Thương hiệu ô tô Việt Nam VinFast vừa xuất khẩu 999 ô tô điện thông minh đầu tiên sang thị trường Mỹ. Sự kiện đánh dấu bước tiến đặc biệt của ngành công nghiệp ô tô Việt Nam.

Nhiều cơ hội trong và ngoài nước

Lô xe VinFast VF 8 đầu tiên xuất cảng có số lượng 999 chiếc dành cho thị trường Mỹ và được chuyên chở bằng tàu thuê riêng Silver Queen của Panama. Dự kiến sẽ bàn giao tới những khách hàng đầu tiên vào cuối tháng 12-2022.

Đây là lô xe đầu tiên xuất khẩu ra thị trường quốc tế trong số 65.000 xe điện VinFast VF 8 và VF 9 được đặt hàng trên toàn cầu. Ngay sau Mỹ, VinFast sẽ xuất khẩu các lô xe VF 8 tiếp theo tới thị trường Canada và châu Âu để kịp bàn giao cho khách hàng vào năm 2023. Về mẫu VF 9, VinFast đã lên kế hoạch bàn giao cho thị trường Việt Nam và quốc tế trong quý I-2023.

Ông Nguyễn Việt Quang, Phó Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Tập đoàn Vingroup, cho biết bên cạnh nhóm khách hàng cá nhân, VinFast cũng nhận được sự quan tâm đặc biệt của nhóm khách hàng doanh nghiệp. Công ty đã nhận được đơn hàng 2.500 xe từ công ty cho thuê xe lớn nhất Mỹ là Autonomy ngay trong triển lãm Los Angeles Auto Show 2022 vừa diễn ra trong tháng 11 tại Mỹ.

999 ô tô điện thông minh đầu tiên lên đường đến Mỹ. Ảnh: Q.HUY

PGS-TS Đinh Trọng Thịnh đánh giá việc xuất khẩu lô ô tô điện đầu tiên của VinFast đã tạo ra cột mốc lớn cho ngành ô tô Việt Nam, mở ra nhiều cơ hội lớn về thị trường xuất khẩu. Xu hướng xe điện ngày càng định hình rõ trong vài năm gần đây. Đặc biệt, Việt Nam là nước đầu tiên trong khu vực có doanh nghiệp nội sản xuất thành công ô tô điện, có cơ hội vượt lên dẫn trước ở lĩnh vực này.

Những chính sách hỗ trợ cho xe điện đang giúp Việt Nam trở nên hấp dẫn với các hãng sản xuất ô tô điện trong và ngoài nước. Tập đoàn Hyundai cũng lên kế hoạch lắp ráp mẫu xe thuần điện tại Việt Nam từ giữa năm sau. Một ông lớn khác là Tập đoàn Geleximco đầu tư lên đến 800 triệu USD xây nhà máy sản xuất xe điện và xe pin nhiên liệu tại Khu công nghiệp Tiền Hải, Thái Bình. Bên cạnh đó, nhà máy còn sản xuất các linh kiện, phụ tùng cung cấp cho nhà máy sản xuất lắp ráp ô tô và các đối tác hướng tới việc xuất khẩu.

Ông Trần Tấn Trung, Tổng giám đốc nhà nhập khẩu Audi Việt Nam, cho biết hãng xe Audi cũng đã ra mắt các mẫu xe điện tại Việt Nam. Ô tô điện là xu hướng bùng nổ trong vòng 3-5 năm nữa, hãng đã lên kế hoạch phủ sóng các trạm sạc điện với hàng chục điểm trong thời gian tới.

Thách thức về pin và trạm sạc

Ông Võ Quốc Bình, Tổng giám đốc Tập đoàn Đầu tư Bình Minh, cho biết tiềm năng, nhu cầu xe điện, định hướng phát triển xe điện tại Việt Nam là có thật. Hiện thị trường đang rất rộng lớn bởi sản phẩm này tiết kiệm nhiên liệu, năng lượng sạch.

“Đó là mặt ưu nhưng nó có tiện dụng hay không lại là vấn đề khác. Ở đây chúng ta nói đến trạm sạc như thế nào, tuổi thọ pin hay những tùy chọn để tạo cho người dùng sự tiện nghi thì cần thời gian kiểm chứng và phát triển” - ông Bình nói.

Ông Bình lưu ý xe điện thân thiện với môi trường nhưng lượng chất thải, khí thải từ pin điện cũng không kém gì khí thải từ xăng nên cần tính toán kỹ.

Xe điện VF 8 tại triển lãm xe điện trong nước. Ảnh: Q.HUY

CEO Bình Minh đưa ra so sánh bình quân xe chạy xăng sẽ đi được 500-600 km và đổ xăng chỉ mất 2 phút. Trong khi đó xe điện đi 200-300 km sạc nhanh cũng phải mất 1 tiếng đồng hồ. Khi đó, các trạm sạc có thể sẽ là một khu trạm dừng chân, nghỉ ngơi cho tài xế. Đồng thời cũng phải có giải pháp xử lý cho trường hợp xe hết điện giữa đường. Xe điện Việt có thị trường tiêu thụ là tốt, tuy nhiên sản phẩm có tồn tại được hay không còn có yêu cầu về vấn đề chất lượng, sự tiện dụng và các hậu mãi.

TS Mai Duy Thiện, Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam (VCEA), cũng cho rằng để khuyến khích người dân đi xe điện thì việc xây dựng hạ tầng trạm sạc rộng khắp là rất cần thiết. Không chỉ phủ sóng các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM mà các tuyến đường quốc lộ, tỉnh lộ lớn, cao tốc đều cần phân bố hợp lý trạm sạc. Từ đó mở rộng từng bước trạm sạc tới các khu vực nông thôn.

“Khi lái xe điện đi chơi du lịch, đi liên tỉnh cũng không phải lo sạc điện thì thị trường ô tô điện sẽ tự khắc sôi động. Đồng thời, các hãng xe phải tối ưu chi phí sản xuất để xe điện có giá thành hợp lý” - TS Thiện chia sẻ.

Cả nước đã có khoảng 3.000 ô tô điện

Theo số liệu của Cục Đăng kiểm Việt Nam, tính đến tháng 8-2022, cả nước đã có gần 3.000 ô tô điện được sản xuất lắp ráp, nhập khẩu, tăng gấp hơn 20 lần so với lượng ô tô điện của năm 2019. Đến nay, cả nước cũng đã có gần 1,8 triệu mô tô - xe máy điện hoạt động, phục vụ nhu cầu dân sinh hằng ngày.

TS BÙI THANH LUÂN, Giám đốc Công ty TNHH Cơ điện tử Hiệp Phát:

Cần chuẩn bị đường dài cho xe điện

Xe điện trên thế giới đang được nhiều nước ưu tiên phát triển nhưng cần có lộ trình vài chục năm, có khi hơn 50 năm cũng rất khó để phủ sóng 100% thị trường. Thị trường sẽ là tổng hòa của nhiều mẫu xe hỗn hợp như xe xăng, xe lai điện - xăng (hybrid), xe điện hoặc xe sử dụng các nhiên liệu khác như năng lượng mặt trời…

TS BÙI THANH LUÂN

Mỗi nước tốc độ phát triển xe điện phụ thuộc vào lượng nhiên liệu có sẵn, chi phí mua xe, cơ sở hạ tầng và cả nguyên liệu thô cần thiết để sản xuất pin. Sản xuất pin xe điện cực kỳ tốn kém và giá sẽ còn tiếp tục tăng.

Việt Nam cần phát triển từng bước, có chính sách hỗ trợ ưu tiên phát triển phương tiện giao thông công cộng sử dụng năng lượng điện như xe buýt, taxi, dịch vụ xe công nghệ… Ngoài ra, cũng cần có chính sách về thuế, phí tốt cho xe hybrid, xe tiết kiệm nhiên liệu… khuyến khích người dân lựa chọn xe xanh. Đây cũng là bước đệm cho thị trường xe điện phát triển.

PGS-TS ĐINH TRỌNG THỊNH, chuyên gia kinh tế:

Cơ chế ưu đãi cho ô tô điện theo hướng xuất khẩu

Cần thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp xe điện tại Việt Nam theo hướng xuất khẩu, tăng sức cạnh tranh trên thị trường thế giới. Nên giảm mức thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xe điện ở mức thấp nhất.

Đồng thời, Chính phủ cần xây dựng các chính sách ưu đãi, hỗ trợ vượt trội nhằm thu hút các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) trong lĩnh vực sản xuất, lắp ráp ô tô điện, tập trung vào các dòng xe chưa sản xuất tại các quốc gia trong khu vực, hướng vào thị trường xuất khẩu.

PGS-TS ĐINH TRỌNG THỊNH

Đặc biệt, ưu tiên thu hút các dự án từ các tập đoàn đa quốc gia đầu tư, đặt trụ sở và thành lập các trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D), trung tâm đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực sản xuất ô tô điện và linh kiện.

Bên cạnh đó, chính sách nên hỗ trợ trực tiếp từ ngân sách nhà nước để giảm chi phí đầu tư - đặc biệt là các chi phí về nghiên cứu và phát triển; mua bán, chuyển giao công nghệ - cho các dự án sản xuất, lắp ráp ô tô điện có quy mô lớn. Phát triển công nghiệp hỗ trợ để cung cấp linh kiện, phụ tùng cho sản xuất, lắp ráp xe điện. Đào tạo nguồn nhân lực cho nghiên cứu phát triển và sản xuất xe điện.