Katrien Vandenheuvel gần đây quyết định đóng cửa tiệm bánh của gia đình tại một ngôi làng ở Antwerp (Bỉ). Theo tính toán của bà, để trang trải tiền khí đốt, cửa hàng cần bán thêm khoảng 3.000 ổ bánh mỳ mỗi tháng.

Trước đó, họ đã tăng giá bánh ngọt và pho mát đủ để bù đắp chi phí. Nhưng việc đó làm nhiều khách hàng bỏ đi. "Chúng tôi không muốn mắc nợ thêm nữa. Các tiệm bánh địa phương và các nhà cung cấp thịt trong khu vực đang mất dần khách hàng. Tôi nghĩ điều này chưa dừng lại", bà Vandenheuvel (41 tuổi) nói.

Nhiều công ty nhỏ ở châu Âu, từ tiệm bánh đến hãng sản xuất quần áo và thảm, hiện thiếu năng lực tài chính để chống chịu giá năng lượng leo thang từ khi xung đột Ukraine nổ ra.

Trước đó, những gã khổng lồ toàn cầu sản xuất thép, hóa chất, phân bón và các mặt hàng sử dụng nhiều năng lượng khác là những đơn vị đầu tiên bị tác động vì giá khí đốt tăng. Một số quyết định đóng cửa các nhà máy luyện kim và các hoạt động tốn chi phí khác ở châu Âu.

Nhưng khác với những tập đoàn lớn, các công ty nhỏ không thể chuyển hoạt động ra khỏi châu Âu để hưởng giá năng lượng thấp hơn. Họ nói rằng đang bị các nhà cung cấp chèn ép và không thể chuyển chi phí sang cho khách hàng.

Hauke Burkhardt, Trưởng bộ phận cho vay doanh nghiệp của Deutsche Bank AG (Đức), cho biết so với các công ty đa quốc gia, việc tăng giá sẽ khó khăn hơn đối với các công ty vừa và nhỏ của châu Âu. Ông cho rằng phần lớn thiệt hại sẽ mất vài tháng nữa mới giải quyết được.

Các công ty lớn cũng được hưởng lợi từ các hợp đồng dài hạn ký trước khi giá năng lượng tăng vọt. Một số còn sử dụng các công cụ phái sinh trên thị trường tài chính để phòng ngừa rủi ro biến động giá và đầu tư nhiều hơn vào việc cắt giảm mức sử dụng năng lượng.

Heimo Scheuch - CEO Tập đoàn vật liệu xây dựng khổng lồ Wienerberger của Áo cho biết quy mô, sức mua, hiệu quả và cơ cấu chi phí là các yếu tố giúp doanh nghiệp của ông có lợi thế hơn so với các đơn vị nhỏ đang gặp khó trong ngành.

Wienerberger - nhà sản xuất gạch lớn nhất thế giới - hoạt động trên khắp châu Âu và bán gạch và ống nhựa ở Mỹ, Canada. "Ngành công nghiệp của châu Âu thật sự gặp nguy hiểm", Scheuch nói.

Theo Ủy ban Châu Âu (EC), các công ty có dưới 250 nhân viên chiếm khoảng 99% doanh nghiệp tại Liên minh châu Âu và đóng góp hơn một nửa GDP khối này. Họ cũng tạo việc làm cho khoảng 100 triệu người.

Hãng bảo hiểm Allianz (Đức) ước tính chi phí khí đốt tăng năm nay sẽ ăn mòn 150 tỷ USD thu nhập trước thuế của các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong ngành sản xuất ở châu Âu. Con số này tương đương mất đi 2% biên lợi nhuận, theo Ana Boata - kinh tế trưởng tại Allianz. Ảnh hưởng nặng nề nhất sẽ là các hãng sản xuất kim loại, giấy và bột giấy, hóa chất, thực phẩm và đồ uống, dệt may.

Pau Vila (27 tuổi) - CEO và là thế hệ thứ năm của một doanh nghiệp giấy gia đình ở Catalonia (Tây Ban Nha) với khoảng 130 nhân viên, cho biết tình hình thực sự "đang khá gay cấn". Nhà máy LC Paper 1881 của anh cắt các cuộn khăn giấy nguyên liệu khổng lồ thành giấy vệ sinh và khăn lau bếp cho bệnh viện, sân bay và văn phòng, đồng thời cung cấp giấy vệ sinh đóng gói bán lẻ cho các siêu thị.

"Khách hàng có sức mua lớn và họ muốn có sự ổn định", ông Vila nói. Đôi khi, giá khí đốt tăng nhanh đến mức họ không còn có lời khi đơn hàng được hoàn thành.

Việc tăng giá để bù đắp chi phí năng lượng có thể làm ảnh hưởng đến nhu cầu. Vì vậy, LC Paper cắt giảm ca làm việc để tiết kiệm tiền. Và khi người mua đang nhìn giá để quyết định, công ty đành giảm khối lượng cuộn giấy để giữ giá. "Chúng tôi không cung cấp sản phẩm rẻ hơn, chúng tôi cung cấp ít hơn. Các siêu thị không muốn tăng giá", ông nói.

Tại Bồ Đào Nha và Italy, các nhà máy dệt do tư nhân điều hành đã hoàn thành mục tiêu sản xuất trong dịp lễ cuối năm. Vì vậy, một số đã cắt giảm sản xuất để tiết kiệm khí đốt hoặc kéo dài kỳ nghỉ hè cho nhân viên.

Mário Jorge Machado (60 tuổi) hiện quản lý 320 lao động trong nhà máy dệt may gần thành phố Porto, miền bắc Bồ Đào Nha. Công ty Adalberto Estampados của ông nhuộm các loại vải làm đầu vào cho quần áo Hugo Boss và Moschino. Chi phí khí đốt của công ty, dùng để hấp và sấy vải, đã tăng hơn 10 lần so với cách đây một năm.

"Cứ bán được một mét vải là chúng tôi lại thua lỗ thêm", ông nói. Machado hy vọng chính phủ sẽ tăng cường cứu trợ cho các công ty dệt may. Nhưng với một số công ty, trợ cấp sẽ là không đủ.

"Có rất nhiều công ty nhỏ trong ngành có khả năng tài chính và nguồn dự trữ hạn chế", Dirk Vantyghem - lãnh đạo tập đoàn thương mại hàng dệt may châu Âu Euratex cho biết.

Một số ngành khác cũng lo lắng sẽ bị tụt lại phía sau nếu nguồn cung cấp khí đốt cạn kiệt và các chính phủ EU buộc phải phân phối khí đốt. Renaud Batier, người đứng đầu tập đoàn thương mại gốm sứ châu Âu Cerame-Unie cho biết nhu cầu đối với gốm sứ gia dụng và công nghiệp vẫn còn mạnh mẽ.

Nhưng việc cố gắng tiết kiệm khí đốt trong khi vẫn duy trì sản xuất đang ngày càng khó khăn hơn. "Nếu các chính phủ quyết định ưu tiên và không phân bổ khí đốt cho ngành của chúng tôi, việc này sẽ có ảnh hưởng trong thời gian rất dài", ông nói.

Phiên An (theo WSJ)