Lãi suất trái phiếu doanh nghiệp (DN) tiếp tục cao hơn nhiều so với kênh gửi tiết kiệm ngân hàng (NH), thu hút sự quan tâm của nhà đầu tư. Dù vậy, nhiều chuyên gia khuyến cáo cần cẩn trọng trong bối cảnh dịch Covid-19 phức tạp khiến hoạt động của DN còn khó khăn.

Sôi động phát hành, lãi suất cao

Báo cáo thị trường trái phiếu DN của Công ty Chứng khoán SSI cho thấy trong quý II/2021, thị trường sơ cấp rất sôi động với hơn 164.000 tỉ đồng trái phiếu DN được phát hành, gấp 3,7 lần lượng phát hành của quý đầu năm và tăng gần 29% so với cùng kỳ năm ngoái.

Tính chung nửa đầu năm nay, tổng lượng trái phiếu DN phát hành là hơn 208.000 tỉ đồng, tăng 18,3% so với cùng kỳ năm ngoái. Các DN bất động sản dẫn đầu với lượng phát hành trái phiếu lên tới 92.300 tỉ đồng, chiếm 44,2% tổng lượng phát hành trên thị trường.

Hiện lãi suất tiền gửi bình quân kỳ hạn dài trên 12 tháng theo thống kê của NH Nhà nước là 5,6 - 6,7%/năm. Trong khi đó, lãi suất phát hành bình quân của trái phiếu DN (trừ trái phiếu NH) trong quý II là 9,95%/năm, giảm 0,33 điểm % so với quý đầu năm. Dù lãi suất phát hành trái phiếu DN nằm trong xu hướng giảm từ quý II/2020 đến nay nhưng ở mức rất nhỏ so với đà giảm sâu của lãi suất tiền gửi. Theo SSI, chênh lệch lãi suất trái phiếu DN và lãi suất tiền gửi tiếp tục duy trì ở mức cao là động lực chính giúp phân khúc này tiếp tục tăng trưởng mạnh, hấp dẫn nhà đầu tư.

Trong báo cáo thị trường bất động sản quý II/2021, Bộ Xây dựng dẫn số liệu của Vụ Tài chính NH - Bộ Tài chính cho thấy lũy kế 6 tháng đầu năm, tổng khối lượng phát hành trái phiếu DN đạt 192.203 tỉ đồng. Trong đó, trái phiếu DN phát hành riêng lẻ đạt 176.828 tỉ đồng, tăng 8% so với cùng kỳ năm ngoái.

Số liệu báo cáo của Hiệp hội Trái phiếu Việt Nam nêu rõ: Trong lĩnh vực bất động sản - xây dựng, 26% trái phiếu phát hành không có tài sản bảo đảm hoặc bảo đảm bằng cổ phần, cổ phiếu. Lãi suất phát hành trái phiếu bất động sản chủ yếu dao động trong khoảng 9,5-11%/năm. Riêng lãi suất trái phiếu mà các NH phát hành thấp hơn và có sự phân hóa, dao động từ 3%- 7,5%/năm.

Theo Công ty Chứng khoán SSI, trong nửa đầu năm 2021, có 29.000 tỉ đồng trái phiếu bất động sản được bảo đảm hoàn toàn bằng cổ phiếu hoặc không có tài sản bảo đảm. Nếu tính cả các trái phiếu bất động sản được bảo đảm một phần bằng cổ phiếu, con số này là gần 60.000 tỉ đồng - chiếm 64% tổng lượng trái phiếu bất động sản đã phát hành.

Cá biệt, theo ghi nhận của phóng viên Báo Người Lao Động, có DN thông báo phát hành trái phiếu riêng lẻ năm 2021 với mức lãi suất cao ngất ngưởng. Chẳng hạn, Vset Group đang thông báo phát hành trái phiếu DN không chuyển đổi, không có bảo đảm bằng tài sản, không kèm chứng quyền với lãi suất cố định 12%/năm và thưởng lên đến 50% lãi suất thực nhận. Theo giới thiệu của nhân viên công ty này, nhà đầu tư mua trái phiếu có thể nhận lãi suất lên tới 18,8%/năm, kỳ hạn trái phiếu từ 12-60 tháng, mệnh giá từ 5 triệu đồng… Tuy nhiên, trái phiếu của Vset Group do công ty phát hành riêng lẻ, không thông qua đại lý nào.

Nhà đầu tư cần cân nhắc

Theo Bộ Xây dựng, tính đến cuối quý II/2021, trái phiếu phát hành của các DN tăng cao, trong đó có nhóm ngành bất động sản, thể hiện nhu cầu huy động vốn lớn qua kênh này. Trong bối cảnh dòng vốn tín dụng không còn dồi dào, thị trường trái phiếu DN dự báo tiếp tục sôi động khi lãi suất của kênh này vẫn được duy trì ở mức cao. Rủi ro thị trường sẽ gia tăng vì hầu hết DN đều tổn thương do dịch Covid-19 kéo dài.

Theo ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc phân tích Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam, rủi ro của kênh đầu tư trái phiếu DN chính là nằm ở lãi suất. Lãi suất trái phiếu được phát hành càng cao thì càng rủi ro. Từ năm ngoái đến nay, mặt bằng chung của lãi suất trái phiếu DN vào khoảng 11%-12%/năm, cá biệt 16%/năm ở một vài DN. Mức lãi suất trả cho nhà đầu tư mua trái phiếu được quảng cáo trên 16%/năm sẽ có mức độ rủi ro rất cao. Ở thời điểm DN gặp tổn thương do dịch bệnh như hiện tại, nhà đầu tư càng nên cẩn trọng.

Công ty Chứng khoán SSI cũng khuyến cáo khách hàng cần tìm hiểu kỹ khi chọn mua trái phiếu DN để đầu tư. Theo đó, đầu tư vào trái phiếu của những DN đã niêm yết sẽ an toàn hơn so với các công ty chưa niêm yết.

Vụ Tài chính NH - Bộ Tài chính cũng khuyến cáo nhà đầu tư cân nhắc kỹ rủi ro khi quyết định đầu tư trái phiếu DN riêng lẻ, cần tìm hiểu kỹ các điều kiện, điều khoản của trái phiếu và tình hình tài chính của DN phát hành. Cần hết sức thận trọng khi quyết định mua trái phiếu của DN có tình hình tài chính kém, kinh doanh thua lỗ; DN phát hành không có tài sản bảo đảm.

Theo Vụ Tài chính NH, nhà đầu tư cá nhân nên thận trọng với việc chào mời và cam kết của các tổ chức phân phối trái phiếu, trong đó có việc xác nhận nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp; không mua trái phiếu DN chỉ vì lãi suất cao. Rủi ro cho nhà đầu tư cũng sẽ tiềm ẩn lớn khi thị trường bất động sản có biến động tiêu cực.