Cảnh báo việc lách quy định để mua bán trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ
Dũng Nguyễn
(KTSG Online) - Bộ Tài chính cảnh báo có hiện tượng nhiều nhà đầu tư cá nhân lách quy định “nhà đầu tư chuyên nghiệp” để được mua trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ vốn có rủi ro rất cao, do nhiều tổ chức phân phối mời chào.
Lách quy định để mua trái phiếu
Trong thông báo mới đây, Bộ Tài chính cho biết đã có hiện tượng các tổ chức cung cấp dịch vụ (công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại) chào mời, phân phối trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) không đúng đối tượng, là các nhà đầu tư không phải là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp.
“Các trường hợp này sẽ bị xử phạt theo quy định của pháp luật. Bộ Tài chính, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước sẽ tăng cường kiểm tra việc cung cấp dịch vụ về TPDN của các tổ chức cung cấp dịch vụ để xử phạt nghiêm các hành vi vi phạm”, ông Nguyễn Hoàng Dương, Phó vụ trưởng Vụ Tài chính ngân hàng, Bộ Tài chính, cho biết.
Theo các quy định mới tại Nghị định số 153 do Bộ Tài chính ban hành cuối năm ngoái, chỉ có nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là đối tượng được mua và giao dịch TPDN riêng lẻ. Quy định này nhằm bảo vệ các nhà đầu tư cá nhân nhỏ lẻ, không có kinh nghiệm, khả năng phân tích.
Khái niệm nhà đầu tư chuyên nghiệp được định nghĩa trong Luật Chứng khoán 2019. Cụ thể là người có chứng chỉ hành nghề chứng khoán, hoặc cá nhân có danh mục chứng khoán niêm yết, đăng ký giao dịch tối thiểu 2 tỉ đồng được công ty chứng khoán xác nhận, hoặc có thu nhập chịu thuế năm gần nhất tối thiểu là 1 tỉ đồng. |
Kết quả chung trong sáu tháng đầu năm cho thấy tỷ trọng nhà đầu tư cá nhân tham gia mua trái phiếu riêng lẻ giảm mạnh.
Cụ thể, theo thống kê, tỷ trọng nhà đầu tư cá nhân là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp mua TPDN riêng lẻ trên thị trường sơ cấp chiếm 5,7% khối lượng phát hành trong sáu tháng đầu năm 2021, giảm mạnh so với tỷ trọng nhà đầu tư cá nhân năm 2020 (là 12,68%).
Theo đại diện Bộ tài chính, các nhà đầu tư có thể vi phạm quy định của pháp luật nếu cơ quan quản lý nhà nước phát hiện được các hành vi lách quy định để trở thành nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp.
Thêm nữa, việc mua TPDN phát hành riêng lẻ mà không có sự đánh giá, phân tích rủi ro sẽ trực tiếp làm nhà đầu tư có thể mất vốn, không thu hồi được số tiền mua trái phiếu.
Thận trọng khi đầu tư trái phiếu
Báo cáo tháng 6 của Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam (VAMA) cho biết trong tháng 6 đã có 92 đợt phát hành TPDN trong nước với tổng giá trị phát hành đạt 53.773 tỉ đồng, trong đó có 91 đợt phát hành riêng lẻ với tổng giá trị phát hành là 52.274 tỉ đồng.
Kỳ hạn phát hành chủ yếu từ 1-3 năm, lãi suất phát hành đối với nhóm ngành bất động sản dao động trọng khoảng 8,5-12,5%/năm, đối với nhóm ngân hàng (không phải trái phiếu tăng vốn cấp 2) dao động trong khoảng 3-4.2%/năm.
Cũng trong tháng 6, có khoảng 72,4% khối lượng trái phiếu phát hành không có tài sản bảo đảm, chủ yếu thuộc các nhóm ngành ngân hàng, chứng khoán. Trong nhóm trái phiếu bất động sản, có 19,4% khối lượng trái phiếu phát hành không có tài sản bảo đảm.
Còn thống kê của Bộ Tài chính, trong 6 tháng đầu năm 2021, khối lượng phát hành TPDN riêng lẻ là 168.702 tỉ đồng, tăng 3,2% so với cùng kỳ năm 2020.
Trong số này, khối lượng phát hành ra công chúng là 15.375 tỉ đồng, tương đương 50,3% khối lượng phát hành của năm 2020, chiếm 8,3% tổng khối lượng TPDN phát hành.
Theo lãnh đạo Bộ Tài chính, thị trường đầu năm có những kết quả tích cực, bước đầu có sự dịch chuyển từ phát hành riêng lẻ sang phát hành ra công chúng, đây là tín hiệu tốt trên thị trường TPDN.
Tuy nhiên, cùng với xu hướng dịch chuyển vốn huy động từ kênh tín dụng ngân hàng sang kênh phát hành trái phiếu, trên thị trường TPDN vẫn còn những rủi ro tiềm ẩn cho bản thân doanh nghiệp, nhà đầu tư và thị trường.
Khuyến nghị của cơ quan quản lý vẫn là nhà đầu tư đặc biệt lưu ý không mua trái phiếu thông qua chào mời của các tổ chức cung cấp dịch vụ như công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại (NHTM) khi chưa tìm hiểu kỹ về tình hình tài chính của doanh nghiệp phát hành và các điều kiện, điều khoản của trái phiếu.
Nhà đầu tư cần yêu cầu doanh nghiệp phát hành trái phiếu, các tổ chức môi giới cung cấp đầy đủ các thông tin như doanh nghiệp phát hành, mục đích, tài sản đảm bảo, cam kết, kỳ hạn, trả nợ, tình hình tài chính và các hồ sơ giấy tờ khác.
Thêm nữa, cần biết rằng các tổ chức cung cấp dịch vụ (bao gồm công ty chứng khoán, NHTM) phân phối TPDN không có nghĩa là các tổ chức này đảm bảo an toàn cho việc đầu tư vào TPDN.
Theo đó, các tổ chức này chỉ là doanh nghiệp cung cấp dịch vụ, hưởng phí dịch vụ từ doanh nghiệp phát hành mà không chịu trách nhiệm về việc doanh nghiệp có hoàn trả được gốc, lãi trái phiếu khi đến hạn hay không. Rủi ro của trái phiếu vẫn là rủi ro của doanh nghiệp phát hành.
“Nhà đầu tư cần hết sức lưu ý là lãi suất cao sẽ đi kèm với rủi ro cao, do đó phải hết sức thận trọng, đánh giá kỹ về các rủi ro trước khi quyết định mua trái phiếu doanh nghiệp”, ông Dương khuyến nghị.
Đại diện Bộ tài chính cũng khuyến cáo các tổ chức cung cấp dịch vụ không chào mời nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư cá nhân không chuyên nghiệp bằng mọi giá. Khi phân phối TPDN phải cung cấp đầy đủ các thông tin về rủi ro của trái phiếu và quyền lợi của chủ sở hữu trái phiếu, không để nhà đầu tư nhầm hiểu là trái phiếu sẽ được tổ chức phân phối trái phiếu đảm bảo được mọi rủi ro.