Cuối giờ chiều 9.11, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu quan tâm trong phiên thảo luận tại Quốc hội về tình hình kinh tế-xã hội năm 2021. Trong đó có hai vấn đề là giá phân bón và khung giá điện gió, cũng như việc phát triển thị trường điện cạnh tranh ở Việt Nam.

Thí điểm cơ chế mua bán điện trực tiếp

Theo Bộ trưởng Bộ Công Thương, bên những mặt đã làm được, thời gian qua, ngành Công Thương vẫn còn những tồn tại, hạn chế. 

Tại buổi thảo luận về kinh tế - xã hội 2 ngày qua, đại biểu Quốc hội và cử tri tiếp tục thể hiện quan tâm đến 2 nhóm vấn đề là lĩnh vực điện năng; bình ổn thị trường phân bón và vật tư nông nghiệp.

Làm rõ những vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, bộ đã huy động được mọi nguồn lực xã hội để đầu tư phát triển điện. Đặc biệt, chú trọng xây dựng thị trường phát điện và thị trường bán buôn điện cạnh tranh.

Theo Bộ trưởng, thị trường phát điện cạnh tranh được ngành triển khai từ khá sớm, nhờ vậy đến nay có gần 70% nguồn điện do tư nhân hoặc công ty cổ phần sản xuất.

Thị trường bán buôn điện cạnh tranh cũng đã được vận hành từ đầu năm 2019, và đến nay EVN không còn là đơn vị duy nhất mua bán điện mà có thêm 5 tổng công ty điện lực trực tiếp tham gia mua điện trên thị trường.

Lãnh đạo Bộ Công Thương cũng cho biết, hiện Bộ đang khẩn trương xây dựng thị trường bán lẻ điện cạnh tranh. Trong đó có việc triển khai cơ chế mua bán điện trực tiếp giữa nhà máy điện và khách hàng sử dụng điện. Đây là bước đầu tiên trong thực hiện thị trường bán lẻ điện cạnh tranh ở nước ta.

Hiện nay, Bộ Công Thương đã trình Chính phủ cho phép thí điểm thực hiện cơ chế này từ nay đến năm 2025. Đồng thời, đã trình Chính phủ và Quốc hội cho sửa 1 điều của Luật Điện lực để tư nhân có thể được đầu tư vào phân khúc truyền tải điện.

Không gia hạn thời gian áp dụng cơ chế giá FIT cho các dự án điện gió

Liên quan đến các ý kiến đề xuất gia hạn thời gian áp dụng cơ chế giá FIT cho các dự án điện gió, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho rằng, việc này là không hợp lý. 

Lý do là có thể gây bất bình đẳng với các dự án khác cùng cơ chế nhưng đã thực hiện đúng tiến độ. Hiện nay giá đầu vào của các vật tư, nguyên liệu, thiết bị trong lĩnh vực điện gió giảm hơn so với thời điểm ban hành chính sách hỗ trợ và tiếp tục xu hướng giảm mạnh. Nếu kéo dài thời gian hưởng chính sách này, có thể sẽ xảy ra hậu quả về pháp lý, gây thiệt hại về kinh tế cho nhà nước và các đối tượng sử dụng điện.

Ngoài ra, Bộ Công Thương đang xây dựng dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ quy định về phát triển các dự án điện gió, điện mặt trời theo Luật đầu tư theo hình thức đối tác công tư, trong đó điểm cốt yếu là cơ chế đấu thầu, đấu giá để lựa chọn nhà đầu tư và xác định giá điện.

Theo đó, các nhà đầu tư sẽ đàm phán giá với EVN trong khung giá phát điện do Bộ Công Thương ban hành. Các dự án dở dang sẽ được xem xét giải quyết trong điều khoản chuyển tiếp của dự thảo quyết định nêu trên.

Đồng thời, Bộ cũng đang khẩn trương xây dựng khung giá cho điện gió, điện mặt trời làm căn cứ cho nhà đầu tư đàm phán với EVN trong thời gian tới.

Sẽ có giải pháp bình ổn giá phân bón

Liên quan đến nhóm ý kiến của đại biểu Quốc hội về việc thời gian qua giá phân bón tăng cao, gây khó khăn cho nông dân, sản xuất nông nghiệp.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên thừa nhận, thời gian qua, giá phân bón, vật tư nông nghiệp vẫn tăng cao là do giá nguyên liệu đầu vào (chủ yếu nhập khẩu) và chi phí vận tải, logistics do giãn cách xã hội tăng cao.

Ngoài ra, mặt hàng phân bón không thuộc danh mục chịu thuế VAT nên các nguyên, vật liệu đầu vào không được khấu trừ thuế cũng đã làm tăng giá thành sản phẩm. Tiếp đó là do nhu cầu tiêu thụ mặt hàng phân bón của thế giới tăng cao do đứt gãy chuỗi cung ứng.

Về giải pháp, Bộ trưởng Bộ Công Thương cho biết, Bộ sẽ phối hợp tốt hơn với các bộ, ngành, địa phương để có các giải pháp hiệu quả hơn.

Trong đó có việc tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường, xử lý vi phạm; đề xuất Chính phủ, Quốc hội xem xét sửa đổi, bổ sung Luật Thuế giá trị gia tăng để mặt hàng phân bón được bổ sung vào danh mục chịu thuế VAT giúp cho mặt hàng này có cơ hội giảm giá và nâng cao năng lực sản xuất của các doanh nghiệp trong nước.