Hoài nghi chiến lược chống dịch 'không bắt buộc' của Thụy Điển

Khánh Lan

(TBKTSG Online) - Chiến lược chống dịch Covid-19 chỉ dựa vào các khuyến nghị giãn cách xã hội không mang tính bắt buộc của Thụy Điển đang đối mặt sức ép lớn khi mức độ miễn dịch trong cộng đồng không như kỳ vọng, khiến số ca nhiễm mới và số ca nhập viện ở nước này tăng vọt trong làn sóng Covid-19 thứ hai.

Niềm hy vọng vào miễn dịch cộng đồng dần tắt

"Đừng đánh giá Thụy Điển cho đến khi mùa thu tới". Đó là thông điệp mà nhà dịch tễ trưởng của Thụy Điển, Anders Tegnell đưa ra hồi tháng 5, khi chứng kiến số ca tử vong cao trong thời kỳ ban đầu của dịch Covid-19, Thụy Điển sẽ có số ca nhiễm khá thấp trong làn sóng Covid-19 thứ hai, nhờ mức miễn dịch cao trong cộng đồng. Lý lẽ này được ông đưa ra để bảo vệ chiến lược chống dịch Covid-19 "đặc biệt" của Thụy Điển, nước duy nhất ở châu Âu không áp đặt lệnh phong tỏa.

Tại cuộc họp báo ở Stockholm hôm 11-11 ở , Thủ tướng Thụy Điển, Stefan Löfven cảnh báo Thụy Điển có nguy cơ đối mặt tình hình dịch bệnh nghiêm trọng giống như hồi mùa xuân.

Nhưng giờ đây khi mùa thu đã đến, số ca nhập viện vì nhiễm virus SARS-CoV-2 ở Thụy Điển đang tăng nhanh hơn bất kỳ nước nào khác ở châu Âu. Trong khi đó, tại thủ đô Stockholm, trung tâm của làn sóng Covid thứ nhất, trung bình cứ 5 ca xét nghiệm, có một ca dương tính. Điều này cho thấy virus đang lây lan thậm chí còn nhanh hơn các con số báo cáo chính thức.

“Cho đến nay, chiến lược của Thụy Điển đã chứng tỏ là một sự thất bại thảm hại. Bốn ngày trước, chúng ta có số ca nhiễm trung bình trên đầu người cao gấp 8 lần so với Phần Lan và 3,5 lần so với Na Uy. Hai nước này được cho là sẽ chật vật ứng phó với dịch Covid-19 trong mùa thu vì họ sẽ không có được mức miễn dịch trong cộng đồng cao như chúng ta”, Tiến sĩ Lena Einhorn, nhà virus học người Thụy Điển, người chỉ trích mạnh mẽ chiến lược chống dịch của chính phủ, nói trong cuộc trò chuyện với Financial Times hôm 12-11.

Ngay cả Cơ quan y tế công cộng Thụy Điển cũng thừa nhận dự báo trước đó của cơ quan này cho rằng các nước láng giềng ở Bắc Âu như Phần Lan và Na Uy sẽ chịu tổn thương lớn hơn trong mùa thu dường như đã sai. Hiện tại, nếu tính theo tỷ lệ đầu người, số ca nhiễm, ca nhập viện và ca tử vong vì dịch Covid-19 ở Thụy Điển đều đang tồi tệ hơn Đan Mạch, Phần Lan và Na Uy.

Tại cuộc họp báo hôm 11-11, Thủ tướng Thụy Điển, Stefan Löfven nói: “Tất cả các chỉ số đều đang đi sai hướng. Tốc độ lây nhiễm đang rất nhanh và trong tuần qua, số bệnh nhân Covid-19 điều trị cần chăm sóc đặc biệt đã tăng hơn gấp đôi”. Ông cảnh báo Thụy Điển có nguy cơ đối mặt tình hình dịch bệnh nghiêm trọng giống như hồi mùa xuân.

Ông thông báo để kiểm soát dịch bệnh, chính phủ sẽ cấm bán rượu ở các nhà hàng, quán bar sau 10 giờ đêm bắt đầu từ ngày 20-11 cho đến cuối tháng 2. Trong khi đó, chính quyền thủ đô Stockholm và Gothenburg, thành phố lớn thứ hai Thụy Điển, cho biết sẽ cấm thăm viếng các nhà dưỡng lão.

Hôm 12-11, nhà dịch tễ học trưởng Anders Tegnell  thừa nhận mức độ miễn dịch trong cộng đồng ở Thụy Điển thấp hơn dự báo trước đây.

Cuộc chiến chống dịch là một chặng đường dài

Tuy nhiên, ông Tegnell vẫn khăng khăng cho rằng cuộc chiến chống dịch là một chặng đường dài và điều quan trọng nhất là phải có một chiến lược bền vững có thể hiệu quả trong nhiều tháng, thậm chí nhiều năm.

Các quan chức của Cơ quan y tế công cộng Thụy Điển cũng nhấn mạnh ngưỡng miễn dịch cộng đồng (tỷ lệ dân số nhiễm virus SARS-CoV-2 và phát triển miễn dịch đủ lớn để ngăn chặn virus lây lan hiệu quả) chưa bao giờ là mục tiêu của Thụy Điển, dù trước đây cơ quan này gợi ý rằng chiến lược chống dịch của Thụy Điển có thể mang lại thành quả này.

Bất chấp làn sóng Covid thứ hai, người dân vẫn không mang khẩu trang và đi lại tấp nập ở một khu phố mua sắm tại khu trung tâm của thủ đô Stockholm, Thụy Điển hôm 10-11. Ảnh: Getty

Bất chấp làn sóng Covid-19 thứ hai, Thụy Điển vẫn kiên định với chiến lược khác hoàn toàn với các nước châu Âu khác bằng cách không triển khai lệnh phong tỏa chính thức. Thay vào đó, Cơ quan y tế cộng đồng Thụy Điển chỉ đưa ra các khuyến nghị về giãn cách xã hội, vệ sinh tay và làm việc từ xa tại nhà. Trường học, các cơ sở kinh doanh không thiết yếu, hồ bơi, phòng tập gym, viện bảo tàng... vẫn được phép mở cửa. Hôm 12-11, Thụy Điển đưa thêm bốn vùng nữa vào danh sách khuyến nghị giãn cách xã hội và giữ gìn vệ sinh. Hiện nay, có 13 trong 21 vùng của Thụy Điển áp dụng các khuyến nghị này. Thụy Điển là nước duy nhất ở châu Âu không bắt buộc người dân đeo khẩu trang ở bên ngoài bệnh viện.

Lý do Thụy Điển áp dụng chiến lược chống dịch dựa vào khuyến khích không mang tính ràng buộc pháp lý là vì hiến pháp của nước này bảo vệ quyền tự do đi lai của người dân trong thời bình.
Sara Byfors, chuyên gia ở Cơ quan y tế công cộng Thụy Điển, nói:

“Theo truyền thống, luật của chúng tôi dựa trên các biện pháp mang tính tự nguyện. Chúng tôi sẽ tiếp tục con đường này và hy vọng mọi người dân sẽ tuân theo các khuyến nghị”.

Chiến lược chống dịch của Thụy Điển và Cơ quan y tế công cộng Thụy Điển vẫn nhận được sự ủng hộ rộng rãi của người dân nhưng một số ý kiến bất bình bắt đầu xuất hiện.

Fredrik Sund, Giám đốc phòng khám bệnh truyền nhiễm ở Bệnh viện Đại học Uppsala (Thụy Điển), kêu gọi chính phủ xem xét lệnh phong tỏa và nhanh chóng triển khai nó để ứng phó làn sóng Covid thứ hai.

Ông nói: “Chúng tôi chứng kiến trong nhiều tuần qua, các khuyến nghị giãn cách xã hội không được tuân thủ. Với số ca nhiễm đang tăng nhanh như vậy, chúng tôi giống như đang rơi tự do”.

Trong tháng qua, số ca nhiễm trên đầu người ở Thụy Điển đã tăng gấp sáu lần, lên mức 300 ca nhiễm mới/ngày/1 triệu dân, gần sát với mức ở Anh và cao hơn hẳn so với các nước láng giềng.

Ông Tegnell nói số ca nhiễm tăng nhanh là điều đáng lo ngại nhưng tự tin Thụy Điển vẫn đủ sức ứng phó vì còn đến 75-80% giường chăm sóc đặc biệt chưa sử dụng.

Những người chỉ trích không mong đợi Chính phủ Thụy Điển sẽ sớm thay đổi lập trường về chống dịch vì khi chiến lược càng bị nghi ngờ, Cơ quan y tế công cộng Thụy Điển càng tỏ rõ sự kiên định. Tiến sĩ Lena Einhorn nói: “Họ không thể thừa nhận sai lầm. Vì những sai lầm này rất đắt giá”.

Hơn 6.100 người Thụy Điển đã chết vì nhiễm virus SARS-CoV-2, đưa  tỷ lệ tử vong trên đầu người vì dịch bệnh Covid-19 của nước này lên mức cao thứ sáu châu Âu, chỉ sau Bỉ, Tây Ban Nha, Anh, Ý và Pháp.

Theo Financial Times, Reuters