Một nhà nước trách nhiệm là nhà nước chăm lo cho lợi ích của người dân. Điều này rất chính xác trong thời gian qua, nhà nước Việt Nam đã giành những thắng lợi nhất định trong phòng, chống dịch COVID-19 mang lại sự an lòng cho người dân và duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, thúc đẩy kinh tế tiếp tục tăng trưởng.
Thành công đó có đóng góp đáng kể thông qua ý thức tuân thủ của đa số người dân, của cộng đồng. Một trong những yếu tố căn bản để Việt Nam kiểm soát được dịch COVID-19. Số người nhiễm bệnh và tử vong không cao là nhờ vào sự chấp hành tốt các quy định phòng dịch của người dân. Yêu cầu cách ly xã hội ban ra đã được hầu hết người dân tuyệt đối chấp hành. Ðó chính là thể hiện ý thức, trách nhiệm của cộng đồng trước mối nguy lớn từ đại dịch.
Tuy vậy, còn rất nhiều những công dân vì bản thân mình, mà gây nên những hậu quả đáng tiếc không chỉ cho gia đình mà cho toàn xã hội, cho cộng đồng.
Các cơ quan phòng chống dịch bệnh tại An Giang sẽ phải gồng mình kích hoạt hệ thống. Ảnh: HẢI DƯƠNG
Chúng ta vẫn nhớ bệnh nhân số 17, người đã đi đến nhiều nơi đang bùng phát dịch để rồi khi về Việt Nam mang theo những con virus chết người này làm nhiều khu phố tại thủ đô phải đóng băng.
Đầu tháng 8 năm 2020, nhiều người dân tổ chức đưa người Trung Quốc đi vào Việt Nam qua con đường tiểu ngạch dẫn đến đợt bùng phát dịch COVID tại Đà Nẵng và những địa phương lân cận. Nhiều địa phương đã phải cách ly để phòng chống dịch làm cho nền kinh tế tại địa phương đang cố gắng khôi phục lại sau COVID-19 bị đánh bồi thêm một đòn đau.
Ngay ngày hôm qua, bệnh nhân số 1440 đã thực hiện một hành trình dài từ Myanmar qua Thái Lan, qua Camphuchia rồi về Việt Nam. Có thể nói đường đi của bệnh nhân 1440 khá chông gai khi phần lớn quãng đường di chuyển là bằng xe tải, xe ôm và xe khách. Điều này đồng nghĩa với việc bệnh nhân tiếp xúc với rất nhiều người.
Từ những lời khai về cung đường di chuyển các cơ quan chức năng đã rất nhanh chóng khoanh vùng và truy vết các khu vực mà bệnh nhân đi qua, các cá nhân tiếp xúc là F1 hay F2. Những trường hợp tiếp xúc gần với bệnh nhân được cách ly và lấy máu xét nghiệm, may mắn thay những người này được xác định là âm tính.
Tuy vậy, chẳng bao lâu sau, bệnh nhân thay đổi lời khai. Cửa khẩu mà bệnh nhân đi qua đã thay đổi không phải là Tây Ninh mà là An Giang. Có thể Tây Ninh và TP.HCM sẽ thở phào nhẹ nhõm nhưng chắc chắn cơ quan phòng chống dịch bệnh tại An Giang sẽ lại phải gồng mình kích hoạt hệ thống. Cái khó hơn cho An Giang là thời gian trôi qua đã lâu, khả năng các đối tượng tiếp xúc F1, F2 đã trở nên nhiều hơn và khó kiểm soát hơn. Và hơn nữa, điều gì sẽ sảy ra nếu hôm nay ngày mai hay ngày khác bệnh nhân này sẽ tiếp tục thay đổi lời khai?
Chưa bao giờ lời nói của một công dân bình thường trở nên “quyền lực” như vậy. Một lời khai của bệnh nhân COVID-19 về những nơi đặt chân đến, những cung đường anh ta đi qua là cơ quan nơi đó phải kích hoạt hệ thống phòng chống dịch của mình. Nhiều con người mất ngủ, nhiều khoản tiền chi ra.
Thực tế không thể tính toán đầy đủ xem một lời khai gian dối như vậy bao nhiêu tiền bạc đã phải chi ra? Bao nhiêu con người đã phải lao tâm khổ tứ để đi tìm, truy vết khử trùng và cách ly? Hơn thế nữa công sức chống dịch của cả đất nước co nguy cơ tan thành mây khói, bao nhiêu doanh nghiệp đang lao đao có thể chết hẳn, bao nhiêu con người đang đói khát trở nên bi thương hơn…
Mặc dù đa số quốc gia tăng cường kiểm soát hàng rào biên giới, các cơ quan chuyên môn cũng đã có biện pháp ngăn chặn việc nhập cảnh trái phép, hay những người đi từ vùng dịch về mà trốn khai báo hay khai báo gian lận.
Tuy vậy vẫn có thể sai sót, và khi đó rất có thể các trường hợp này mang mầm bệnh, có thể lây nhiễm và để lại hậu quả nặng nề cho cộng đồng. Vấn đề càng trở nên nghiêm trọng khi thời tiết của mùa đông rất dễ bùng phát dịch bệnh.
Điều đó còn nghiêm trọng hơn là dịp tết âm lịch đến, mùa di chuyển của người dân về thăm quê hương hay du lịch, hay thăm hỏi và chúc tết… Khi ấy nếu từng cá nhân trong cộng đồng không có ý thức bệnh dịch sẽ phát tán nhanh hơn, nguy hiểm hơn nhiều lần.
Rõ ràng bệnh nhân COVID-19 số 1440 đã vượt qua nhiều chốt chặn của nhiều quốc gia khác nhau là ví dụ điển hình.
Bệnh nhân 1440 nhanh chóng được gia đình báo cáo với chính quyền địa phương. Cơ quan phòng chống dịch Vĩnh Long cũng đã phản ứng kịp thời. Đây lại là minh chứng cho sự hợp tác từ toàn thể xã hội, toàn thể cộng đồng sẽ rất hiệu quả để phát hiện những trường hợp cá nhân thiếu ý thức đặt lợi ích riêng của mình lên trên lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích cộng đồng qua vấn đề này.
Đối với các cá nhân vi phạm, ngoài những biện pháp nghiêm khắc về hành chính, hình sự cần lắm hình thành một thiết chế khác, một chế tài khác, đó là sự lên án của cộng đồng với những ai thiếu ý thức trong phòng chống dịch để xảy ra hậu quả nghiêm trọng. Đây cũng sẽ trở thành hình phạt mạnh mẽ đối với họ. Cộng đồng không chỉ phát hiện từng cá nhân một vì thiếu ý thức hay vì lợi ích cá nhân mà ảnh hưởng đến lợi ích quốc gia, lợi ích toàn xã hội mà còn giúp phát hiện, lên án về mặt đạo đức làm cho các hành vi này không có điệu kiện thực hiện cũng như ngăn chặn ngay từ khi nó gây tác hại nhỏ nhất.
Tôi, cũng như nhiều người khác, trăn trở về điều này bởi chúng ta có quyền mong một mùa tết an yên, một năm mới nhiều hy vọng.
