Trong bối cảnh thị trường chuỗi cung ứng đang không ngừng đổi mới, Việt Nam được kỳ vọng sẽ trở thành "trung tâm chuỗi cung ứng" toàn cầu mới trong khu vực. Hiện nay khi các doanh nghiệp nội địa đang dần thích ứng với giai đoạn "bình thường mới", việc thúc đẩy quy trình hiện đại hóa trong chuỗi cung ứng và trung tâm hậu cần trở thành một vấn đề cấp thiết hơn bao giờ hết.

Nhằm bắt kịp xu hướng này, một trong những nhân tố trọng điểm cần giải quyết là vấn đề kho bãi, nhà máy hoặc trung tâm phân phối, làm sao để nâng cao hiệu quả hoạt động cũng như giảm thiểu rủi ro.

Trong những năm gần đây, nhu cầu về nhà xưởng và kho bãi ở Việt Nam tăng đáng kể. Các công ty nước ngoài liên tục đầu tư vào công nghệ tiên tiến tại các nhà máy trong các khu công nghiệp của cả nước, đưa những nhà máy này lên tầm sánh ngang với các nhà máy tân tiến nhất trong khu vực Đông Nam Á, và đẩy mạnh nhu cầu ngày càng cao của thị trường về kho hàng hiện đại hóa và tự động hóa

Tuy vậy hiện nay, tâm lý của một số doanh nghiệp vẫn cho rằng đầu tư vào hiện đại hóa nhà kho không tạo ra sự khác biệt nổi trội so với việc thuê nhân công chi phí thấp ngay tại thị trường sở tại. Tuy nhiên, vấn đề không phải ở nỗ lực duy trì chi phí thấp, mà việc nâng cao hiệu quả và mức chính xác trong quy trình vận hành mới là đòn bẩy gia tăng chất lượng sản xuất, từ đó thúc đẩy tăng trưởng kinh doanh và mở rộng cơ hội thị trường.

Dòng vốn đầu tư nước ngoài ổn định tạo đòn bẩy cho sự phát triển cơ sở hạ tầng công nghiệp

Theo báo cáo của Cục Đầu tư nước ngoài, thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư, dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) trong tháng 9/2021 vẫn tăng hơn 4.4% so với cùng kì năm ngoái, đạt hơn 22.5 tỷ USD, ngay cả trong thời kỳ Việt Nam phải đối mặt với những diễn biến phức tạp của làn sóng Covid thứ 4.

Dòng vốn đầu tư chủ yếu tập trung vào lĩnh vực chế biến nông nghiệp, với mức phân bổ vốn chiếm 33.2%, bán lẻ 28.2% và khoa học công nghệ cũng đạt đến 14.9% . Sự tăng trưởng của FDI sẽ là đòn bẩy thúc đẩy đáng kể nhu cầu phát triển của bất động sản công nghiệp trong những năm tới.

Quy chuẩn về hệ thống kho bãi ngày càng được nâng cao trong cả nước

Với thực trạng là thị trường Việt Nam đang là điểm đầu tư hấp dẫn với ngày càng nhiều tập đoàn nước ngoài đẩy mạnh tham vọng tham gia hoặc mở rộng vào các nền kinh tế quốc gia, Việt Nam có thể hưởng lợi nhiều từ những sự chuyển hướng và thay đổi cơ cấu trong chuỗi cung ứng quốc tế.

Đối mặt với tình trạng chuỗi cung ứng trên toàn cầu bị đứt gãy, các doanh nghiệp chuyển sang mô hình đa dạng hóa nguồn cung ứng nhằm giảm thiểu những thách thức gây ra từ việc thiếu hụt nguồn cung. Với tiềm năng phát triển này, ngoài Trung Quốc, Việt Nam được nhận định đang dần bắt kịp đà trở thành một trong những quốc gia sản xuất hàng đầu của thế giới, tiến chuyển đến mục tiêu trở thành "trung tâm chuỗi cung ứng" toàn cầu.

Thêm vào đó, sự lây lan của dịch bệnh đã và đang làm gián đoạn sự vận hành trong chuỗi cung ứng, cùng với sự luân chuyển hàng hóa và thay đổi hành vi tiêu dùng đã gây ra những vấn đề về đình trệ, tồn kho và thiếu hụt nguồn cung. Những tác động này đã làm gia tăng nhu cầu lưu trữ hàng hóa và thúc đẩy các doanh nghiệp đầu tư vào nhà kho quy mô lớn có khả năng đảm nhiệm nhiều loại hình lưu trữ tại một địa điểm duy nhất.

Việc tự động hóa và hiện đại hóa kho xưởng cũng là câu trả lời cho những thách thức của việc áp dụng công nghệ 4.0 trong quản lý kho hàng. Càng ngày càng có nhiều công nghệ mới được sử dụng trong hệ thống nhà kho nhằm tối ưu hóa khả năng lưu trữ, từ hệ thống quản lý hàng tồn kho cơ bản cho đến các phương pháp tự động hóa tiên tiến nhất, công nghệ máy bay không người lái và lưu trữ cơ giới hóa. Những công nghệ này giúp tối ưu hóa nhu cầu lao động và làm tăng hiệu quả cũng như mức chính xác trong vận hành.

Những tiến bộ này đã, đang và sẽ tiếp tục khiến các chủ doanh nghiệp phải cân nhắc việc đầu tư vào kho bãi tự động, cho dù đó là giải pháp tự động hóa thấp, trung bình hay hoàn toàn. Tuy vậy, các yếu tố mà các doanh nghiệp cần cân nhắc để đi đến quyết định mức đầu tư vào tự động hóa hoàn toàn tùy thuộc vào mỗi tình huống của mỗi doanh nghiệp và có thể bao gồm không chỉ chi phí dự báo hoặc khung thời gian hoàn vốn mà còn bao gồm khả năng tương thích của hệ thống, giới hạn thông lượng và khả năng thực hiện.

Với tiềm năng đòi hỏi mức vốn cao, các doanh nghiệp cần phải xem xét kỹ lưỡng những gì thị trường có thể cung cấp trước khi cam kết với một chiến lược hoặc một giải pháp nhất định.

Một xu hướng nữa nảy sinh trong thời gian đại dịch là sự tăng trưởng của nhu cầu sử dụng kho lạnh. Một vài năm trước nhu cầu kho lạnh đã bắt đầu có xu hướng tăng trưởng do nhu cầu nhập khẩu thịt, hải sản và các sản phẩm nông nghiệp cần được bảo quản đông lạnh trước khi phân phối ngày càng tăng. Việc hạn chế di chuyển trong thời gian gần đây càng làm tăng thêm tầm quan trọng của vấn đề này.

Khi đất nước rơi vào tình trạng giãn cách xã hội, hệ thống tiêu dùng bán lẻ truyền thống bị dừng lại đột ngột, người dân bắt buộc phải chuyển qua mua sắm trên nền tảng kỹ thuật số. Các mặt hàng nhu yếu phẩm, bao gồm cả sản phẩm tươi sống và thịt cũng như hàng hóa đông lạnh dễ hỏng khác đều phải chuyển qua hình thức mua bán trực tuyến, làm đẩy mạnh tầm quan trong của việc sử dụng hệ thống kho lạnh.

Tận dụng tối đa vốn đầu tư vào nhà kho hiện đại

So với các nước trong khu vực, thị trường bất động sản Việt Nam là điểm sáng trong bản đồ Đông Nam Á, với giá trị vốn sở hữu đất công nghiệp cạnh tranh. Điều này đã lý giải sức hút của một lượng lớn doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực hậu cần và công nghiệp của Việt Nam.

Đối với các cơ sở cho thuê, sự đầu tư cơ sở hạ tầng ban đầu cho một nhà kho hiện đại hóa luôn đi kèm mức với mức chi phí cao, điều này khiến các chủ doanh nghiệp phải đặt câu hỏi liệu các điều khoản thuê trung bình có nên kéo dài thêm từ 3 - 4 năm lên thành 5-10 năm. Nhất là cho các cơ sở nhà kho xây sẵn (ready built warehousing RBW) hoặc nhà máy xây sẵn (ready built factory – RBF) để đảm bảo hoàn lại lợi nhuận cho các nhà đầu tư xây dựng.

Ngoài ra, vòng đời của một công trình nhà kho tự động hóa thường sẽ dài hơn so với mức vận hành ban đầu, để đảm bảo được điều này cần xem xét hướng triển khai thiết kế và xây dựng ban đầu của các cơ sở RBW có đủ đáp ứng các giải pháp tự động cho người thuê trong tương lai.

Về lâu dài, triển khai đầu tư vào hệ thống kho hiện đại hóa sẽ hạn chế các biến động trên thị trường đồng thời khuyến khích nhiều hơn các khoản đầu tư từ nước ngoài. Các tác động tích cực này sẽ tạo ra một môi trường ổn định và ít rủi ro hơn cho cả khách thuê và nhà phát triển bất động sản.

Tự động hóa kho vận đem lại lợi ích dài lâu cho doanh nghiệp

Trong bối cảnh hội nhập và cách mạng công nghiệp luôn có những dấu hiệu thay đổi không ngừng, các doanh nghiệp cần nắm bắt được tầm quan trọng của mô hình tự động hóa. Xu hướng thương mại điện tử và những thách thức trong việc lưu trữ hàng hóa tại kho bãi để các doanh nghiệp có thể đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng ngày càng nhanh hơn khiến cho việc chuyển đổi quản lý kho bãi sang tự động hóa trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Trước khi đại dịch xảy ra, nhu cầu về tự động hóa hậu cần đã nhận được những tín hiệu khả quan. Nhận định trong thời gian tới, sự tăng trưởng của mô hình này với việc tích hợp nhiều hệ thống và áp dụng công nghệ sẽ tiếp tục tạo bệ phóng cho nhu cầu về kho vận hiện đại.

Mặc dù các doanh nghiệp có thể thấy tốn kém bước đầu khi đầu tư vào tự động hóa do chi phí đầu tư cao, nhưng các chi phí đó sẽ được cấu trừ mỗi năm cùng với lợi ích mà các giải pháp kho hàng mang lại, chắc chắn rằng ngày càng nhiều công nghệ tự động hóa sẽ gia nhập thị trường công nghiệp Việt Nam.

Aleks Leitmanis - Giám đốc Dịch vụ Dự án của TMX Việt Nam