Vào “mùa diễn văn” tại Mỹ, những nhân vật nổi tiếng sẽ truyền đạt cho các sinh viên sắp tốt nghiệp sự thông thái mà mình đúc rút qua nhiều năm lăn lộn. Không phải bài diễn văn nào cũng như nhau: có bài nhanh chóng bị quên lãng, nhưng có những bài gây tiếng vang. Dù vậy, có lẽ không bài nào đạt đến tầm của bài diễn văn Steve Jobs tại Đại học Stanford năm 2005.

Đó là bài phát biểu hiếm hoi đạt gần 40 triệu lượt xem trên YouTube và được xem nhiều nhất mọi thời đại.

Là một biểu tượng của kinh doanh và văn hóa, đồng sáng lập Apple là nhân vật luôn giữ được sự bí ẩn, hệt như các sản phẩm mà ông giới thiệu trong sự kiện của công ty. Quan điểm độc đáo của Jobs – đưa thẩm mỹ vào mỗi phát minh – chính là cửa ngõ dẫn đến thành công của Apple.

Khi ông lên tiếng, mọi người lắng nghe. Hiếm khi Jobs chia sẻ trần trụi về bản thân như ông đã làm trước các sinh viên Stanford vào tháng 6 năm ấy.

“Tôi đã rất gần cái chết”

Bài phát biểu của Jobs kể lại ba câu chuyện trong cuộc đời ông: bỏ học đại học, bị Apple sa thải năm 1985 và suy ngẫm của ông về cái chết.

Nếu hai câu chuyện đầu tiên có thể rút gọn thành sự cần thiết phải tin tưởng bản thân và tìm ra điều yêu thích, câu chuyện thứ ba sâu sắc hơn. Năm 2005, ông trải qua cuộc phẫu thuật thành công và phải tiếp tục theo dõi diễn tiến của căn bệnh ung thư. Ông nói: “Đây là lần tôi cận kề cái chết nhất, tôi hi vọng không phải đối mặt với nó vài thập kỷ nữa”. Thoát khỏi lưỡi hái tử thần khiến ông tập trung hơn vào các mục tiêu của mình. Ông thậm chí còn mô tả cái chết như “phát minh tuyệt nhất của cuộc sống”.

“Nhớ rằng bạn sắp chết là cách tốt nhất để tôi tránh khỏi bẫy suy nghĩ bạn vẫn còn thứ gì đó để mất”, ông nói với các cử nhân. “Thời gian của bạn là hữu hạn, vì vậy đừng phung phí nó vì cuộc sống của người nào khác… Hãy có đủ can đảm để làm theo trái tim và trực giác của bạn. Chúng biết bạn thực sự muốn gì”.

Ngày hôm đó, Jobs không còn là một tỷ phú công nghệ, ông chỉ đơn giản là người vừa thoát chết. Carmine Gallo, một chuyên gia truyền thông, nhận xét “nó gần giống như Jobs đang khuyên thế hệ doanh nhân tiếp theo”.

Jobs không sống được lâu như ông hi vọng. Năm 2011, CEO Apple qua đời ở tuổi 56 vì ung thư.

Trong bài phát biểu hồi tháng 5/2021 trước sinh viên Đại học Pennsylvania, bà Laurene Powell Jobs – vợ Steve Jobs – nhắc lại kỷ niệm với người chồng đã mất và bài phát biểu năm 2005. Bà trích câu nói nổi tiếng của chồng mình: “Công việc sẽ chiếm phần lớn trong cuộc đời của bạn, cách tốt nhất để thực sự thỏa mãn là làm điều bạn tin là tuyệt vời. Cách duy nhất để làm điều tuyệt vời là yêu thích những gì bạn đang làm. Nếu chưa tìm thấy điều đó, hãy tiếp tục tìm kiếm”.

“Hãy để những lời nói của ông ấy dẫn lối các bạn như đã dẫn lối tôi. Cách tốt nhất để làm những việc tuyệt vời là yêu thích việc bạn đang làm”.

Powell Jobs biết được bài phát biểu tại Stanford có ý nghĩa như thế nào với Jobs. Buổi sáng ngày hôm ấy, Jobs chưa bao giờ hồi hộp đến thế, bà nói với tác giả cuốn sách “Becoming Steve Jobs”.

Du Lam