Chó thả rông trong hẻm trên đường Ngô Tất Tố, quận Bình Thạnh, TP.HCM - Ảnh: QUANG ĐỊNH
Tại buổi tập huấn giám sát bệnh dại ngày 22-3, ngoài nhận định "không quốc gia nào chết vì bệnh dại nhiều như Việt Nam", trao đổi thêm cùng Tuổi Trẻ, ông Nguyễn Văn Long - cục trưởng Cục Thú y (Bộ NN&PTNT) - còn nói phải lên án những người nuôi chó nhưng cố tình không quản lý, thả rông cắn người và gây tử vong.
"Nhà nước không cấm nuôi chó, mèo nhưng khi nuôi người dân phải có trách nhiệm với bản thân, người thân trong gia đình và xã hội", ông Long chia sẻ và đề nghị các địa phương thực hiện nghiêm chỉ đạo của Thủ tướng cũng như Chương trình quốc gia về phòng chống bệnh dại.
Còn thiếu vai trò của y tế dự phòng
Theo ông Long, trong số những ca tử vong vì bệnh dại thì có nhiều ca bị chính chó nhà nuôi cắn. Đây là hệ quả của việc không nuôi nhốt, tiêm phòng chó mèo và không tiêm vắc xin bệnh dại.
Tuy nhiên, bên cạnh nhận thức của người dân, việc này có trách nhiệm của cơ quan y tế dự phòng. Đó là văn bản chỉ đạo ban hành nhiều nhưng thiếu người tổ chức thực hiện, làm chưa tới nơi tới chốn.
Theo Cục Thú y, số ca tử vong do bệnh dại chiếm phần lớn ca tử vong của tất cả các bệnh truyền nhiễm tại Việt Nam. Nhiều tỉnh mới chỉ tiêm phòng bệnh dại trên đàn chó dưới 10% như Quảng Bình, Hậu Giang, Bình Định, Quảng Nam. Các tỉnh có số người tử vong do chó dại cắn nhiều nhất từ 2023 đến nay là Gia Lai, Đắk Lắk, Bình Thuận, Bình Phước và Nghệ An.
Viện Vệ sinh dịch tễ Tây Nguyên cũng cho hay tỉ lệ tử vong do bệnh dại tại các tỉnh Tây Nguyên những năm gần đây luôn duy trì ở mức cao nhất cả nước. Chi cục Thú y vùng V thì cho hay tỉ lệ phát hiện vi rút dại trên đàn chó, mèo khu vực này qua các mẫu giám sát rất cao, từ 50 - 66%.
Cơ quan này nhận định một số ổ dịch bệnh dại thời gian gần đây không diễn ra theo quy luật dịch tễ, bệnh không chỉ bùng phát vào mùa nắng nóng mà cả những tháng cuối năm khi thời tiết lạnh.
Không cấm nuôi chó, nhưng phải có trách nhiệm
Trước những con số báo động trên, ông Long cho hay Cục Thú y đã tham mưu Bộ NN&PTNT trình Thủ tướng ban hành công điện ngày 14-3 về việc tập trung thực hiện nghiêm công tác phòng chống bệnh dại.
Trong đó, Thủ tướng yêu cầu các địa phương hướng dẫn, yêu cầu các chủ hộ nuôi chó, mèo và động vật khác có nguy cơ gây bệnh cam kết thực hiện đúng, đầy đủ các quy định về nuôi, nhốt, quản lý, nhất là việc khai báo, tiêm vắc xin và phòng chống bệnh dại.
Người nuôi không để chó, mèo thả rông; khi đưa chó, mèo ra nơi công cộng, nơi đông người, khu dân cư, chung cư phải quản lý, đặc biệt là chó phải đeo rọ mõm, có dây xích và người dắt để bảo đảm an toàn cho người xung quanh và bảo đảm vệ sinh môi trường. Đồng thời tổ chức thực hiện nghiêm việc tiêm vắc xin phòng bệnh dại cho chó mèo, bảo đảm tối thiểu trên 80% tổng đàn chó mèo trên từng địa bàn được tiêm phòng bệnh dại trong năm 2024.
Cục trưởng Cục Thú y cũng cho biết đơn vị đã phối hợp với các tổ chức quốc tế tăng cường giám sát bệnh dại ở nhiều tỉnh thành trên phạm vi cả nước, từ đó đưa ra cảnh báo cũng như hướng dẫn sử dụng vắc xin bệnh dại cho phù hợp. Các địa phương cũng cần thông tin tuyên truyền sâu rộng đến người dân về công tác phòng chống bệnh dại trên đàn chó.
Xử lý nghiêm chính quyền nếu lơ là
Trong công điện về việc tập trung thực hiện nghiêm công tác phòng chống bệnh dại, Thủ tướng cũng yêu cầu kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm, xử lý nghiêm các tập thể, cá nhân, người đứng đầu chính quyền các cấp còn chủ quan, lơ là trong lãnh đạo, chỉ đạo công tác phòng chống bệnh dại, nhất là ở những nơi xảy ra nhiều trường hợp người chết vì bệnh dại và nơi có tỉ lệ tiêm vắc xin bệnh dại cho tổng đàn chó đạt thấp dưới 10%.
Các địa phương quyết liệt rà soát việc tiêm ngừa cho chó mèo
Bệnh nhân nghi bị mắc dại được điều trị tích cực tại khoa nhiễm Việt - Anh Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP.HCM - Ảnh: XUÂN MAI
Tại An Giang, đầu tháng 3 xuất hiện hai ổ dịch dại tại xã Ô Long Vĩ và Bình Phú, huyện Châu Phú. Hai con chó thả rông cắn sáu người, cả hai con đều dương tính với vi rút dại. Theo phản ảnh của người dân từ các huyện cho đến thành thị ở An Giang, trên thực tế công tác quản lý đàn chó mèo ở một số địa phương còn lỏng lẻo. Đa phần hộ dân nuôi chó mèo vẫn còn chủ quan, thả rông chó mèo và lơ là trong thực hiện các quy định về tiêm vắc xin phòng bệnh cho chó mèo.
Bà Nguyễn Lan Hạ (ngụ huyện Châu Thành) cho biết ở vùng nông thôn người dân còn thả rông chó mèo nhiều hơn ở thành thị. "Do ở quê nên ít ai quan tâm tiêm phòng chó mèo, họ cũng chẳng quan tâm nuôi nhốt chó mèo cẩn trọng. Chó mèo thường xuyên được thả rông khắp xóm, chạy tung tăng ngoài đường, gây nguy hiểm cho xe cộ và người dân qua lại", bà Hạ phản ảnh.
Còn theo nhận định của các cơ quan chuyên môn tỉnh Bến Tre, một số nguyên nhân chủ yếu của dịch bệnh dại vẫn tiếp tục xuất hiện là do hầu hết các địa phương chưa quản lý được đàn chó mèo (chưa thống kê chính xác số lượng đàn chó mèo; chó thả rông còn phổ biến, đặc biệt là tại các vùng nông thôn).
Trước diễn biến phức tạp của dịch bệnh dại, vào đầu tháng 3, ông Nguyễn Minh Cảnh - phó chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre - đã ký công văn yêu cầu các huyện, thành phố và các sở ngành tăng cường triển khai các biện pháp phòng chống bệnh dại trên động vật; thường xuyên rà soát, tổ chức tiêm phòng vắc xin dại cho đàn chó mèo trên địa bàn.
Đặc biệt, vi rút dại đã lưu hành trên toàn tỉnh nên phải rà soát, thống kê chó mèo phát sinh, chó mèo đã được tiêm phòng nhưng đã hết thời gian bảo hộ miễn dịch chưa được thực hiện đúng, kịp thời.
Tại Phú Yên, ông Nguyễn Văn Lâm - chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh - cũng nhắc nhở người dân phải tiêm phòng đầy đủ cho chó mèo và tiêm nhắc lại hằng năm theo khuyến cáo của ngành thú y.
Cũng tại tỉnh này, trong văn bản về việc tập trung thực hiện nghiêm công tác phòng chống bệnh dại ký ngày 21-3, ông Lê Tấn Hổ - phó chủ tịch thường trực UBND tỉnh Phú Yên - yêu cầu chủ tịch UBND các huyện, thị xã, thành phố xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm quy định pháp luật trong việc nuôi, quản lý chó mèo.
Trong đó, sẽ điều tra, truy tố, kiên quyết xử lý đối với trường hợp không tuân thủ đúng quy định việc tiêm phòng, nuôi, quản lý chó mèo để xảy ra hậu quả nghiêm trọng theo quy định của pháp luật.
Tỉnh An Giang cũng yêu cầu chỉ đạo tăng cường xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm quy định pháp luật trong việc nuôi, quản lý chó mèo; điều tra, truy tố, kiên quyết xử lý nghiêm đối với trường hợp không tuân thủ đúng quy định trong việc nuôi, quản lý chó mèo để xảy ra hậu quả nghiêm trọng theo quy định của pháp luật; chịu trách nhiệm trước chủ tịch UBND tỉnh nếu để xảy ra trường hợp chó dại cắn người gây tử vong.
Đừng chủ quan: tử vong sau 7 tháng bị chó cắn
Từ đầu năm đến nay, tỉnh Bến Tre đã có hai người tử vong do bị chó mắc bệnh dại cắn. Mới đây nhất, vào ngày 12-3, anh P.C.Đ. (36 tuổi, ngụ thị trấn Tiên Thủy, huyện Châu Thành, tỉnh Bến Tre) có dấu hiệu mệt mỏi nên đã đi bệnh viện khám và được xác định là nhiễm vi rút dại.
Dù gia đình đã cố gắng chạy chữa, chuyển viện lên tuyến trên nhưng anh Đ. đã không qua khỏi và tử vong sau đó hai ngày. Qua khai thác thông tin từ người nhà, trước đó khoảng bảy tháng, anh Đ. bị chó nhà cắn nhưng đã không đi chích ngừa nên đã xảy ra sự việc đáng tiếc.
TP.HCM quy định nuôi chó, mèo phải đăng ký: Người nuôi lẫn không nuôi đều đồng tình!Nhiều người bày tỏ sự đồng tình với đề xuất xây dựng quy định buộc người dân kê khai nuôi chó, mèo với chính quyền địa phương và quy định rõ trách nhiệm của chủ vật nuôi để đảm bảo an toàn, tránh gây hại cho người khác.