Theo ông Nguyễn Quang Hiếu – Trưởng phòng Hợp tác quốc tế và truyền thông Cục Bảo về thực vật (Bộ NN-PTNT), việc xuất khẩu nông sản sang thị trường Trung Quốc hiện có nhiều thay đổi. Chẳng hạn, Trung Quốc kiểm soát chặt chẽ hàng hoá qua biên giới, đặc biệt là hình thức biên mậu (tiểu ngạch), yêu cầu phải đàm phán mở cửa đối với từng loại sản phẩm, ký kết lại nghị định thư xuất khẩu đối với 8 loại trái cây truyền thống (hình thức quản lý tương tự như đối với măng cụt). Đồng thời yêu cầu khai báo mã vùng trồng và cơ sở đóng gói... Điều này khiến các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam phải thích ứng.

Mặt hàng măng cụt đặc biệt được kiểm soát chặt khi xuất khẩu sang Trung Quốc. (Ảnh minh hoạ).

Dù vậy, ông Nguyễn Quốc Toản, Cục trưởng Cục chế biến và phát triển nông sản (Bộ NN-PTNT) đánh giá, với quy mô hơn 1,4 tỷ dân với lượng tiêu thụ mỗi ngày khoảng 2 triệu tấn thực phẩm, Trung Quốc vẫn là thị trường có sức tiêu dùng rất lớn và tiềm năng cho các nước xuất khẩu từ Việt Nam. Bên cạnh những thay đổi nêu trên, dịch COVID-19 khiến tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hai nước 9 tháng đầu năm chỉ đạt hơn 9,8 tỷ USD, giảm 8,6% so với cùng kỳ.

Bộ NN-PTNT Việt Nam cũng đã có các buổi làm việc, đàm phán với Đại sứ quán Trung Quốc tại Việt Nam, trao đổi công hàm làm việc với Bộ Nông nghiệp, Tổng cục Hải quan Trung Quốc trong công tác thúc đẩy mở cửa thị trường nông sản, tháo gỡ khó khăn vướng mắc nhằm phát triển thị trường nông sản chính ngạch sang Trung Quốc.

Ông Lý Kiến Lương – Bí thư thứ nhất, Lãnh sự thương mại, Tổng lãnh sự quán Trung Quốc chia sẻ, thương mại nông sản luôn là điểm sáng của thương mại Việt Nam – Trung Quốc. Lợi thế địa lý của hai quốc gia láng giềng và môi trường thị trường rộng lớn của Trung Quốc tạo ra một thị trường tuyệt vời cho các mặt hàng nông sản có lợi thế của Việt Nam, đặc biệt là rau quả. Theo số liệu của hải quan Việt Nam trong 9 tháng đầu năm 2020, tổng kim ngạch xuất khẩu các sản phẩm rau quả của Việt Nam lên tới gần 2,5 tỷ USD, trong đó xuất khẩu sang Trung Quốc là 1,432 tỷ USD, chiếm gần 58%.

Hội thảo quốc tế "Trao đổi thông tin các quy định thị trường, kiểm soát xuất nhập khẩu rau quả Việt Nam - Trung Quốc sáng 27/10. Ảnh: Quốc Thái

Trong những năm gần đây, để kiểm soát nhập khẩu rau quả theo tiêu chuẩn quốc tế và đảm bảo an toàn thực phẩm, Hải quan Trung Quốc đã từng bước tăng cường công tác kiểm tra, giám sát kiểm dịch đối với rau quả nhập khẩu, đưa ra các quy định rõ ràng, chặt chẽ hơn về xuất xứ, vùng trồng, bao bì, nhãn mác của hoa quả nhập khẩu.

Các doanh nghiệp xuất khẩu rau quả của Việt Nam cũng cho thấy khả năng thích ứng nhanh chóng, mức tăng đều đặn của xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc về cơ bản vẫn được duy trì.

Hiện có 8 loại trái cây Việt Nam được cấp phép xuất khẩu sang Trung Quốc (gồm: xoài, nhãn, chuối, vải, dưa hấu, chôm chôm, mít, thanh long). Các mặt hàng đang tiếp tục đàm phán mở cửa thị trường như sầu riêng, chanh leo, bưởi, na, dừa, khoai lang...

Riêng mặt hàng măng cụt hiện phía Việt Nam và Trung Quốc đã ký kết Nghị định thư, hoàn thành mời chuyên gia Trung Quốc sang Việt Nam để kiểm tra vùng trồng, hiện phía Hải quan Trung Quốc đang hoàn tất quá trình đánh giá nguy cơ để mở cửa thị trường đối với loại trái cây này.

Phía Trung Quốc yêu cầu lô hàng xuất khẩu phải tuân thủ theo các yêu cầu về kiểm soát thực vật, tiêu chuẩn sức khoẻ an toàn của nước này và không nhiễm 9 loại dịch hại. Đồng thời, vườn trồng, cơ sở đóng gói măng cụt tươi xuất khẩu phải được đăng ký với Bộ Nông nghiệp Trung Quốc (MARD) và Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC).

Tất cả các vườn trồng xuất khẩu phải được đăng ký hồ sơ theo dõi và kiểm soát dịch hại. Song song đó phải xây dựng và áp dụng thực hành nông nghiệp tốt (GAP) và thực hiện quản lý tổng hợp dịch hại (IPM).

Quốc Thái