì quyết tâm cao hơn nữa, nỗ lực rồi thì nỗ lực lớn hơn nữa, hành động rồi thì hành động quyết liệt, hiệu quả hơn nữa, phát huy "tâm, tài, trí, tín" để "vượt sóng, vượt gió" đi lên. Cần phải đặt lợi ích chung, lợi ích của nhân dân lên trên hết.

Mặt khác, ngân hàng và DN có mối quan hệ "cộng sinh", "nhân quả", nên phải đặt mình vào địa vị của người khác để lắng nghe, chia sẻ nhiều hơn. Nguồn vốn là vấn đề "sống còn" của DN, cho vay là hoạt động "sống còn" của ngân hàng, trong khi khách hàng chủ yếu của ngân hàng là DN. Đây là mối quan hệ "cộng sinh" cùng có lợi, nên cần phải được thực hiện theo cơ chế thị trường trên cơ sở nguyên tắc bảo đảm "lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ". DN, người dân là hệ sinh thái không thể thiếu được của ngân hàng, "trong anh có tôi, trong tôi có anh, tuy hai mà một, tuy một mà hai", Thủ tướng nói.

Tập trung điều hành tăng trưởng dư nợ tín dụng với cơ cấu hợp lý

Về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu 6 tháng cuối năm 2023 và thời gian tới, cơ bản đồng ý báo cáo của NHNN, ý kiến của các đại biểu về các nhiệm vụ, giải pháp 6 tháng cuối năm 2023, Thủ tướng nhấn mạnh một số nội dung trọng tâm.

Một là, về công tác chỉ đạo điều hành và hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách về tiền tệ, tín dụng. Thực hiện các giải pháp điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, nới lỏng phù hợp, kịp thời, hiệu quả để tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng gắn với ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát. Lưu ý phải nắm chắc tình hình để lựa chọn ưu tiên phù hợp, sử dụng đồng bộ, linh hoạt 4 công cụ có thể sử dụng gồm dự trữ bắt buộc, tái cấp vốn, thị trường liên ngân hàng, thị trường mở.

Tiếp tục rà soát, hoàn thiện thế chế, cơ chế, chính sách về tiền tệ, ngân hàng; trong đó hoàn thiện dự thảo Luật các TCTD (sửa đổi) trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 6 (tháng 10/2023); nghiên cứu, rà soát việc sửa đổi Luật NHNN, Luật Bảo hiểm tiền gửi; hoàn thiện pháp luật về an ninh, an toàn, bảo mật trong hoạt động ngân hàng điện tử. Trong đó, Luật phải sát thực tiễn, có tính dự báo, tháo gỡ khó khăn vướng mắc, tạo môi trường phát triển thuận lợi. Chú trọng đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, cắt giảm thủ tục hành chính. Nhanh chóng ban hành các nghị định, thông tư đối với những vấn đề Thông tư 02 chưa quy định cho trái phiếu DN.

Hai là, về hoạt động tín dụng, Thủ tướng yêu cầu NHNN tập trung điều hành tăng trưởng dư nợ tín dụng với cơ cấu hợp lý, đáp ứng nhu cầu vốn tín dụng cho nền kinh tế; hướng nguồn vốn tín dụng vào sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên và các động lực tăng trưởng.

Tiếp tục thực hiện các giải pháp đồng bộ, quyết liệt để giảm mặt bằng lãi suất, nhất là giảm lãi suất cho vay. Xác định hạn mức tăng trưởng tín dụng phù hợp với tình hình thực tiễn.

Chỉ đạo rà soát các điều kiện, tiêu chí cho vay để điều chỉnh phù hợp, thuận lợi hơn, bảo đảm tăng khả năng tiếp cận tín dụng của người dân, DN, nhất là DN nhỏ và vừa. Đẩy mạnh triển khai thực hiện gói tín dụng 40.000 tỷ đồng hỗ trợ lãi suất và 120.000 tỷ đồng cho vay nhà ở xã hội.

Đối với các TCTD, cần triển khai các giải pháp tiết giảm chi phí, cắt giảm các loại phí để giảm lãi suất cho vay; rà soát, điều chỉnh điều kiện, tiêu chí cho vay, cắt giảm, đơn giản hóa, công khai, minh bạch thủ tục cho vay để tăng khả năng tiếp cận tín dụng cho DN, người dân. Tăng cường chất lượng dịch vụ, chăm sóc khách hàng, bảo đảm lành mạnh, bình đẳng, cơ chế thông thoáng. Tăng cường phối hợp, trao đổi, chia sẻ, tư vấn, hỗ trợ cho DN vượt qua khó khăn.

Ba là, về tỉ giá, tiếp tục điều hành tỉ giá chủ động, linh hoạt phù hợp với tình hình trong nước, quốc tế, các cân đối vĩ mô, tiền tệ và mục tiêu chính sách tiền tệ; can thiệp linh hoạt nhằm ổn định thị trường ngoại tệ.

Bốn là, về cơ cấu lại các TCTD, xử lý nợ xấu, tiếp tục triển khai quyết liệt, hiệu quả Đề án Cơ cấu lại hệ thống các TCTD gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2021-2025 theo Quyết định 689 của Thủ tướng Chính phủ và công tác xử lý nợ xấu theo Nghị quyết 42 của Quốc hội. Đồng thời, tập trung, khẩn trương xử lý, cơ cấu lại các NHTM yếu kém, bảo đảm thanh khoản, an toàn hệ thống. Khẩn trương cho Công ty Quản lý tài sản (VAMC) tiếp tục xử lý nợ, bảo đảm kịp thời, hiệu quả.

Năm là, về công tác thanh tra, giám sát, tập trung đổi mới toàn diện bộ máy tổ chức, công tác cán bộ, cơ chế, quy chế hoạt động của Cơ quan thanh tra, giám sát ngân hàng. Tăng cường hiệu quả công tác thanh tra, giám sát, đảm bảo phải thực sự chủ động, sớm phát hiện và đề xuất xử lý những vấn đề tồn tại, sai phạm quan công tác giám sát.

Sáu là, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, ứng dụng khoa học, công nghệ trong hoạt động ngân hàng, tiếp tục dẫn đầu trong chuyển đổi số, phát triển hạ tầng thanh toán số quốc gia theo hướng đồng bộ, thống nhất, kết nối, liên thông với các cơ sở dữ liệu quốc gia. Tiếp tục đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt, số hóa, công khai, minh bạch quy trình, thủ tục cho vay. Đồng thời, phải tăng cường bảo đảm an ninh, an toàn trong hoạt động thanh toán và chuyển đổi số.

Bảy là, tham gia phát triển thị trường trái phiếu DN lành mạnh, hiệu quả, bền vững trong bối cảnh quy mô thị trường trái phiếu DN của Việt Nam còn khiêm tốn với mức dư nợ khoảng 15% GDP, thấp hơn các nước Đông Nam Á, trong khi theo chiến lược tài chính quốc gia thì quy mô thị trường trái phiếu DN đạt tối thiểu 20% GDP, dư nợ thị trường trái phiếu đạt 47% GDP đến năm 2025.

Theo đó, cần kiểm soát việc "đại chúng hoá" ở thị trường thứ cấp; phải phân biệt giữa trái phiếu DN phát hành bởi định chế tài chính và các loại trái phiếu khác, không ảnh hưởng đến tổ chức phát hành uy tín với kinh nghiệm lâu năm; tạo điều kiện cho DN hoạt động tốt có thể huy động vốn qua phát hành trái phiếu để hỗ trợ phục hồi kinh tế. Phát triển thị trường trái phiếu DN niêm yết…

Thủ tướng cũng cho biết, vừa qua đã chỉ đạo Bộ Tài chính phân loại cụ thể để có biện pháp phù hợp: Trái phiếu có khả năng trả nợ; trái phiếu khó có khả năng trả nợ; trái phiếu không có khả năng trả nợ.

Thứ tám, Thủ tướng đề nghị ngành Ngân hàng tích cực tham gia tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, góp phần phát triển thị trường bất động sản an toàn, lành mạnh, bền vững.

Thứ chín, công tác truyền thông chính sách có ý nghĩa rất lớn và vô cùng quan trọng, Thủ tướng đề nghị ngành Ngân hàng đã làm tốt công tác truyền thông, cần làm tốt hơn nữa, tích cực truyền tải thông điệp của Chính phủ, NHNN. Cụ thể, chủ động kịp thời thông tin về các chính sách mới, tháo gỡ khó khăn của doanh nghiệp, người dân. Đẩy mạnh công bố công khai, minh bạch các thông tin, nhất là kịp thời tuyên truyền phổ biến, công bố các chính sách, quy định, giải pháp mới của Nhà nước để người dân, xã hội có thông tin chính xác, chính thống, qua đó góp phần ổn định tâm lý, ổn định thị trường. Xử lý nghiêm các hành vi đưa thông tin không chính xác, sai lệch, xuyên tạc, gây tác hại đến sự hoạt động lành mạnh, minh bạch của các thị trường tài chính, tín dụng, BĐS, chứng khoán…

Thứ mười, tiếp tục chú trọng hơn nữa công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ chuyên nghiệp, có phẩm chất đạo đức và trình độ chuyên môn cao, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

Cùng với NHNN và ngành ngân hàng, Thủ tướng kêu gọi và đề nghị cộng đồng DN phải nỗ lực, cố gắng hơn nữa, tăng cường tiết kiệm chi phí, đổi mới quản trị DN, xây dựng phương án sản xuất kinh doanh hiệu quả, ứng dụng công nghệ cao, đẩy mạnh chuyển đổi số, phát triển sản phẩm có chất lượng theo hướng sản xuất xanh, tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn, thân thiện môi trường, đáp ứng yêu cầu mở rộng thị trường trong nước, quốc tế.

Đồng thời, Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương đồng hành, phối hợp chặt chẽ cùng NHNN, các TCTD trên địa bàn và cộng đồng DN để tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, nhất là rà soát, hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật, cải cách thủ tục hành chính, tiếp giảm chi phí cho người dân, DN.

Nhóm PV CTTĐT