Đó là ý kiến chỉ đạo của Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Phạm Tiến Dũng tại Hội thảo "Thúc đẩy phát triển thị trường thanh toán điện tử ở Việt Nam" ngày 15/9/2023 tại Hà Nội do báo Lao động phối hợp Vụ Thanh toán (NHNN), Công ty cổ phần Thanh toán quốc gia Việt Nam (NAPAS) và các đơn vị liên quan tổ chức. Tham dự hội thảo còn có Vụ trưởng Vụ Thanh toán (NHNN), lãnh đạo Vụ Truyền thông (NHNN), đại diện lãnh đạo ngân hàng thương mại và công ty tài chính, các chuyên gia về thẻ...

Tại Hội thảo, các chuyên gia, khách mời đã nêu bật các giải pháp thúc đẩy phát triển thị trường thanh toán điện tử, gồm phát triển hạ tầng chấp nhận thanh toán (thẻ, QR code...) và phát triển thẻ tín dụng nội địa nhằm góp phần triển khai chiến lược quốc gia của Việt Nam về thúc đẩy tài chính toàn diện, TTKDTM và góp phần đẩy lùi tín dụng đen.

Thanh toán điện tử phổ biến trong xã hội

Theo Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng, phát triển TTKDTM, phổ cập tài chính toàn diện, thúc đẩy thị trường thanh toán điện tử tại Việt Nam nhằm đáp ứng tốt nhu cầu thanh toán ngày càng tăng của người dân và doanh nghiệp là một trong các mục tiêu quan trọng của ngành ngân hàng đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam giai đoạn 2021-2025 ban hành kèm theo quyết định số 1813/QĐ-TTg ngày 28/10/2021.

Quang cảnh Hội thảo

Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng cho biết, trong thời gian qua, NHNN đã chủ động nghiên cứu, ban hành và trình ban hành nhiều quy định kịp thời, phù hợp nhắm thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt như: Nghị định về thanh toán không dùng tiền mặt; Đề án phát triển TTKDTM qua các giai đoạn; Kế hoạch chuyển đổi số ngành Ngân hàng; Quy định về trung gian thanh toán, mở tài khoản/thẻ ngân hàng bằng phương thức điện tử (eKYC), ban hành các tiêu chuẩn kỹ thuật (QR, thẻ chip…) tăng cường chuẩn hóa, tăng tính liên thông trong ngành ngân hàng và giữa ngành ngân hàng với các ngành, lĩnh vực khác. Đồng thời, các ngân hàng được khuyến khích nghiên cứu, đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng công nghệ, giải pháp kỹ thuật, tích hợp kết nối thanh toán với cổng dịch vụ công quốc gia và các dịch vụ khác trong nền kinh tế, thiết lập hệ sinh thái số và cung ứng các sản phẩm, dịch vụ thanh toán an toàn, tiện ích, nâng cao trải nghiệm khách hàng, tăng tính tiện ích, an toàn bảo mật, đem lại lợi ích lớn và thiết thực cho khách hàng.

Có thể thấy, những chính sách, quy định kịp thời đã tạo thuận lợi cho các ngân hàng thực hiện đầu tư hạ tầng kỹ thuật và phát triển các sản phẩm dịch vụ thanh toán số, biến thanh toán điện tử trở thành một phần quen thuộc, phổ biến trong xã hội trong hoạt động mua bán, hàng hóa dịch vụ hàng ngày của người dân, doanh nghiệp.

Để TTKDTM thành thói quen trong đời sống, bên cạnh hoàn thiện về pháp lý, hạ tầng kỹ thuật, vai trò của truyền thông giáo dục tài chính cũng rất quan trọng. Bởi chỉ có truyền thông mới có thể giúp thay đổi nhận thức, thói quen của người dân từ sử dụng tiền mặt sang các hình thức thanh toán mới nhiều tiện ích; qua đó nâng cao kiến thức, kỹ năng cho công chúng trong tiếp cận và sử dụng dịch vụ ngân hàng, giúp khách hàng sử dụng dịch vụ ngân hàng trên nền tảng số (trong đó có thanh toán điện tử) được an toàn, hiệu quả.

Triển khai các Đề án của Chính phủ về phát triển TTKDTM, về thúc đẩy tài chính toàn diện, các đơn vị của NHNN đã phối hợp các đơn vị liên quan triển khai các chương trình giáo dục tài chính trên truyền hình như “Tay hòm chìa khóa”, “Tiền khéo tiền khôn”, các cuộc thi “Hiểu đúng về tiền”, chuỗi sự kiện “Nhà ngân hàng tương lai”…và nhiều sản phẩm truyền thông khác với cách thể hiện mới mẻ, gần gũi, vừa dễ nhớ, dễ hiểu, dễ thực hiện, lan tỏa tới công chúng, trong đó có giới trẻ, học sinh, sinh viên, những người chưa có tài khoản ngân hàng, người dân khu vực nông thôn, miền núi, vùng sâu vùng xa…

Theo số liệu của Vụ Thanh toán (NHNN), đến cuối năm 2022, trên 77,41% người Việt Nam trưởng thành có tài khoản thanh toán tại ngân hang. Trong 7 tháng đầu năm 2023 so với cùng kỳ năm 2022, giao dịch TTKDTM tăng 51,14% về số lượng; qua kênh Internet tăng 66,46% về số lượng và 4,01% về giá trị; qua kênh điện thoại di động tăng 63,09% về số lượng và 8,79% về giá trị; qua phương thức QR Code tăng 124,15% về số lượng và 16,12% về giá trị. Việc mở tài khoản trực tuyến được triển khai từ cuối tháng 3/2021, tính đến tháng 06/2023, gần 27 triệu tài khoản thanh toán được mở bằng phương thức điện tử (eKYC) đang hoạt động và 10,8 triệu thẻ đang lưu hành phát hành bằng phương thức eKYC.

Tại Hội thảo, ông Nguyễn Đăng Hùng – Phó Tổng giám đốc NAPAS cho biết thêm, trong giai đoạn 2021 – 2022, TTKDTM tăng trưởng 86% về số lượng giao dịch không dùng tiền mặt và 31% về giá trị giao dịch không dùng tiền mặt.

Thẻ tín dụng nội địa - công cụ hữu hiệu góp phần đẩy lùi tín dụng đen

Vụ trưởng Vụ Thanh toán (NHNN) Phạm Anh Tuấn

Liên quan đến thị trường thẻ tín dụng nội địa, ông Phạm Anh Tuấn – Vụ trưởng Vụ Thanh toán (NHNN) cho biết, đến hết tháng 7/2023, có 15 tổ chức phát hành thẻ đã phát hành thẻ tín dụng nội địa (như thẻ thẻ Lộc Việt của Agribank; thẻ 2Card của Vietinbank; thẻ Easy Card của Sacombank, thẻ Vietcredit của Tín Việt…); số lượng thẻ tín dụng nội địa đang lưu hành đến tháng 7/2023 đạt trên 811,4 nghìn thẻ (tăng 42,5% so với cùng kỳ năm 2022). Trong giai đoạn 5 năm 2018-2022, số lượng thẻ tín dụng nội địa phát hành đạt mức tăng trưởng bình quân 29,6%/năm, cao hơn thẻ tín dụng quốc tế là 17,72%/năm. Có thể thấy, thời gian qua, các tổ chức phát hành thẻ đã chủ động, sáng tạo nghiên cứu, phát hành, cung ứng các sản phẩm, dịch vụ thẻ nội địa gắn với thương hiệu thẻ của Việt Nam, trong đó có thẻ tín dụng nội địa. Nỗ lực này của tổ chức phát hành thẻ nhằm đẩy mạnh TTKDTM, thúc đẩy tài chính toàn diện để bao phủ dịch vụ thanh toán, tín dụng đến số đông người dân và giảm chi phí chấp nhận, sử dụng thẻ cho các đơn vị chấp nhận thẻ, chủ thẻ tại Việt Nam theo hướng đơn giản, tiện lợi, dễ sử dụng, giảm chi phí, phù hợp với nhu cầu và khả năng chi trả của mọi người dân, doanh nghiệp.

Ông Phạm Anh Tuấn cũng nêu bật những lợi ích, tiềm năng của thẻ tín dụng nội địa gắn với công năng lưỡng dụng vừa là công cụ thanh toán vừa đáp ứng nhu cầu tín dụng.

Thứ nhất, về khía cạnh tài chính toàn diện, hiện nay nhiều người dân Việt Nam, đặc biệt là ở khu vực thành thị đã được tiếp cận rộng rãi, thường xuyên sử dụng sản phẩm, dịch vụ thẻ tín dụng; tuy nhiên, còn rất nhiều người dân sống, làm việc ở vùng nông thôn, có thu nhập ổn định, khả năng trả nợ và có nhu cầu tiếp cận, sử dụng dịch vụ tài chính cá nhân như chi trả sinh hoạt hàng ngày, thanh toán hóa đơn, chuyển tiền, thanh toán mua hàng trực tuyến trên các sàn thương mại điện tử trong nước, đóng bảo hiểm,… nhưng chưa được tiếp cận, sử dụng sản phẩm, dịch vụ hữu ích này. Đây là phân khúc khách hàng, sản phẩm rất tiềm năng cho các tổ chức phát hành thẻ khai phá.

Bên cạnh các tính năng của thẻ tín dụng thông thường (như khách hàng được chi tiêu trước trả tiền sau, thời gian miễn lãi dài từ 45 đến 55 ngày,...), một số tiện ích, tính năng của thẻ tín dụng nội địa có thể là điểm hấp dẫn nhóm khách hàng phổ thông hoặc lần đầu tiếp cận sản phẩm, dịch vụ ngân hàng có thể kể ra như: thủ tục mở thẻ đơn giản, chi phí phát hành và thanh toán thấp; Qua đó, giúp khách hàng dễ dàng mở thẻ, nhanh chóng tiếp cận và sử dụng dịch vụ ngân hàng với chi phí hợp lý, thông tin minh bạch, quyền lợi khách hàng được đảm bảo, góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển thanh toán không dùng tiền mặt, tài chính toàn diện và hỗ trợ góp phần đẩy lùi vấn nạn tín dụng đen.

Thứ hai, thẻ tín dụng nội địa góp phần hoàn thiện danh mục sản phẩm, dịch vụ, mở rộng đối tượng khách hàng, phát triển hệ sinh thái thanh toán của các của các tổ chức phát hành thẻ, tổ chức chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử.

Việc NHNN ban hành quy định lộ trình chuyển đổi thẻ từ sang thẻ chip đối với thẻ nội địa đã tạo điều kiện thuận lợi về hạ tầng, tiêu chuẩn kỹ thuật giúp thẻ tín dụng nội địa phát triển. Hiện, tất cả các tổ chức phát hành thẻ đã phát hành thẻ tín dụng nội địa theo tiêu chuẩn cơ sở về thẻ chip nội địa, đảm bảo các yêu cầu an toàn, bảo mật cho khách hàng trong quá trình sử dụng thẻ, gia tăng các tiện ích sử dụng thẻ trong các hệ sinh thái đa dạng.

Vừa qua, một số tổ chức phát hành thẻ đã phối hợp phát triển các sản phẩm thẻ tín dụng nội địa với nhiều tiện ích, tính năng như ứng dụng công nghệ thẻ chip tiếp xúc và phi tiếp xúc, tính năng thẻ ghi nợ/thẻ tín dụng được gắn trên một tấm thẻ (Contact và Contactless Dual - Card), thanh toán giao thông công cộng nhanh chóng, thuận tiện (trả tiền xe buýt và Metro trong tương lai…) đem lại những tín hiệu tích cực cho sự thành công của dòng sản phẩm thẻ tiềm năng này trong thời gian tới.

Thứ ba, khi phát hành thẻ nội địa, các tổ chức phát hành thẻ được quyền chủ động trong việc xây dựng mức phí phù hợp với đối tượng khách hàng. Do đó, việc phát triển thẻ tín dụng nội địa góp phần giảm chi phí sử dụng thẻ cho khách hàng như phí phát hành, phí thường niên (miễn phí hoăc có mức phí cạnh tranh so với dòng thẻ quốc tế…), đặc biệt là cung cấp thêm lựa chọn thanh toán cho thị trường với chi phí chấp nhận thanh toán có thể “rẻ hơn” cho đơn vị chấp nhận thẻ. Lợi ích chi phí như trên là cơ sở để các tổ chức phát hành thẻ, tổ chức thanh toán thẻ có thể nghiên cứu, xây dựng các chương trình ưu đãi, khuyến mại cho khách hàng, thu hút hơn nữa khách hàng mở và sử dụng thẻ tín dụng nội địa.

Thứ tư, phát triển thẻ tín dụng nội địa là một bước tiến nữa khẳng định thương hiệu thẻ thuần Việt Nam sử dụng công nghệ, hạ tầng thanh toán trong nước, đồng tiền Việt Nam để kết nối, xử lý thanh toán an toàn, tin cậy, thông suốt cho mọi tình huống cho các tổ chức phát hành thẻ, tổ chức thanh toán thẻ tại Việt Nam. “Tôi thấy câu chuyện thành công từ việc phát triển thẻ tín dụng nội địa từ một số thị trường quốc tế như Ấn Độ (với thẻ nội địa mang thương hiệu RUPAY), Hàn Quốc (thẻ BC Card), sẽ là niềm cảm hứng cho các tổ chức phát hành thẻ tại Việt Nam có hướng đi đúng đắn, chiến lược bài bản, cách phát triển phù hợp với thực tế, điều kiện thị trường trong nước để phát triển thẻ tín dụng nội địa tại Việt Nam hiệu quả, bền vững, đem lại lợi ích thiết thực, giá trị mới cho người dân và doanh nghiệp” – ông Tuấn chia sẻ.

Hiện nay, hành lang pháp lý cho hoạt động phát hành và thanh toán thẻ nói chung trong đó có thẻ tín dụng nội địa đã được NHNN ban hành và thường xuyên bổ sung, hoàn thiện trong đó có quy định về việc phát hành thẻ bằng phương thức điện tử (eKYC), tạo điều kiện cho các tổ chức tín dụng phát hành và thanh toán thẻ một cách thuận lợi và an toàn.

Thảo luận tại Hội thảo, các chuyên gia, khách mời nhận định, thẻ tín dụng nội địa là sản phẩm giúp hỗ trợ tài chính tiêu dùng, phù hợp với điều kiện kinh tế của Việt Nam với lệ phí trao đổi ngân hàng phù hợp, cân bằng lợi ích của các ngân hàng phát hành cũng như khách hàng. Đây còn là giải pháp để thúc đẩy TTKDTM, hướng tới tài chính toàn diện và ngăn ngừa tín dụng đen. Tuy nhiên, thực tế kết quả triển khai kể từ khi thẻ tín dụng ra mắt vào đầu năm 2021 đến nay chưa thực sự cao, chưa tương xứng với vai trò, tiềm năng của dòng sản phẩm này. Số lượng thẻ tín dụng nội địa còn chiếm tỷ trọng thấp so với tổng số lượng thẻ tín dụng đang lưu hành (chiếm khoảng 8,7% tổng số lượng thẻ tín dụng đang lưu hành).

Thúc đẩy thanh toán điện tử, phát triển thẻ tín dụng nội địa góp phần hạn chế tín dụng đen

Trong thời gian tới, để tiếp tục triển khai mục tiêu thúc đẩy TTKDTM, phát triển thanh toán điện tử tại Việt Nam, Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng đề nghị các TCTD và các đơn vị liên quan cần tiếp tục phối hợp chặt chẽ, tập trung đầu tư, cung ứng các sản phẩm thanh toán đa dạng, hiện đại, mở rộng hạ tầng chấp nhận thanh toán, xây dựng hệ sinh thái đồng bộ nhằm tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp, đặc biệt tại các khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa dễ dàng tiếp cận và sử dụng dịch vụ ngân hàng, thanh toán chính thống, góp phần phổ cập tài chính toàn diện và hạn chế tín dụng đen.

Để đẩy mạnh TTKDTM, phổ cập tài chính toàn diện và góp phần đẩy lùi tín dụng đen, thẻ tín dụng nội địa được coi là công cụ hữu hiệu. Thời gian tới, để thúc đẩy thẻ tín dụng nội địa phát triển, ông Phạm Anh Tuấn –Vụ trưởng Vụ Thanh toán đề xuất, trong thời gian tới, các TCTD cần nghiên cứu phát triển các sản phẩm thẻ tín dụng nội địa hiện đại, an toàn, đa năng, đáp ứng yêu cầu đa dạng của khách hàng. Các sản phẩm thẻ tín dụng nội địa cần được thiết kế phù hợp với các nhóm đối tượng khách hàng có hành vi tiêu dùng hay thói quen thanh toán khác nhau. Ngoài ra, cần có chính sách ưu đãi khuyến mại đối với khách hàng sử dụng thẻ tín dụng nội địa và các đơn vị chấp nhận thanh toán bằng thẻ tín dụng nội địa.

Bên cạnh đó, các tổ chức phát hành thẻ và các đơn vị liên quan cần đẩy mạnh mở rộng mạng lưới chấp nhận thanh toán thẻ trong đó có thẻ tín dụng nội địa, kết nối thanh toán liên thông với dịch vụ công và các lĩnh vực giao thông, y tế, bảo hiểm…; nghiên cứu, phát triển và ứng dụng đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực thanh toán trên nền tảng công nghệ thẻ Chip nội địa. Ngoài ra, các tổ chức phát hành thẻ cũng cần tích cực hợp tác với các tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán có liên kết với các sàn thương mại điện tử lớn, tạo điều kiện cho khách hàng sử dụng thẻ tín dụng nội địa có thể thanh toán tại các sàn thương mại điện tử cũng như tại các điểm mua bán hàng hóa, dịch vụ tại các khu vực vùng sâu, vùng xa.

Đồng thời, các tổ chức phát hành thẻ cần tăng cường công tác truyền thông, quảng bá về thẻ tín dụng nội địa trên các phương tiện đại chúng, mạng xã hội nhằm giúp khách hàng nắm bắt và hiểu rõ về các tiện ích của thẻ tín dụng nội địa. Nghiên cứu, hợp tác với các ngân hàng, tổ chức chuyển mạch thẻ nước ngoài để mở rộng phạm vi sử dụng thẻ tín dụng nội địa không chỉ trong phạm vi trong nước mà còn có thể sử dụng thanh toán tại nước ngoài nhằm đáp ứng nhu cầu thanh toán của khách hàng.

Về phía tổ chức chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử cần có chính sách hỗ trợ cho tổ chức phát hành thẻ trong việc phát hành thẻ tín dụng nội địa (như xây dựng mức phí chia sẻ phù hợp…) cũng như việc chấp nhận thanh toán thẻ tín dụng nội địa, đặc biệt là các giao dịch thương mại điện tử, giao dịch trực tuyến.

Tham luận tại Hội thảo, ông Nguyễn Đăng Hùng - Phó Tổng giám đốc NAPAS chia sẻ, NAPAS đang phối hợp với các tổ chức thẻ quốc tế triển khai thẻ đồng thương hiệu, phục vụ tệp khách hàng có nhu cầu chi tiêu trong nước và quốc tế. Sử dụng thẻ đồng thương hiệu, người dân có thể thực hiện giao dịch trong và ngoài lãnh thổ Việt Nam.

Theo các chuyên gia, cùng với các giải pháp trên, các tổ chức phát hành thẻ cần chú ý đến bảo đảm an ninh, an toàn trong hệ thống thẻ nói chung và hệ thống thẻ nội địa nói riêng; đảm bảo quyền lợi và lợi ích hợp pháp của người dùng trong sử dụng dịch vụ TTKDTM.

Phương Linh