Ước tính lệnh cấm của Ấn Độ bao phủ tới 40% sản lượng gạo xuất khẩu của nước này - quốc gia đang chiếm tới 40% thị phần gạo toàn cầu. Các loại gạo trắng, ngoài Basmati, trong năm ngoái Ấn Độ đã xuất khẩu ra thế giới khoảng hơn 10 triệu tấn. Để dễ hiểu hơn được mức độ của lệnh cấm mới đây thì có thể làm một phép so sánh đó là tổng gạo lượng xuất khẩu của Việt Nam trong năm ngoái là khoảng hơn triệu 7 tấn.
Chủ tịch Hiệp hội Các nhà xuất khẩu gạo của Ấn Độ - Krishna Rao cảnh báo bước đi mới nhất sẽ gây ra những biến động trên thị trường gạo ở mức độ còn dữ dội hơn những gì mà thị trường lúa mì đang phải chứng kiến kể từ cuộc xung đột Nga - Ukraine. Giá gạo toàn cầu hiện đã dao động quanh mức đỉnh trong 11 năm trở lại đây.
Gạo ước tính đang là thực phẩm chủ đạo của khoảng 3 tỷ người trên hành tinh. Những biến động nguồn cung lúa mì kể từ cuộc xung đột Nga - Ukraine đã kích thích thêm một số lượng chuyển từ lúa mì sang tiêu thụ gạo, đặc biệt là tại khu vực Trung Đông. Nhưng nay gạo nhiều khả năng lại đối mặt với nỗi lo khan hiếm chẳng kém, thậm chí còn hơn cả lúa mì.
Lệnh cấm xuất khẩu của Ấn Độ gây gián đoạn cho thị trường gạo toàn cầu. Ảnh minh họa - Ảnh: Reuters
Vụ mùa năm ngoái, thị trường gạo đã thiếu hụt khoảng 8,7 triệu tấn. Nhưng năm nay, nguồn cung còn có thể khan hiếm nhất trong 20 năm, thời điểm mà thị trường gạo thiếu hụt tới gần 20 triệu tấn. Không chỉ Ấn Độ, sản lượng của Trung Quốc, Pakistan sản lượng gạo cũng sụt giảm do hạn hán, lũ lụt.
Mặc dù kích hoạt lệnh cấm xuất khẩu, song Chính phủ Ấn Độ cũng cho biết có thể đáp ứng nguồn cung cho một số nước, nếu nhận được đề nghị đặc biệt cấp Chính phủ, trên cơ sở nhằm đảm bảo an ninh lương thực.
Tại Trung Đông, các nhà nhập khẩu gạo hiện đang kêu gọi khẩn trương đi tìm các nguồn cung thay thế gạo của Ấn Độ, đặc biệt từ 3 nước là Thái Lan, Việt Nam và Pakistan. Bởi chưa cần nói đến câu chuyện liệu thị trường có thiếu gạo hay không, nhưng nếu không có kế hoạch thích ứng thì giá gạo sẽ đốt nóng trở lại áp lực lạm phát tại khu vực này.
Như tại Trung Đông thì các Chính phủ đang được khuyến cáo cần xem xét vấn đề một cách thận trọng và tìm kiếm được nguồn cung thay thế trong thời gian nhanh nhất có thể bởi gạo không phải là lương thực duy nhất đang đối mặt với những biến động nguồn cung và cũng sẽ không phải là thực phẩm cuối cùng.
Báo The National (Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất) cảnh báo về một làn sóng gián đoạn lương thực toàn cầu. Không chỉ gạo từ Ấn Độ hay nguồn cung ngũ cốc từ Ukraine, Nga qua biển Đen, hiện nông nghiệp thế giới cũng đang phải đối mặt với nỗi lo mất mùa vì hạn hán tại châu Âu. Kazakhstan đã tạm ngừng xuất khẩu hành, Belarus cấm xuất khẩu táo hay bắp cải, Mexico thì cấm xuất khẩu ngô, còn Malaysia lại cấm xuất khẩu thịt gà.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!