Mỹ và nhóm G7 đang tích cực vận động áp giá trần lên mặt hàng năng lượng Nga với mức giá trần đề xuất cho dầu Nga trong khoảng 65-70 USD/thùng và khí đốt ở mức 2.893 USD/1.000 m3. Mục đích chính nhằm làm Nga giảm nguồn thu buộc phải giảm chi tiêu cho chiến dịch quân sự Ukraine, tuy nhiên cũng tránh làm giá dầu tăng mạnh một khi dầu của Nga đột ngột bị đẩy ra khỏi thị trường thế giới.

Mỹ thúc giục, EU vẫn chưa chốt

Đến nay, các nước Liên minh châu Âu (EU) vẫn chưa thống nhất được về mức giá này. Mỹ tiếp tục thúc giục EU nhanh chóng đạt được chốt mức giá trần. Hãng tin Bloomberg cho biết theo kế hoạch, việc áp giá trần nói trên sẽ được thực thi từ ngày 5-12. Tuy nhiên, trong các phiên họp liên tục gần đây, các thành viên EU vẫn chưa thể chốt được mức giá trần.

Các nước ủng hộ Ukraine, đứng đầu là Ba Lan và các nước Baltic đề nghị mức giá trần 30 USD/thùng, với lý do mức giá trần 65-70 USD/thùng là quá cao, không thể gây thiệt hại đáng kể cho Nga. Trong khi đó, sáu nước thành viên EU, trong đó có Malta, Cyprus và Hy Lạp không đồng ý mức giá trần thấp hơn 70 USD/thùng, vì họ có các đội tàu lớn chuyên vận chuyển dầu của Nga và sẽ mất đi phần lớn thu nhập nếu các chuyến hàng dầu Nga bị cắt giảm.

Trong khi đó, theo Bộ trưởng Năng lượng Ý Roberto Cingolani, có tới 15 quốc gia châu Âu - trong đó có Đức, Áo và Hà Lan - không tán thành việc áp trần giá khí đốt của Nga.

Nhìn chung, ý tưởng về giá trần với dầu Nga chưa nhận được sự ủng hộ ngoài các thành viên của nhóm G7 và một số nước EU. Nhiều nước ngoài EU mua dầu Nga cũng không ủng hộ việc định giá trần. Ví dụ, các nước Trung Đông kiếm tiền từ việc bán lại dầu thô của Nga, trong khi Ấn Độ và Trung Quốc buôn bán các sản phẩm dầu chế biến từ dầu thô Nga.

Bên cạnh thúc giục EU, Mỹ cử đặc phái viên đến các nước tiêu thụ và sản xuất dầu mỏ lớn để vận động họ ủng hộ mức giá trần đối với dầu Nga nhưng rất ít thành công.

Một đường ống dẫn dầu nối giữa Hy Lạp và Bulgaria. Ảnh: REUTERS

Châu Âu muốn Mỹ có vai trò lớn hơn

Sở dĩ EU không nhất trí được về các biện pháp trừng phạt mới là do lo ngại phản ứng tiêu cực từ Nga, vốn đã tuyên bố sẽ không bán dầu cho các nước ủng hộ áp giá trần. Nga đang soạn thảo một sắc lệnh về cấm bán dầu và khí đốt cho những nước áp dụng giá trần.

Mặt khác, nếu Nga ngừng cung cấp dầu cho các nước tham gia trừng phạt, thị trường toàn cầu có thể xảy ra tình trạng thiếu dầu khiến giá tăng mạnh. Ngay cả việc từ chối một phần nguồn cung từ Moscow cũng có thể giáng một đòn mạnh vào tất cả nền kinh tế phụ thuộc vào dầu, kinh tế châu Âu có thể rơi vào suy thoái kéo dài. Hiện nay, Nga là nguồn cung cấp 10% nhu cầu dầu của thế giới.

Giá năng lượng lúc này đã cao và đang đẩy nền kinh tế châu Âu vào thế bấp bênh khi suy thoái, lạm phát, thất nghiệp tăng vọt, ảnh hưởng tiêu cực tới đời sống của người dân trong mùa đông này. Theo Bloomberg, lạm phát tháng 10 ở khu vực đồng tiền chung euro đã cán mốc lịch sử 10,6% (so với mức tháng 10-2021). Đóng góp chính cho tỉ lệ lạm phát này là sự gia tăng liên tục của chi phí năng lượng.

Nhiều lãnh đạo hàng đầu của EU cho rằng Mỹ hưởng lợi từ cuộc xung đột tại Ukraine, trong khi các nước EU phải gánh chịu hậu quả. Theo Thủ tướng Hungary Viktor Orban, EU đang phải trả tiền gấp 5-10 lần để mua các nguồn năng lượng của Mỹ, thay vì quay lại với nguồn cung cấp giá rẻ của Nga. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cho rằng giá khí đốt cao từ các tập đoàn Mỹ là không “hữu nghị”.

Hãng tin Politico tuần qua cho biết thông qua việc xuất khẩu dầu mỏ và khí đốt với giá cao, Mỹ đang thu được lợi nhuận khổng lồ. Vào tháng 10, Mỹ đã xuất khẩu một lượng kỷ lục dầu thô và các sản phẩm dầu ra thị trường thế giới, trong đó châu Âu là nhà nhập khẩu lớn nhất. Bộ trưởng Tài chính Đức Christian Lindner cho rằng Mỹ đang tạo ra “tiêu chuẩn kép” với giá năng lượng trong nước thấp hơn bằng cách bán dầu và khí đốt cho châu Âu với giá cao kỷ lục.

Cao ủy phụ trách đối ngoại và an ninh EU Josep Borrell kêu gọi Mỹ quan tâm tới lo ngại của châu Âu. Bộ trưởng Kinh tế Đức Robert Habeck kêu gọi Mỹ thể hiện “sự đoàn kết” hơn nữa và có động thái giúp giảm giá năng lượng bán cho châu Âu.•